[NCLS] Việt gian trong lịch sử

hgiasac · 22/5/15

Việt gian trong lịch sử

Từ ngữ

Việt-gian là tên gọi dành riêng cho người Việt phạm tội “bán nước”. Muốn bán, phải có người mua. Người “mua nước” chỉ có thể là ngoại bang.

Khái niệm “bán nước” khá mù mờ. Thôi thì cứ tạm hiểu thế này: Đó là hành vi mưu lợi riêng bằng cách giúp ngoại bang chiếm được một phần hoặc toàn bộ các loại chủ quyền khác nhau của quốc gia. Bán rẻ tài nguyên là có tội, nhưng có thể chưa tới mức gọi là “bán nước”. Nhưng để mặc cho ngọai bang chiếm một hòn đảo: Quá đủ để gọi là “bán nước”.

Âm mưu bán nước với hành vi thực tế bán nước là những mức độ rất khác nhau của tội phạm – cũng giống như “giết người” mới chỉ là âm mưu hay đã có hành vi thực hiện. Và nếu đã thực hiện, thì điều quan trọng nhất là hậu quả cụ thể.

Thời xa xưa: Ca ngợi đế quốc và hoàng đế…

Một nước, nếu mua được (chiếm, hoặc thôn tính được) nhiều nước khác, bờ cõi được mở rộng, được gọi là đế quốc. Người đứng đầu đế quốc được gọi là hoàng đế, được lịch sử bản địa ca ngợi hết lời. Nói khác, làm nên nghiệp “đế” (mở mang bờ cõi) là thành công tột đỉnh của một cá nhân, đem lại vinh quang cho cả nước – với những trang sử hết lời tán tụng. Sử ta ca ngợi vua Lê Hoàn “đuổi Tống, bình Chiêm” – mà không nói ông “xâm lược Chiêm”. Đó là quan niệm xưa kia. Lịch sử từng thán phục hoàng đế Thành Cát Tư (gây dựng đế quốc Mông Cổ), Tần Thủy Hoàng (đế quốc Tần), Pyotr Đại đế (đế quốc Nga)…

Về sau, từ “hoàng đế” bị lạm dụng. Vua nước bé xíu (chỉ lo bị xâm lược) cũng xưng “đế”. Cách đây trên ngàn năm nước ta đã có Đinh Tiên Hoàng Đế.

Thời nay: Tưởng là đế quốc, nhưng không phải…

Thời nay, từ “đế quốc” vẫn được sử dụng, nhưng nghĩa đã khác. Trước hết, chẳng vinh dự gì; do vậy, hễ bị ai gọi thế, cứ chối đây đẩy. Có trường hợp, ghét nước nào cứ vu cho là “đế quốc”. “Đế quốc Mỹ” liệu có phải là tự xưng?.

Nhiều trường hợp, nhìn hình thức cứ tưởng đó là đế quốc (gồm nước chúa và các chư hầu), nhưng không phải. Liên bang xô viết gồm Nga (khổng lồ) và 14 nước lắt nhắt xung quanh, thoạt nhìn rất giống đế quốc thời Pyotr Đại đế. Nhưng không phải: Đó là 15 nước anh em, keo sơn không gì có thể chia lìa…

Tương lai: Thế giới đại đồng, xóa biên giới…

Phải tồn tại nhiều nước mới có thể sinh ra đế quốc. Trong tương lai, nếu lý tưởng được kiên định, thế giới sẽ “đại đồng”, không còn biên giới, không còn khái niệm đế quốc nữa. Đó là mục tiêu tối cao, tối hậu của CNCS. Để tiến tới đó, lực lượng (hoặc cá nhân) nào càng xóa nhanh biên giới, càng có công. Hoàn toàn dễ hình dung – nếu kiên định lý tưởng – sẽ tới một lúc các nước nhỏ quanh Nga đồng hóa Nga vào mình; Trung Quốc xin gia nhập các nước chư hầu cũ…

Chuyện trước mắt: Căm ghét “bọn” bán nước

Việt-gian chỉ đáng gọi là “bọn”, hoặc “bè lũ”: Bọn bán nước. Thật may mắn, tiếng Việt có vô số từ biểu cảm, nói lên lòng yêu ghét. “Bọn” nói lên sự khinh miệt. Xin nhớ rằng, “bọn” và “chúng” ở các sách (chữ Hán) xưa kia không hàm ý khinh rẻ. Nhưng dịch sang tiếng Việt – nhất là từ sau 1945 – các từ này mới mang ý nghĩa miệt thị và được sử dụng ngày càng nhiều, không những trong báo chí, văn thơ, nghị luận… mà cả trong khoa học: nhất là môn Lịch Sử. Các cháu học sinh cấp I và II khi học Lịch Sử đã gặp “chúng” “bọn”, bè lũ”… nhan nhản trong sách.

Nguyên nhân nào khiến từ “bọn” lên ngôi? Có lẽ trước 1945 chúng ta chưa phát hiện hết các loại kẻ thù (?), nay phải bổ sung cho đủ. Hoặc là, sau 1945 số kẻ thù của chúng ta cứ càng ngày càng đông đảo, khiến từ “bọn” càng đắc dụng?.

Căm ghét và cảnh giác với bọn bán nước đã thành tình cảm thường trực của dân Việt. Điều này có lý do. Bởi vì:

– Chống xâm lược là mảng nổi bật trong Lịch Sử nước ta. Mỗi khi bị xâm lược, chuyện cảnh giác với hành vi bán nước là tất nhiên. Hơn nữa, không ai công khai bán nước; cho nên luôn nhắc nhở không bao giờ là thừa.

– Nội chiến cũng là mảng lớn khác trong Lịch Sử nước ta. Do “một mất, một còn”, mỗi phe đều phải huy động mọi khả năng – kể cả cầu cứu ngoại bang.

Chính do vậy, chúng ta đã chọn những nhân vật lịch sử “điển hình bán nước”, bắt họ sống mãi, để đời đời có đối tượng cụ thể mà nguyền rủa. Đây là “mặt phải” của vấn đề. Còn “mặt trái”? Đó là, tìm cách quy kết “phe đối địch” là bán nước. Chẳng biết quy kết đúng đến đâu, nhưng phe nào cũng cố làm cho dân tin như thế. Dường như cuộc nội chiến nào cũng có đấu khẩu “ai bán nước”. Đúng hay sai, có khi rất lâu về sau mới tỏ. Cứ tưởng quan tổng đốc Lê Hoan bán nước, té ra sai – khi hồ sơ của mật thám Pháp được giải mật.

Phải có vị trí tầm cỡ mới có thể bán nước

– Anh lính quèn tự ý đầu hàng địch: đúng là có tội; ví dụ, tội phản bội tổ quốc. Nhưng anh ta có rao ầm ỹ “bán nước” cũng chẳng ai dại mà bỏ tiền mua.

– Một ông tướng đầu hàng quân địch thì chuyện đã khác. Nếu ông ta còn đem cả đội quân chạy sang phe địch thì chuyện lại càng khác. Thế là tội bán nước hay phản bội? Hay cả hai tội? Trong cuộc kháng chiến chống Nguyên, Trần Kiện đã đem cả vạn quân đầu hàng giặc – tội đáng chết vạn lần. Nhưng liệu trường hợp Trần Kiện (và các trường hợp tương tự) có dẫn đến mất nước không? Chưa chắc. Có người bảo, Trần Kiện đã “bán” cho giặc một cơ hội và Lịch Sử đã có nhiều bằng chứng.

