Ý kiến bạn đọc Môi trường của hành vi bị ô nhiễm LTS: Trong xã hội ngày nay, cách ứng xử của nhiều cá nhân trước cộng đồng ngày càng có nhiều vấn đề đáng lo ngại. Nói cách khác, những hành vi thiếu văn hoá xảy ra ngày một nhiều. Bạn đọc Danh Quốc Cường phân tích nguyên nhân của tình trạng trên. Chúng tôi xin giới thiệu cùng độc giả. Hành vi ứng xử (biểu tượng của văn hoá, đạo đức, lối sống…) cần có một môi trường trong lành để tồn tại (tạm gọi là môi trường của hành vi). Môi trường này cũng có thể bị ô nhiễm vì nó cũng gồm hai yếu tố hữu hình và vô hình quyết định một hành vi ứng xử có tồn tại được hay không và tồn tại trong bao lâu. Bởi vậy, người làm công tác truyền thông thay đổi hành vi (behaviour change communication – BCC) phải tìm cách hoàn thiện và duy trì đầy đủ hai yếu tố hữu hình và vô hình. Trên thực tế, môi trường của hành vi ở nhiều nơi đang thiếu và bị ô nhiễm. Thiếu Nếu lề đường đã bị lấn chiếm (thiếu yếu tố hữu hình), thì người ta phải đi dưới lòng đường. Nếu có mười người cùng đi dưới lòng đường mà có một người cố bước lên lề đường mà đi cho đúng quy tắc giao thông, thì người này bị cho là “không bình thường” vì ứng xử khác chín người kia. Những lúc kẹt xe, người người buộc phải tranh giành từng cm để di chuyển. Hành vi nhường đường bị tiêu diệt... Ảnh: Hồng Thái Tương tự, hệ thống nhà vệ sinh công cộng chưa bao phủ đầy đủ thì người đi đường khó mà giải quyết “nỗi buồn” đúng chỗ. Thôi thì ráng nhịn, nhịn không được thì… “làm đại” chỗ nào đó, chấp nhận nguy cơ bị phạt từ 60.000 – 100.000 đồng bởi nghị định 150 (quy tắc vô hình). Nhiều người làm chương trình, dự án về biến đổi khí hậu thường hay đổ lỗi cho nông dân ở một số vùng cố tình gây ô nhiễm môi trường tự nhiên bằng thói quen “đi bụi”. Số là sau khi được trang bị nhà vệ sinh, nông dân ở đây vẫn không sử dụng mà chỉ thích “đi bụi”, dẫn đến lãng phí. Thế nhưng một số nông dân chất phác nói rằng “đi bụi”… có lợi về mặt kinh tế vì có thể bồi bổ đất đai và lãng mạn hơn (!) vì có thể được nghe tiếng chim kêu và ngắm đồng ruộng xanh tươi. Rõ ràng ở đây cái lỗi là những người làm công tác truyền thông thay đổi hành vi chỉ cung cấp yếu tố hữu hình (nhà vệ sinh) mà thiếu yếu tố vô hình (tuyên truyền về lợi ích khi sử dụng nhà vệ sinh). Ô nhiễm Hành vi ứng xử tốt đẹp cũng có thể bị triệt tiêu nếu như môi trường của nó bị ô nhiễm. Một buổi sáng cuối năm ở quán cháo Quảng cạnh đường Đề Thám (TP Cần Thơ) đông nghẹt người đứng đợi mua cháo. Trong số đó có một bà bầu. Tôi thấy một em học sinh đeo khăn quàng vừa mua xong phần cháo định nhường cho bà bầu thì bị người mẹ nạt “Thôi đi! Lên xe về!” Em học sinh sợ hãi, nhanh chóng bước theo mẹ. Cũng khó kết tội người mẹ ấy bởi bà có lý do của một cư dân đô thị: chẳng hạn chồng bà đang bệnh, thủ trưởng đang đợi họp, lo sợ kẹt xe, hay đơn giản là bà quá căng thẳng vì đã đợi lâu. Có điều, lời từ chối của bà (một yếu tố vô hình) đã gây ô nhiễm môi trường tồn tại của một hành vi đẹp (nhường quyền ưu tiên cho phụ nữ có thai). Nếu như bà nói “Mẹ xin lỗi, mẹ đang bận quá!” và hứa hẹn “Khi khác mình làm