TTO - Điệp viên Xô viết huyền thoại Gevork Vartanyan, người từng phá tan âm mưu của phát xít Đức ám sát những nhà lãnh đạo cấp cao của phe Đồng minh, đã qua đời ở tuổi 87 tại Matxcơva ngày 10-1, theo RIA Novosti. Điệp viên huyền thoại Gevork Vartanyan và vợ - Ảnh: Telegraph.co.uk “Bất cứ ai làm việc trong ngành tình báo đối ngoại cũng sẽ nhớ đến Gevork Andreyevich vì tình yêu tổ quốc nồng nàn và sự hi sinh cao cả cho nhiệm vụ của ông", người phát ngôn của Cơ quan Tình báo đối ngoại Nga (SVR) Sergei Ivanov nói trong một tuyên bố trên trang web. SVR, tổ chức kế thừa của KGB khét tiếng, trong bài điếu văn cho biết ông Vartanyan qua đời ngày 10-1 tại một bệnh viện ở Matxcơva. Đích thân Tổng thống Nga Dmitry Medvedev đã gửi điện chia buồn gia đình Vartanyan. Trong bức điện, ông gọi Gevork là “một điệp viên huyền thoại, một người yêu nước chân chính và một nhân cách phi thường”. Trong sự nghiệp tình báo kéo dài hơn nửa thập kỷ của Vartanyan ông cùng vợ đã đi khắp thế giới và lập được nhiều chiến công cho nhà nước Xô viết. Vartanyan sinh ở thành phố Nga Rostov-on-Don, con trai một chủ nhà máy người Iran gốc Armenia. Cha ông cũng làm điệp viên cho Liên Xô và đó là lý do khiến ông đưa gia đình trở lại Iran vào những năm 1930. Ở tuổi 16, Gevork đã vào nghề tình báo. Năm 1942, ông trà trộn được vào một khóa đào tạo tình báo của Anh cho những điệp viên nói tiếng Nga ở Tehran mà London định cử sang Liên Xô sau đó. Nhờ Vartanyan, Liên Xô đã phát hiện mạng lưới tình báo Anh ở nước này dù lúc đó London là đồng minh với Matxcơva trên chiến trường. Nhưng chiến công lớn nhất của Vartanyan là vai trò của ông trong việc đảm bảo an ninh tại hội nghị 1943 ở Tehran, nơi có mặt ba nhà lãnh đạo tối cao của thế giới lúc bấy giờ, nhà lãnh đạo Xô viết Joseph Stalin, thủ tướng Anh Winston Churchill và tổng thống Mỹ F.D. Roosevelt. Vartanyan, khi đó mới 19 tuổi, đứng đầu một nhóm điệp viên Xô viết đã phát hiện “Chiến dịch bước nhảy dài” của phe phát xít hòng ám sát ba nhà lãnh đạo phe Đồng minh tại hội nghị. Sau đó Vartanyan hoạt động ở nhiều nước. Ông và vợ chỉ trở lại Liên Xô vào năm 1986. Ông tiếp tục làm việc trong ngành tình báo tới năm 1992 thì nghỉ hưu. “Mọi việc chúng tôi làm đều quan trọng với tổ quốc. Nhưng những điều quan trọng nhất vẫn chưa thể công bố”, ông nói trước khi qua đời trên kênh truyền hình Nga Channel One. HẢI MINH nguồn