– Trần Ích Tắc và Trần Kiện. Thực tế, khi hàng giặc Trần Ích Tắc chỉ đem theo gia đình; còn Trần Kiện đem theo cả đạo quân. Nếu (giả sử) vì Trần Kiện mà mất nước thì ngày nay Trần Kiện sẽ thành nhân vật điển hình bán nước, chẳng nhường cho Trần Ích Tắc. Nhưng thời Trần, nước ta không mất. Do vậy, đến nay, cứ 100 học sinh nhớ tên Trần Ích Tắc, có lẽ chỉ 1 học sinh biết đến Trần Kiện. Tại sao? Tại vì “tầm cỡ” hai người khác nhau trong vai trò bán nước. Nếu (giả sử) giặc Nguyên chiếm được nước ta, cần một một người đủ “tầm cỡ” làm vua (bù nhìn) thì Trần Ích Tắc là con bài phù hợp gấp trăm lần Trần Kiện.

– Sẽ rất nguy hiểm. nếu một người (hoặc một nhóm) nắm quyền lực tối cao mà rắp tâm bán nước. Hành vi bị che giấu cho tới khi khó cứu vãn. Lữ Gia, quan tể tướng 4 triều, khi phát hiện mẹ vua (Cù thị) âm mưu bán nước thì đã quá muộn.

Vai trò ngoại bang trong nội chiến ở nước ta

Mục tiêu muôn thuở là “đắc lợi”, nhưng mỗi khi can thiệp, ngoại bang giương lên những chiêu bài đẹp đẽ. Ví dụ, “bênh vực chính thống” – tức là xuất phát từ lòng hào hiệp, vô tư. Thời nhà Hồ, giặc Minh chiếm được nước ta dưới chiêu bài “diệt Hồ, phục Trần”. Hoặc chiêu bài “ủng hộ chính nghĩa” – tức là cùng theo đuổi một ý thức hệ cao cả.

Bằng chính những chiêu bài ấy, nhiều vua nước ta đã từng “giúp” Chiêm Thành, Chân Lạp mỗi khi nội bộ các nước này hục-hặc nhau. Vậy thì, vua Tầu ắt phải thành thạo bài học kinh điển đó gấp ngàn lần vua ta.

Vài trường hợp đã gặp

1) Trường hợp hai phe nội chiến ngang sức, cùng cầu cứu Thiên triều? Thiên triều sẽ không chối phắt phe nào, mà lừng khừng chờ đợi. Trong nội chiến Lê-Mạc, nhà Lê mất ngôi năm 1527, chỉ hai năm sau đã kiếm được người sang Tàu cầu cứu (1529). Rồi ngay khi vừa mới nhen nhóm lực lượng ở Thanh Hóa (1533) đã kịp cử Trịnh Duy Liêu đi cầu cứu lần nữa; nhưng nhà Minh vẫn chỉ ừ ào… Và đợi cơ hội. Trong khi đó, nhà Mạc cũng kịp sang nhà Minh tỏ ý thần phục, đồng thời tâu với nhà Minh rằng “vua” mà Nguyễn Kim dựng lên ở Thanh Hóa chỉ là kẻ giả mạo tôn thất nhà Lê… Rốt cuộc, nhà Minh đứng ngắm hai phe quần thảo suốt 60 năm. Máu chảy thành sông, xương chất thành núi.

2) Nếu phe cầu cứu ngoại bang là phe đang lâm vào thế bĩ cực, cùng đường, cạn nẻo, thì… ngoại bang sẽ tùy hoàn cảnh và điều kiện mà lựa chọn.

a) Nếu nhân cơ hội này mà chiếm được nước thì không bao giờ bỏ lỡ. Đó là trường hợp nhà Thanh cử ngay 20 vạn quân sang “giúp” vua Lê Chiêu Thống. Thực ra, tình cảnh ông vua này chưa thảm hại bằng tình cảnh ông Nguyễn Ánh khi bị Tây Sơn bao phen truy đuổi sát gót, đã cầu cứu Tây. Sự khác nhau là khoảng cách địa lý.

b) Nếu giúp mà biết chắc không thể xoay chuyển tình thế thì… “xin đủ” (!). Đó là trường hợp sau khi Tôn Sĩ Nghị đại bại, Nguyễn Huệ đang hùng cường, vậy mà Lê Chiêu Thống vẫn vật nài “cứu tiếp” – với lý sự “suốt 200 năm qua, tổ tiên Chiêu Thống đã làm tròn chức phận bề tôi với Thiên Triều”. Té ra, ý thức hệ chẳng qua chỉ là chiêu bài của nhà Thanh, có thể vứt béng khi hết tác dụng.

3) Khoảng cách địa lý. Nước ta bao nhiêu lần là nạn nhân của ý đồ bành trướng chỉ vì nằm quá gần nước… bạn. Thời nội chiến Trịnh-Nguyễn, chúa Nguyễn hầu như bất cần, bất ngại nhà Minh, nhờ ở xa. Bầy tôi cũ của nhà Minh – khi muốn trốn nhà Thanh – đã tìm đến đất chúa Nguyễn, chứ không đến đất chúa Trịnh.

4) Hai ngoại bang khổng lồ, kình địch nhau, nhưng chưa dám xung đột trực tiếp (sợ thành chuyện lớn, không kiểm soát nổi); mỗi bên bèn giúp một phe trong nội chiến. Ví dụ, Mỹ và Liên Xô giúp Quốc và Cộng trong nội chiến Trung Hoa. Đây là chuyện của thời nay.

5) Trường hợp tổng hợp, ví dụ Nguyễn Ánh cầu cứu Tây khi hết đất cắm dùi. Khoảng cách: quá xa xôi, diệu vợi. Triển vọng cứu giúp: liệu có cứu vãn nổi số phận một kẻ cầu bơ cầu bất?. Mối lợi hứa hẹn: liệu có bõ với công sức bỏ ra…

Những “đấng” Việt gian có tên trong lịch sử

Phần tiếp theo, chúng ta thử đánh giá các “đấng” sau đây:

– Kiều Công Tiễn

– Ngô Nhật Khánh

– Trần Ích Tắc

– Lê Chiêu Thống

– Nguyễn Ánh

– Ngô Đình Diệm

Nguyên tắc xét xử ở đây là suy đoán có lợi cho bị cáo. Nhất là bị cáo (đã chết theo nghĩa đen, chỉ còn “sống” trong sách vở) hết cơ hội tự bào chữa

– Một nguyên tắc “xét xử lại” ở đây là – nếu chứng cứ chưa rõ – cần suy đoán có lợi cho bị cáo; như vậy tránh được oan sai, nhất là bị cáo không còn cơ hội tự bào chữa.

– Một nguyên tắc khác là không dùng quan điểm thời nay phê phán các nhân vật thời xưa. Mỗi thời, mỗi xã hội có niềm tin, quan điểm và lẽ sống khác nhau. Cả xã hội thời xưa coi cướp ngôi là xấu, còn ngày nay coi “cướp chính quyền” là cách mạng.