việc tốt” thì em học sinh này chắc chắn sẽ tự tin ứng xử tương tự ở lần khác. Với kiểu từ chối chỉ bằng hai chữ “Thôi đi” có thể cướp mất vĩnh viễn môi trường tồn tại của một hành vi ứng xử và nhân cách đáng quý của đứa bé. Chẳng hạn, khi ai cũng ngang nhiên vượt đèn đỏ, nếu có người dừng lại sẽ bị cho là “không bình thường”. Trường hợp này, môi trường ứng xử đã bị ô nhiễm nặng, hành vi đúng (dừng lại khi đèn đỏ) biến mất, nhường chỗ cho hành vi sai. Cũng chuyện giao thông, sự ùn tắc không những gây ô nhiễm môi trường tự nhiên mà còn làm ô nhiễm môi trường của hành vi. Những lúc kẹt xe, người người buộc phải tranh giành từng centimet để di chuyển. Hành vi nhường đường bị tiêu diệt. Khi đó, tâm trạng người lái xe căng thẳng, sẵn sàng đánh nhau với những ai động nhẹ mình; về đến nhà thì cảm thấy mệt mỏi, dễ nổi cáu với mọi người. Hoá ra, giao thông có thể ảnh hưởng ghê gớm đến nhân cách của cư dân đô thị. Giải pháp nào? Trước hết, xin bớt đổ lỗi cho “kinh tế thị trường”! Đúng là mặt trái của nó có thể làm cho người ta trở nên thực dụng, giảm dần các hành vi đẹp, dẫn đến đạo đức xã hội xuống cấp... Nhưng nếu chúng ta cứ lấy đó làm phương pháp luận để biện minh cho hành động, thì nó dễ trở thành cái cớ để nguỵ biện. Thay vào đó, chúng ta cần chú trọng xây dựng và hoàn thiện môi trường của hành vi ứng xử. Cụ thể là: – Hoàn thiện bộ quy tắc ứng xử của xã hội: pháp luật chỉ là bộ quy tắc điều chỉnh các hành vi ứng xử quan trọng nhất. Vẫn còn nhiều quy tắc ứng xử của đời sống (tức cái “lệ”) có vẻ chưa phù hợp với thời cuộc. Chẳng hạn quy tắc “đói cho sạch rách cho thơm” chỉ để giáo dục lối sống của người nghèo, vậy người giàu ngày nay phải ứng xử và sống theo quy tắc nào? Trong khi đó người nghèo thường có xu hướng học hỏi người giàu về cách làm giàu. Nhưng nếu nhỡ họ học nhầm những người làm giàu bất chính thì thật là tai hại. – Cần nhiều hơn diễn đàn tranh luận: chúng ta hay ngại tranh luận mà chuộng biện luận một chiều để tuyên truyền một quy tắc, quy ước ứng xử nào đó. Đây là sai lầm lớn. Được tranh luận thì người ta mới nắm vững vấn đề. Trong ứng xử, sự tranh luận còn tạo thêm hai yếu tố vô hình có lợi cho môi trường của hành vi: giá trị cá nhân và sức ép của dư luận. Khi cảm nhận được giá trị cá nhân thì ai cũng phải tự xấu hổ với bản thân mỗi khi vượt đèn đỏ hay đánh nhau giữa chợ; người kinh doanh bất chính có thể tự dằn vặt mình suốt đêm trên cái đống tiền mà không phải do giá trị cá nhân mình mang lại. Trước đây ở phương Tây khi chưa có ai tranh luận về cái “animal rights” (quyền của động vật) thì họ cũng vô tư giết mổ động vật hoang dã. Nhưng khi vấn đề được đưa lên bàn tranh luận (dù đến nay vẫn chưa kết thúc) thì việc giết mổ một con vật phải đấu tranh tâm lý dữ dội – ở đây có bóng dáng của giá trị cá nhân can thiệp. Khi cảm nhận được giá trị cá nhân, người ta không những sợ dư luận chỉ trích, lên án mà còn dùng nó để giám sát lẫn nhau, tạo nên sức ép dư luận… Danh Quốc Cường (Cần Thơ)
xin lỗi chủ thớt nhưng thằng viết bài này đặt cái tựa đề ngu vậy, đọc hoài không hiểu. Dốt thì đừng chơi chữ.