Càng không dùng quan điểm của phe phái này để lên án phe phái đối địch – nhất là trong nội chiến.

– Nguyên tắc thứ ba: Ở đây, chỉ xét hành vi “bán nước”. Khi tổ quốc đã mất hẳn vào tay ngoại bang (không còn “nước” để mà “bán”) thì có thể phạm tội gì khác (ví dụ, tội cộng tác với giặc làm hại lợi ích của dân, của nước) chứ lấy đâu ra cái tội “bán nước”. Ông Hoàng Cao Khải không phạm tội “bán nước” – vì “nước đã mất từ lâu rồi”. Thậm chí đến nay có người còn thanh minh cho ông về quá trình “cộng tác với giặc đàn áp cuộc khởi nghĩa Phan Đình Phùng“.

– Sử dụng Lịch Sử như một môn khoa học, để rút ra các bài học hữu ích; mà không lợi dụng Lịch Sử như một công cụ để làm chính trị.
Click to expand...

_________________________________________________

Kiều Công Tiễn

Thời ông, chức tiết độ sứ và thứ sử do triều đình bên Tàu phong (từng nhiệm kỳ); còn hào trưởng (thủ lĩnh địa phương) là người Việt (hoặc đã việt-hóa) do gây dựng cơ nghiệp từ lâu đời mà có. Suốt 25 năm cả Kiều Công Tiễn và Dương Đình Nghệ đều là hào trưởng một châu, đều được họ Khúc – nhân danh Tiết độ Sứ – phong là thứ sử. Khi bên Tàu hết loạn (chia thành 10 nước) Khúc Thừa Mỹ (thiếu sáng suốt) đã thần phục nhà Lương (ở xa) mà “cứng đầu” với nhà Nam Hán ở ngay sát nách. Ông bị Nam Hán bắt mà không hào trưởng nào kịp (hoặc dám) cứu. Đây sẽ là cái cớ để sau này Kiều Công Tiễn đổ tội cho Dương Đình Nghệ.

Kiều Công Tiễn là hào trưởng và thứ sử châu Phong, cùng thời với Dương Đình Nghệ. Châu này rộng hơn, nhưng chủ yếu là đồi núi trung du, không trù phú bằng châu Ái của Dương Đình Nghệ (và sau này là Ngô Quyền). Thực lực của châu Phong không bao giờ đủ để nhòm ngó Đại La.

Khi Dương Đình Nghệ đem quân từ châu Ái ra chiếm Đại La, đuổi Lý Tiến về Tàu, chiếm chức Tiết Độ Sứ của ông ấy, rồi chuẩn bị đánh quân Hán sang cứu, Kiều Công Tiễn đã mang cả đạo quân từ châu Phong về Đại La hưởng ứng; trong khi Đinh Công Trứ, Đỗ Cảnh Thạc… chỉ tham gai chủ yếu bằng tài năng cá nhân. Có công lớn, Kiều Công Tiễn được phong thêm chức “tướng”, trong khi vẫn là thứ sử, hào trưởng. Thanh thế đứng ngay sau Dương Đình Nghệ. Gán cho Kiều Công Tiễn nằm trong số 3000 con nuôi của Dương Đình Nghệ là rất bậy.

Thực tế, Dương Đình Nghệ làm tiết độ sứ nhưng chưa chính danh – tức là chưa được triều đình bên Tàu phong cho. Ý thức dân tộc chưa đủ cao để ông vứt béng cái chức này, mà xưng vương. Cũng có lẽ ông chưa biết rằng triều Nam Hán không mạnh, thậm chí đang suy tàn, nên ông cứ cam chịu “tiết độ sứ” suốt 6 năm. Có lẽ “nếu” Nam Hán cho sứ sang phong ông “chính thức” làm tiết độ sứ, ông cũng mừng mà nhận… Tất cả, là những điều kiện để Kiều Công Tiễn nảy sinh tham vọng.

Khi Công Tiễn giết Đình Nghệ – với cái cớ “không cứu chủ họ Khúc” – đoạt chức Tiết Độ Sứ, ông vẫn mong được Nam Hán công nhận để có chính danh với các thế lực chống đối trong nước. Việc cầu cứu quân Nam Hán là vậy. Ông hy vọng, quân Nam Hán sẽ giúp ông chính thức làm Tiết Độ Sứ.

Dù xuất phát từ quan điểm thời xưa hay thời nay, Công Tiễn vẫn có tội – nặng hoặc cực nặng – mà công lao cũ không thể chuộc được. Ông bị giết là xứng tội. Sử sách ta ít nhắc vai trò “việt gian” của ông, vì chuyện đã lâu (thế kỷ X). Ngoài ra, ít còn tính thời sự. Để phục vụ việc chống Pháp (thế kỷ 19 và 20), người ta xây dựng các nhân vật hiện đại hơn: Nguyễn Ánh, Hoàng Cao Khải, Lê Hoan… Đúng đến đâu chưa biết, nhưng (dù đã chết) họ vẫn phục vụ những mục đích chính trị nhất định. Cần nhất, làm cho ai cũng nhất trí nhận định.
Click to expand...

_________________________________________________
Ngô Nhật Khánh

Về nhân cách riêng, ông là con người kiên định với niềm tin sắt đã và thực hiện nó với ý chí không gì lay chuyển nổi. Với loại người này, đối thủ không thể lung lạc được; do vậy, sẽ không thể dung tha mạng sống, và cũng không thể không kính phục và sợ hãi.

Ông Ngô Nhật Khánh tin rằng ngôi vua phải thuộc về họ Ngô, với chiến công mở ra nền độc lập cho nước ta. Hậu sinh chúng ta bị các nhà viết sử thuyết phục, chứ Ngô Nhật Khánh tận mắt thấy họ Ngô chống xâm lược, còn họ Đinh gây nội chiến. Công và tội khác nhau như trắng và đen. Do vậy, ông coi việc họ Đinh thôn tính cơ nghiệp họ Ngô là phi nghĩa, bất chính; là kẻ thù không thể chung sống.

Nếu chúng ta vẫn quen chê cười những người ăn phải “bả vinh hoa”, hay “bùa phú quý” mà quên lý tưởng, ắt chúng ta phải khâm phục Ngô Nhật Khánh. Nhà Đinh mua chuộc ông tưởng đã ở mức tột đỉnh: Mẹ ông trở thành hoàng hậu, bản thân ông trở thành lao động đường phố mã (em rể Đinh Liễn) và cũng là anh vợ Đinh Liễn; nhưng ông vẫn không quên mối thù dòng họ Ngô bị tước đoạt cơ nghiệp.

Có người viết: Ngô Nhật Khánh “xẻo má” vợ. Đó là sự dễ dãi, nông cạn, do lòng yêu ghét. Xẻo má và rạch mặt là hai việc khác nhau. Lệ xưa thế này: dùng mũi nhọn của dao (hoặc kiếm) rạch nông lên mặt (đủ để thành sẹo vĩnh viễn) để cảnh báo, để nói lên quyết tâm, ý chí… Ngô Nhật Khánh đã làm như vậy với mục đích gửi một thông điệp sắt đá tới họ Đinh. Hiểu vậy, vấn đề sẽ đơn giản hơn là tán rộng về… sự dã man (!).

Phẩm cách một người là chuyện cá nhân, có thể đáng khâm phục – cũng là chuyện cá nhân với nhau. Lợi ích dân tộc mới là cao nhất. Trên quan điểm này, hậu thế lên án Ngô Nhật Khánh, là đúng. Và hậu thế ca ngợi đức thánh Trần (quên thù riêng) càng đúng.

Lên án Ngô Nhật Khánh mức nào? Ông có “bán nước” không? Ông làm quái gì có nước để mà bán (nước là của vua Đinh)?. Nhưng hẳn là ông đã thuyết phục rất giỏi và hứa hẹn “như thật” với vua Chiêm về những quyền lợi nếu ông lấy lại được nước. Cứ cho là hợp đồng đã được ký kết. Vua Chiêm đã đồng ý đánh bạc. Quân Chiêm đã được huy động trên thực tế, đã chuẩn bị đổ bộ lên đất ta. Nhưng hợp đồng đã bị Trời phá (bão). Chưa gây hậu quả cụ thể. Nếu Nhật Khánh không chết trong cơn bão, nếu ông không chạy thoát theo vua Chiêm, nếu ông bị vua Đinh bắt… (3 cái nếu) thì tử hình vẫn xứng với tội. Càng xứng tội, vì nước ta nhỏ, ngày đêm ngay ngáy lo bị xâm lược. Cảnh cáo nghiêm khắc là cần thiết.
Click to expand...

Đã bàn về 2 “đấng” Kiều Công Tiễn và Ngô Nhật Khánh, xin bàn tiếp về bản án lịch sử đã tuyên với Trần Ích Tắc từng bị coi là Việt gian cỡ đại. Xin nói ngay, “Việt gian” không phải từ ngữ do ta sáng tạo, mà nó bắt nguồn từ “Hán gian” để nói về những người Tàu đã cộng tác với quân Nhật khi chúng xâm lược Trung Quốc (1937-1945). Còn “bán nước” cũng vậy, nó dịch sang tiếng Việt từ thành ngữ Tàu “mãi quốc, cầu vinh”.

Nhắc lại nguyên tắc “xét xử”:

– Suy đoán có lợi cho bị cáo, nếu chứng cứ đòi hỏi sự suy đoán.

– Không dùng quan điểm thời nay phê phán các nhân vật thời xưa. Không dùng quan điểm của phe này để lên án phe đối địch – nhất là trong nội chiến.

– Chỉ xét hành vi “bán nước” đúng nghĩa. Từ năm 1945 đã lên án Phạm Quỳnh “bán nước” (đến nay chưa cải chính), khốn nỗi nước đã mất trước khi cụ Phạm sinh ra.

– Sử dụng Lịch Sử như một môn khoa học; không lợi dụng Lịch Sử để làm chính trị.

Dưới đây, thử vận dụng các nguyên tắc với ông Kiều Công Tiễn.

Đại Nam Quốc Sử diễn ca (thời Nguyễn) lên án Kiều Công Tiễn “giết cha”; Trần Ích Tắc “đầu hàng giặc”, mà không (thèm) nhắc gì tới Ngô Nhật Khánh, lại còn tỏ ra thông cảm với tình cảnh Lê Chiêu Thống. Xin đọc đoạn trích có 4 câu về Kiều Công Tiễn.

Dương Đinh Nghệ lại báo thù,
Đuổi người Hán, lĩnh châu phù vừa xong.
Nghĩa nhi gặp đứa gian hùng,
Kiều Công Tiễn lại nỡ lòng sao nên?.

Dương công xưa có rể hiền,
Đường Lâm hào hữu: tên Quyền họ Ngô.
Vì thầy, quyết chí phục thù,
Nghĩa binh từ cõi Ái châu kéo vào.
Hán sai thái tử Hoằng Thao,
Đem quân ứng viện toan vào giúp công.
Bạch Đằng một trận giao phong,
Hoằng Thao lạc vía, Kiều công nộp đầu.

Đoạn trên nói Công Tiễn là “nghĩa nhi” (con nuôi) của Đình Nghệ, vì giết cha nuôi mà phải “nộp đầu”. Diễn Ca chỉ lên án có vậy, mà không nói gì về tội phản bội quyền lợi dân tộc (đây mới thật là trọng tội). Nhưng, như đã phân tích, 1) Kiều Công Tiễn không thể là con nuôi của Dương Đình Nghệ. Kiều thuộc dòng dõi thế gia nhiều đời; là hào trưởng kiêm thứ sử châu Phong không thể bỏ nhiệm sở và căn cứ địa mà lặn lội vào tận châu Ái để làm con nuôi cho một vị (cũng) hào trưởng, (cũng) kiêm thứ sử châu này… và cam phận đứng lẫn lộn trong đám 3000 con nuôi “láo nháo” của ông này. Không thể dễ dãi mà tin rằng ông này là con nuôi ông kia. Như vậy, Công Tiễn phạm tội “giết” nhưng không phải là “con giết cha”, khiến án thêm nặng. 2) Mặt khác, cách đây trên ngàn năm, vùng đất mà hôm nay ta quen gọi là “nước ta” thực ra – nếu đúng nghĩa – vẫn chưa phải là “nước ta” trên thực tế và trong quan niệm chung thời ấy (ý thức dân tộc chưa đủ cao). Quyền tự chủ (thấp hơn mức độc lập) mà vẫn chưa giành lại trọn vẹn thì khái niệm “bán nước” chưa thể định hình và sáng rõ như hôm nay. Hồi đó, dân ta đang đứng trước nguy cơ bị đồng hóa, cái hồn Việt chưa giữ nổi, hỏi còn cái gì mà “bán”? Do vậy, thời ấy chuyện “bán nước” chưa nghiêm khắc như bây giờ. Hãy nhẹ án với Công Tiễn. Nếu dùng quan điểm năm 2015 để xử thì ông này đáng tử hình bằng tiêm 2 liều thuốc độc; nhưng dùng quan điểm thời ông sống, chỉ nên xử ông bằng 1 liều thôi. Nói thế để người khe khắt nhất với ông cũng hài lòng.
Click to expand...

____________________________________________________
Trần Ích Tắc

Diễn Ca có đoạn, trong đó câu cuối kết tội Trần Ích Tắc “đầu hàng”:

Bạch Đằng một cõi chiến tràng
Xương bày trắng đất, máu màng đỏ sông.
….. (nhảy cách một số câu)

Trần Bình Trọng cũng là trung,
Đành làm Nam quỷ, không lòng Bắc vương.
Khuyển ưng còn nghĩa đá vàng,
Yết Kiêu, Dã Tượng hai chàng cũng ghê!
Mà trong ngọc diệp kim chi,
Lũ Trần Ích Tắc sao đi đầu hàng?

Hành vi của Trần Ích Tắc được ghi lại bằng hai nguồn sử liệu chủ yếu: An Nam Chí Lược của Lê Trắc (người cùng thời) và Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (phát hành năm 1697, sau khi Ích Tắc đầu hàng 400 năm).