^Môi trường của hành vi bị ô nhiễm. Bài này nói lòng vòng 1 hồi cuối cùng cũng chẳng dẫn đến đâu. Đời sống nó thấp và lắm cạnh tranh thì đào đâu ra cái gọi là văn minh lịch sự. Chừng nào chuyển giao xong thế hệ thì may ra. ---------- Post added at 00:24 ---------- Previous post was at 00:21 ---------- ^Môi trường của hành vi bị ô nhiễm. Bài này nói lòng vòng 1 hồi cuối cùng cũng chẳng dẫn đến đâu. Đời sống nó thấp và lắm cạnh tranh thì đào đâu ra cái gọi là văn minh lịch sự. Chừng nào chuyển giao xong thế hệ thì may ra.
Trước ra đường dừng đèn đỏ. Còn tận 6s nữa mới đèn xanh mà dân tình đã vượt chạy. Mình thì đứng chờ đèn xanh mới chạy. Đang đứng thì thằng đằng sau hét lên "DM mày, chạy đi!". Muốn đi đúng luật cũng khó khăn...
tớ thì còn 3 giây đèn đỏ tớ mới phóng mà đọc xong bài mới thấy nếu chỉ ngồi nói thì ai cũng nói được , thậm chí trong này nhiều người còn nói hay với dễ hiểu hơn thằng tác giả
Chỉ cần léo quan tâm đến việc người khác làm, mà chú ý hành động của mình thôi thì nó mới khá dc . Chứ cái kiểu hòa vào đám đông thì đời đời ứng xử cũng thọt. Thấy người ta xả rác thì mình xả rác theo...
Làm mình nhớ đến hôm bữa chạy đến cái khúc "đèn đỏ cho phép xe máy đi thẳng" thì một đám xe máy đứng lại chờ thời , nhìn xa 1 chút hoá ra có công an đứng . Hồi trước cũng hay bị cái vụ mấy đứa đi sau hối chạy , từ cái hôm bị xe nó xém quẹt là thằng nào nói câu đó kệ nó , đèn xanh mới chạy , còn ai thích chạy trước thì chạy , mình cứ đúng luật mà chơi .
Mình thì ghét nhất cái bọn đường kẹt mà cứ lấn sang đường bên kia mà đi, đặc biệt mấy chỗ dừng đèn đỏ, đường giao nhau với đường ray v.v... Chắc sau này nhà nước cũng phải làm 1 băng rôn cho dân trí thấp là "có chó mới đi lấn sang đường ngược chiều" may ra mới hiểu nổi...
Nếu đèn chưa xanh mà các bạn đã đi thì sẽ rất nguy hiểm, đặc biệt là ở đường lớn. Vì ở đường kia nó bắt đầu chuyển sang đèn vàng, nhiều người thấy vậy lo chạy cho nhanh khỏi chờ đèn đỏ. Mấy bạn nếu đi liền thì sẽ dễ bị đụng.
Hôm lâu rồi mình thấy có 1 anh đội mũ bảo hiểm, đằng sau có chữ bằng bút xóa : "Bấm còi ko đúng lúc là VÔ HỌC", bao nhiêu xe dừng ở ngã tư đèn đỏ mà thấy im re kể đến văn hóa giao thông ở VN thì có mà hết ngày hết buổi, chứ chưa nói đến các hành vi khác
Các chú nói gì thì nói chứ ở HCM và HN mới vậy chứ TP mình xe đi chẳng 1 tiếng còi! Đường dân cứ đi tà tà chẳng thằng nào phóng nhanh vượt ẩu! Trừ mấy thằng choi choi lâu lâu xuất hiện vài thằng không nói! Mình cũng thế vào HCM đi chẳng bao giờ bấm còi dù xe đông mấy..Có mấy thằng điên nhiều lúc đi không không nó cung toe toe cái còi nghe điên cái đầu! Đèn đỏ thì dừng đứng 1 cục đi có đc quái đâu thế mà cũng bấm còi inh ỏi! Nhiều lúc ức chế điên lắm muốn quay lại chửi'' Tụi bay mù đé* thấy đèn đỏ à! Bấm cái l`**'') nhưng nghĩ lại thôi! Nói đó hôm sau nó cũng bấm chẳng có cái lợi ích gì mà thể hiện mình vô văn hóa! Mà lỡ gặp mấy thằng cô hồn thì khổ ..! Lâu lâu ức chế thì cũng xổ 1 câu là '' Đ''o thấy đèn đỏ à'' chứ không dám nói khúc sau ...