Trong hoàn cảnh quân Mông Cổ hùng mạnh, tiến nhanh như bão và tàn bạo khét tiếng, lại “đông như quân Nguyên”… thì số lượng nhân vật quan trọng (do sợ chết) chọn cách đầu hàng giặc là không thấp. Khi chiến thắng, quân ta thu được một hòm “đơn xin hàng” của tôn thất và quan lại nhà Trần gửi tới đại bản doanh Thoát Hoan. Đó là những người sẵn sàng nộp mình, một khi quân Nguyên đánh tới. Thật khó ước lượng một “hòm” chứa được bao nhiêu lá đơn xin hàng… nhưng số “đồng chí chưa bị lộ” này không thể nhỏ – về sau được Thượng Hoàng lờ đi. Còn số đã lộ mặt – tức là đã thực hiện hành vi – lại không nhiều lắm, nhưng bị trừng trị rất nặng – trong đó người có phẩm tước cao nhất là Chiêu Quốc Vương Trần Ích Tắc, ngoài ra còn Trần Kiện, Trần Lộng, Lê Trắc… Sau này, Lê Trắc viết bộ An Nam Chí Lược (khi sống lưu vong trên đất Trung Quốc), trong đó có một đoạn ngắn nói tới Trần Ích Tắc, đại ý là: Năm 1284 vua ta (Nguyên) sai Thoát Hoan tiến tới biên giới, vua An Nam kháng cự, bị thua, chạy. Em là Trần Ích Tắc quy thuận, vua thương tình phong là An nam Quốc Vương…

Đại Việt Sử Ký cũng viết: “Đến nay, người Nguyên vào cướp, Ích Tắc xin hàng chúng để mong làm vua. Người Nguyên phong là An Nam Quốc Vương. Sau khi người Nguyên thất bại, Ích Tắc lòng hổ thẹn, chết ở đất bắc“.

Đương thời xử tội

– Hãy xem nhà Trần xử Trần Di Ái: Năm 1281, nhà Nguyên đòi vua ta sang bệ kiến, vua lấy cớ “bị tật” cử chú là Trần Di Ái đi thay. Hai lần như vậy, nhà Nguyên bảo: Nếu vua có tật thì để Di Ái lên thay và cho Sài Thung đem 1000 quân đưa Di Ái về nước. Ta phục kích ở biên giới khiến Di Ái hoảng sợ, quay lại Tàu. Cũng năm đó, Di Ái về nước, bị xử tội “đồ” (làm lính). Vậy Di Ái mắc tội gì? Đầu hàng? Chả phải, được cử đi sứ, đâu phải tìm đến quân Nguyên để đầu hàng? Đường đường là vị sứ giả, nhưng nếu không nghe lời vua Nguyên thì mất mạng tức khắc. Chuyện giết sứ giả không hiếm. Phản bội? Đâu có! Ông chỉ mong về nước và thực tế đã về nước. Thà chịu tội trong nước còn hơn sống lưu vong. Bán nước? Cũng chả phải, nếu ta đối chiếu với định nghĩa. Té ra, tình huống thế này. Khi được nhà Nguyên cử làm vua An Nam, không nhận thì khó sống ngay tại chỗ; còn cứ nhận sẽ khó sống khi về nước. Nhà Nguyên đưa ông về nước bằng 1000 quân, làm sao an toàn tính mạng khi trong nước đã chuẩn bị nghênh chiến với 30 hoặc 50 vạn quân giặc? Tóm lại, tội của Di Ái là sợ chết. Ai cũng sợ chết, đó là quyền. Nhưng với cương vị đại diện cho nước nhà, Di Ái không có quyền sợ chết. Điều này sứ giả phải tự khẳng định khi nhận sứ mệnh sang triều đình kẻ thù. Nhiều vị sử giả đã không làm nhục mệnh vua. Đầy Di Ái làm lính, liệu ông có “cải tạo” để hết sợ chết?

Xử Trần Ích Tắc. Những quan chức hàng giặc đeeuf bị án tử hoặc tù đầy (nhiều người bị xử vắng mặt), tịch thu gia sản, tước hết danh vị và nếu là tôn thất: con cháu phải đổi sang họ khác. Thế là rất nặng. Nhưng với Ích Tắc thì khác, vì ông nhận vai “An Nam Quốc Vương” mà giặc muốn ông đóng. Thực ra, khi chưa có giặc, Ích Tắc không bị ai phàn nàn gì về lòng đố kỵ, hoặc tỏ ra thèm khát ngôi vua. Trình độ học vấn thâm thúy (nho học), ông tự thấy mình (con thứ) không có số mạng làm vua, và đoạt ngôi là tội tru di. Đương thời, ông được ca ngợi về sở học, văn chương, tài hoa và rất ham khuyến học. Ông đầu hàng trước hết vì sợ chết – như nhiều người khác. Ông thuộc nhóm “các đồng chí bị lộ”. Nhưng khi nhà Nguyên trọng đãi ông và đem chức An Nam Quốc Vương ra dụ, ông đã nhận. Một nguyên nhân là ông tin rằng Mông Cổ sẽ chiếm được nước ta, và từ đó ông thành phản bội. Ông bị trị tội đúng như những người khác, nhưng con cháu ông không bị đổi họ. Thật sự có tài, có phẩm cách cá nhân, biết xấu hổ, nên con đường tiến thân của ông bên triều Nguyên rất hanh thông (tước vương) và thọ tới 75 tuổi. Nhưng tên ông vĩnh viễn nằm trong danh sách những người phản bội mà Lịch Sử nước ta đã ghi lại.

Dự đoán

Một khi nước ta còn phải bảo vệ nền độc lập, Trần Ích Tắc còn phải “sống”, sống lâu (trong sách Sử) để chịu sự khinh miệt, nguyền rủa – như một tấm gương xấu.

Phải đến khi có “thế giới đại đồng”, mọi dân tộc hòa đồng (1 người Việt hòa đồng với 13 đồng bào Trung Quốc), cùng nói một thứ ngôn ngữ (sác suất rất cao là tiếng Trung), chúng ta mới cho phép ông này được “chết”.

Đấu tranh cho “thế giới đại đồng” hẳn là mạnh nhất ở Trung Quốc – trong số các nước chung lý tưởng hiện nay.
Click to expand...

____________________________________
Vua Lê Chiêu Thống: Tư liệu mâu thuẫn về ông

Chiêu Thống sinh sau, nhưng là Việt Gian xếp trên Ích Tắc. Tuy nhiên, số phận 2 người rất khác nhau. Nếu Trần Ích Tắc chỉ bị nhà Trần và hậu thế khinh miệt, nhưng được nhà Nguyên trọng vọng tới cuối đời, thì Lê Chiêu Thống khốn khổ hơn nhiều: sống khổ, chết nhục. Trần Ích Tắc hưởng thọ vượt mức “xưa nay hiếm” (75 tuổi), đẻ ra đã sướng, sướng đến khi chết và cả sau khi chết (con cháu được vinh phong); còn Lê Chiêu Thống vắn số (27 tuổi), cha bị họ Trịnh giết, mới 6 tuổi đã bị chúa Trịnh bỏ tù 11 năm cùng mẹ và hai em trai, rồi lận đận, trôi nổi 2/3 cuộc đời; khi lưu vong thì con chết (tuyệt tự), bị nhà Thanh ghẻ lạnh, chết vẫn không yên… Nhưng đó mới là một chuyện. Điều lạ, là ông vua này bị ném đá tứ phía, từ trên ném xuống, từ dưới ném lên, từ cổ chí kim, từ bạn đến thù, từ sử sách tới tiểu thuyết… Chế độ phong kiến – như Trịnh, Nguyễn, Tây Sơn, nhà Thanh, rồi các cựu thần – đều bôi bác ông ở các mức độ. Rồi chế độ mới – sau 1945 – càng dùng hình ảnh ông để thóa mạ phe quốc gia. Đây là những tổ chức từng hoạt động cách mạng (chống Pháp) trên lãnh thổ Trung Quốc; rồi sau năm 1945 khi thất thế trước sức mạnh của Việt Minh lại chạy trốn sang đó. Điền hình là cụ Nguyễn Hải Thần và cứ tưởng chỉ mình cụ bị thế. Nhưng điều bất ngờ là ngay cả cụ Hoàng Văn Hoan (nguyên ủy viên Bộ Chính Trị) năm 1979 bị kết án tử hình (vắng mặt), được coi như hiện thân của vua Lê Chiêu Thống. Càng bất ngờ, chính các vị trước đây từng lên án cụ Hoàng Văn Hoan, nay lại bị ví von với ông vua này. Liệu có phải ông vua Việt gian này được nhiều người bắt chước?.

Buồn nhất trong số các ông vua cuối triều

Các vị vua cuối triều đều gánh chịu mọi tội lỗi “làm cho triều đại suy vong”. Bắt đầu từ vua Lê Ngọa Triều. Sau gần ngàn năm đến vua Lê Chiêu Thống là đau khổ nhất. Bởi lẽ, người đời chỉ tin vào vô số tư liệu “cùng chiều” về ông vua này – cứ như chúng tham chiếu hoặc sao chép của nhau – mà bỏ qua nguồn tư liệu trái chiều. Ví dụ, các sách lưu hành chính thức đều “cùng chiều” viết rằng… Thái hậu (mẹ vua) sang nhà Thanh “gào khóc” xin nhà Thanh xuất quân. Rồi, khi quân Tàu vào cõi, vua “đích thân” đem quan lại ra nghênh tiếp và đem trâu rượu ra khao”… Nhưng ngược lại, theo các tài liệu cá nhân (nhật ký, hồi ký, thơ cảm tác… của những người đi theo vua và theo thái hậu, như Nguyễn Huy Túc, Lê Quýnh, Trần Danh Án…) và văn bản chính thức trao đổi giữa các bên (nay còn lưu trữ) thì sự việc lại không phải như vậy.

Vài sự kiện liên quan

– Nạn nhân bi thảm của họ Trịnh. Họ Trịnh đã nhiều lần phế truất vua Lê, kể cả giết hại – nếu không vừa ý. Vậy thì, thái tử Duy Vĩ – cha của “bé” Duy Kỳ mới lên 6 (sau này là vua Chiêu Thống) – đã bị giết như vậy. Lên 6, vậy mà bị giam trong tù tới 11 năm, cùng 2 em trai và mẹ. Ra tù, do may mắn. Cũng do may, sau khi ra tù – vừa lúc Nguyễn Huệ đem quân ra Bắc, thành công nhờ chiêu bài “phù Lê, diệt Trịnh”, rồi lấy công cháu Ngọc Hân – nhờ vậy Duy Kỳ được lên làm vua với sự tán thành của ông. Liệu có phải Nguyễn Huệ cần một ông vua non nớt?. Dân tình Bắc Hà khi đó rất sợ quân Tây Sơn (gọi là quân “man”, coi Huệ là “ông Ác”, còn Nguyễn Ánh là “ông Thiện” (hai vị tượng trong chùa). Huệ hết sức giữ ý và tự thấy chưa thể thâu tóm quyền lực. Thái độ Chiêu Thống căm ghét họ Trịnh (đốt phá phủ chúa) là có lý, không đáng trách như sách viết

– Kinh phí 1000 làng. Sau khi Nguyễn Huệ bị Nguyễn Nhạc ra tận Thăng Long “lôi tuột” vào nam, vua Lê Chiêu Thống chỉ còn quản lý một gia tài thảm hại. Kho tàng trống, ngân khố rỗng, không quân đội, triều đình lèo tèo, không nhân sự giúp việc… Trước đây, chúa Trịnh cho phép vua Lê thu thuế của 1000 làng, nhưng làng thời đó rất nhỏ, hay mất mùa, nên số tiền và thóc thu về chỉ đủ kinh phí cho cái triều đình tí hon chi phí vào những khoản không thể đừng. Thực lực như vậy, Chiêu Thống vẫn quyết gây dựng lại cơ đồ, nhưng sử sách cứ mô tả ông như người kém cỏi, thụ động, nhu nhược. Những bài thơ ông làm trong mọi hoàn cảnh không thừa nhận điều đó. Phải chăng, đây là cách quen thuộc của Sử Việt: Đề cao người thắng bằng cách hạ thấp kẻ bại? Biến chuyển xã hội quá nhanh, lại toàn là trái ý Chiêu Thống, có lúc ông đành dựa vào vào Nguyễn Hữu Chỉnh – bề tôi nhà Lê, nhưng đã đầu hàng Tây Sơn, nay đang mưu toan phản trắc Tây Sơn.

– Chạy thoát thân sau hơn một năm làm vua. Khi Vũ Văn Nhận ra Bắc trị tội Hữu Chỉnh, ông tự thấy liên lụy, phải bỏ chạy khỏi kinh đô, chỉ có lác đác tùy tùng đi theo, sống lẩn khuất trong dân, nay đây mai đó, chỉ lo bị bắt nộp cho Tây Sơn; lại còn lo cho mẹ, con và thân tộc không rõ phiêu bạt nơi đâu. Khi đó, đại gia đình ông và một số thành viên triều đình bị truy đuổi lên tận biên ải, liều mạng trốn sang đất Trung Quốc dù không có căn cước tùy thân, không có giấy phép nhập cảnh. Sự ghi chép của những vị tòng vong cho thấy tình cảnh bi đát, chỉ mong “không bị đuổi về nước là may”. Theo văn bản Lê Quýnh để lại đến nay, đám người thân cô này chỉ mong trú ngụ ít lâu rồi kiếm được mảnh đất ở Cao Bằng, được Trung Quốc hậu thuẫn để yên thân ít năm, rồi tìm cách khôi phục (giống nhà Mạc). Không có chuyện thái hậu khóc lóc xin viện binh. Tổng đốc Lưỡng Quảng (Tôn Sĩ Nghị) nắm lấy cơ hội lập công, đã dày công “sáng tác tình huống” báo cáo (sai) tình hình để vua Thanh chắc mẩm – nếu cử binh – sẽ chiếm được An Nam. Việc xuất quân đã nằm trong kế hoạch chứ không phải do nước mắt của một bà già, dù đó là thái hậu. Nhưng muốn chính danh (khỏi bị coi là xâm lược), Tôn Sĩ Nghị phải cử Lê Quýnh, Nguyễn Quốc Đống về nước lùng sục tìm vua bằng được (hơn một tháng mới tìm được), để vua chính thức “thỉnh” quân Thanh vào nước. Vua làm gì có “triều đình” mà kéo nhau tới đón đại quân trên đường đi? Lấy đâu ra ngân quỹ mà sắm sửa lễ nghi và trâu rượu để khao? Hoàng Lê Nhất Thống Chí bịa đến thế là cùng. Chỉ có điều khi cuốn tiểu thuyết này in ra, các nhân chứng (biết nó nói sai) đã chết từ lâu.

Tại sao bị ném đá tứ bề? Ném từ xưa tới nay

– Khi vua Chiêu Thống lên ngôi, quan hệ giữa vua Lê và chúa Trịnh đã “một mất, một còn”. Đả kích nhau bằng lời lẽ là quá lịch sự. Chỉ có điều cả hai bên không tồn tại đủ lâu để viết sử thóa mạ nhau thêm nữa.

– Nguyễn Huệ đang là con rể vua Hiển Tông, nay ông lên ngôi Hoàng Đế (trước khi ra Bắc đánh quân Thanh), cho nên phải cắt nghĩa vì sao không “phù Lê” (như trước đây) nữa. Nếu không dại gì nói xấu Hiển Tông, thì chỉ còn một cách: đổ lỗi cho Chiêu Thống “thấp tài, mỏng đức”, không đáng làm vua. Triều đình Tây Sơn đã giải thích với dân Bắc Hà đúng như vậy, nhưng nó không đủ thời gian viết Sử. Sau này, những người viết sử ca ngợi Tây Sơn (như cụ Hoa Bằng và nhiều vị khác) đã làm giúp Tây Sơn vượt mức cần thiết, vượt cả Ngô gia trong sách Hoàng Lê. Một số sử gia còn lấy nội dung tiểu thuyết làm… sử liệu

– Các chúa Nguyễn vẫn tự coi mình có sứ mệnh phù Lê, diệt Trịnh (giấy tờ, văn bản đều dùng niên hiệu nhà Lê). Cứ làm như, suốt 200 năm họ chỉ có một hoài bão phù Lê. Nhưng khi thu phục sơn hà, không thấy Nguyễn Anh bỏ công lùng sục tôn thất nhà Lê để… trả lại ngôi. “Tiện thể”, ông ngồi luôn vào ngai; lấy niên hiệu là Gia Long. Chỉ cần cắt nghĩa với thiên hạ và hậu thế: thời vận của nhà Lê đã hết, lỗi là do ông vua cuối cùng đớn hèn, bất tài, thiếu đức… Sử sách nhà Nguyễn đã khéo léo, nhưng ít cần che giấu, thực hiện đúng ý Gia Long.

Đánh giá

Bà mẹ nào cũng yêu con nhưng vẫn có thể – do dốt nát, bất cẩn, sai lầm – đã làm hại con; có khi tới mức phải đối mặt trước dư luận hoặc công lý. Mặt khác, cần công nhận có vô số cách yêu nước, tùy hoàn cảnh và điều kiện của mỗi người. Thật quái gở, chuyện độc quyền yêu nước và độc đoán đưa ra tiêu chuẩn yêu nước. Do vậy, Chiêu Thống yêu ngôi vua, yêu địa vị cao của dòng họ, nhưng có yêu nước?. Nhất là những người tòng vong, với lòng trung trinh vô hạn, với nguyện vọng gửi xương nơi quê nhà – cao cả nhất là Lê Quýnh – họ là những người trung quân, ái quốc – theo quan niệm và niềm tin đương thời. Khi bị giam trong ngục vì không chịu dóc tóc, thay đổi cách ăn mặc, ông nói một câu để đời: Đầu ta có thể chặt, nhưng tóc ta không thể cắt; da ta có thể lột, nhưng y phục ta không thể thay. Ngoài ra, họ rất đáng được thông cảm, trong đó có cả sự thông cảm với sai lầm: Quá tin vào lòng tốt của ngoại bang, dù cùng ý thức hệ (đạo nho).

Nhà Thanh xuất quân là mưu đồ tính trước, lợi dụng cơ hội khi Chiêu Thống lâm vào bĩ cực. Dẫu vậy, trước hết vua Lê Chiêu Thống vẫn phải chịu trách nhiệm về việc ông sơ xuất trong bức thư gửi Tôn Sĩ Nghị (sau khi Sĩ Nghị cho người lùng ra nơi ông trốn) để quân Tàu kiếm được danh nghĩa vào nước ta. Đây là cuộc xâm lược đúng nghĩa, nhưng sự phá phách và tội ác của giặc bị hạn chế đến tối thiểu là nhờ tài dùng binh “như thần” của Quang Trung. Đây là tình tiết giảm án cho bị cáo. Chuyện vua Chiêu Thống phải chạy theo Sĩ Nghị là đương nhiên – không phải cố tình theo giặc, mà do sợ chết trong đám loạn quân. Sang đến Tàu, ông vẫn còn vật nài nhà Thanh cứu giúp, khi biết bị lừa, ông chỉ còn nguyện vọng sau này đưa xương cốt về đất Việt. Như thế, ông có yêu đất Việt không?

Khi xử án vua Chiêu Thống, quan tòa (mỗi chúng ta) chỉ cần:

a- đủ thông tin để tái hiện sự thật khách quan; tránh bị ảnh hưởng của nhưng ý kiến thiên lệch, do tình cảm chi phối, hoặc do chưa sử dụng lý trí xét đoán;

b- dựa vào quan niệm và niềm tin của xã hội đương thời;

c- đặt mình vào hoàn cảnh bị cáo, để hiểu tâm lý và cắt nghĩa hành động cả bị cáo;

d- coi sự tồn vong của dân tộc là tối thượng.
Click to expand...

Nguyễn Ngọc Lanh

Đọc đi mấy cưng. Tối ngày toàn hentai, ngôn tình, đam mỹ, kiếm hiệp Tàu

hgiasac · 22/5/15

Việt gian Nguyễn Ánh – Gia Long

Chân dung phác họa vua Gia Long qua nét vẽ của một họa sĩ người Pháp. (Nguồn tài liệu thư viện Pháp)

I. Tổ tiên (việt gian) Nguyễn Ánh

1- Đánh giá cho đúng

Việt Nam ta từng có nhiều cuộc chiến lớn, phạm vi cả nước, mà hai bên đối địch là đồng bào, cùng ngôn ngữ, cùng… thương vong cả đống. Đó là Đinh Bộ Lĩnh đánh các sứ quân, Lê đánh Mạc, Trịnh đánh Nguyễn, Tây Sơn đánh Nguyễn Ánh, VNDCCH đánh CHVN… Tất nhiên, phe bị đánh không ngồi yên chịu chết. Số dân đông lên, quy mô mở rộng, vũ khí cải tiến… nếu lại thêm sự xúi giục của ngoại bang, các cuộc chiến càng về sau càng đẫm máu, sự trả thù hậu chiến càng tàn khốc, oán hận càng kéo dài. Đây là điều rất khác với chiến tranh chống ngọa xâm. Dẫu “một mất, một còn” với nhau, nhưng khi nói về công lao lập quốc, cả hai bên đối địch vẫn phải đời đời nhớ ơn các vua Hùng – như môn Lịch Sử đã dạy mọi học sinh. Hình tượng là hai anh em đánh nhau chí mạng nhưng cùng khấn vái trước bàn thờ phụ mẫu. Chỉ cần dạy thêm các cháu phải nhớ ơn cả các chúa Nguyễn – ngang với nhớ ơn Hùng Vương – là đủ.

a- Các vua Hùng có công dựng nước.

Hùng Vương dựng nước, các triều đại kế tiếp giữ lấy nước; nhờ vậy chúng ta có lịch sử ba hoặc bốn ngàn năm.

Thế nhưng, còn chuyện mở rộng bờ cõi? Lịch sử loài người phải trải qua thời kỳ các dân tộc đồng hóa và thôn tính lẫn nhau. Dân tộc nào không mở rộng được bờ cõi sẽ bị thôn tính và đồng hóa. Phải nói rằng đến cuối triều Hậu Lê, diện tích nước ta hầu như không mở rộng mà còn thu hẹp so với thời họ Khúc. Cụ thể, dưới thời thuộc Đường, giải đất chúng ta đang sống (hiện nay) có tên là Tĩnh Hải Quân, gồm 12 châu. Khi Ngô Quyền xưng vương (mở ra kỷ nguyên độc lập) nước ta chỉ còn 8 châu phía Nam – tức mất đứt 1/3 diện tích. Tuy các triều đại kế tiếp đã cố gắng lấn dần về phía Nam, nhưng rất chậm chạp – suốt 700 năm chỉ tới được Thuận Hóa. Tính ra, trung bình mỗi năm lấn vào phía Nam được 100-150 met. Vùng mới mở vẫn chưa bù lại được diện tích đã mất từ thời còn là Tĩnh Hải Quân. Do vậy, có thể nói thời kỳ mở cõi thật sự bắt đầu từ thời các chúa Nguyễn.

b– Nguyễn Hoàng và các chúa Nguyễn có công mở cõi

Năm 1558, ngay khi Nguyễn Hoàng trấn thủ đất Thuận Hóa, quá trình mở cõi bắt đầu. Chỉ cần trên 200 năm (so với mấy ngàn năm dựng nước), dòng họ này đã làm tăng gấp đôi cương thổ đất nước, trong đó riêng Nguyễn Hoàng mở thêm 4500 km2 – bằng tỉnh Phú yên hiện nay. Trung bình, mỗi năm các chúa Nguyễn “mở” thêm 5000 met về phía nam – so với 100 mét trước đây.

Tâm trạng và chí hướng Nguyễn Hoàng gói trong hai câu thơ bất hủ:

Từ thuở mang gươm đi mở cõi

Ngàn năm thương nhớ đất Thăng Long

– Người con đất Việt này đi “mở cõi”, theo nguyên văn câu thơ – chứ không phải “mở nước” (để lập nước mới). Đừng dùng sai từ. Và “ngàn năm” sau, ông vẫn thương, vẫn nhớ đất Thăng Long. Thì ra, sau năm 1945 chỉ có mỗi một mình Huỳnh Văn Nghệ (1914-1977) hiểu thấu và thương cảm Nguyễn Hoàng.

– Thời nay, Thăng Long có đường Hùng Vương, nhưng Thăng Long lại không thèm biết đến Nguyễn Hoàng, mặc cho Nguyễn Hoàng cứ khắc khoải thương nhớ Thăng Long!

c- Các dòng họ khác, có thể lập nên những triều đại dài hàng trăm năm, có thể có công nhiều mặt, nhưng công lớn nhất vẫn chỉ là giữ được độc lập và toàn vẹn đất đai tổ tiên để lại. Làm sao dám so với công dựng nước và mở cõi của các vua Hùng và các chúa Nguyễn?

II. Đối xử với các chúa Nguyễn và hậu duệ

1- Đối xử độc ác nhất

Triều đại Tây Sơn, mà trực tiếp là anh hùng Nguyễn Huệ, đã đối xử độc ác nhất đối với các chúa Nguyễn, kể cả với các vị đã khuất. Đó là cách nhìn hiện nay. Tuy nhiên, đây là cách đối xử theo “lệ” ngàn năm của chế độ phong kiến xưa; do vậy khó trách. Thời nay, có thể gọi cách đối xử này là “tàn bạo”, “dã man”, “tiểu nhân”…. Gọi thế, là để tránh cái “lệ”… hễ nội chiến là y như rằng “bên thắng cuộc” trả thù hàng triệu người “bên thua cuộc”, chứ không phải để trách cứ thời xa xưa. Thời quân chủ, có luật tục của nó. Thời nay, mệnh danh dân chủ, hành xử như vậy khác gì chế độ phong kiến tái sinh?

Đích thân anh hùng Nguyễn Huệ đã tận diệt cả quá khứ, hiện tại của dòng họ chúa Nguyễn; nhưng ông vẫn tâm niệm: Còn phải tiêu diệt cả tương lai dòng họ này, mà hiện thân là cá nhân Nguyễn Ánh. Về thành tích cụ thể (sử sách quên chưa nêu) có thể nói gọn rằng: đấng anh hùng này đã “đào mồ, cuốc mả” bảy vị chúa Nguyễn (chưa hề gây oán với ông), giết tươi 2 vị đương chức và 1 vị thế tử (sẽ kế ngôi: Nguyễn Phúc Đồng). Đồng thời, ông tìm mọi cách truy diệt nốt (nhưng không thành công) vị tôn thất cuối cùng: tức Nguyễn Phúc Ánh.

Ở trên, cứ dài dòng kể công “mở cõi” của vị chúa khởi thủy Nguyễn Hoàng, chứ nếu anh hùng Nguyễn Huệ tìm được mồ mả vị chúa này, ắt cũng khai quật tanh bành và tung hê di cốt cho hả dạ.

Chú thích. Nguyễn Phúc Luân (đã trưởng thành) được cha là chúa Nguyễn Phúc Thuần chỉ định lên ngôi chúa; nhưng ông bị quyền thần Trương Phúc Loan giết đi, để đưa một vị chúa “nhãi con” lên thay: Nguyễn Phúc Thuần. Tây Sơn khởi nghĩa dưới chiêu bài chống sự lộng quyền của Trương Phúc Loan, để “lập hoàng tôn Nguyễn Phúc Dương lên ngôi chúa“. Dân chúng hưởng ứng; nhưng sau đó chính Tây Sơn lại giết Phúc Dương, giết luôn cả Phúc Thuần và Phúc Đồng. Dẫu sao, hậu duệ Nguyễn Phúc Luân vẫn còn sót lại Nguyễn Ánh – người khôi phục được sự nghiệp tổ tiên.

2- Đối xử tàn tệ nhất

Không những lờ tịt công, mà còn vu tội “bán nước” để mạt sát. “Gia Long bán nước” là thành ngữ của hàng chục triệu người, từ cụ già sắp chết đến cháu bé tiểu học. Quả là kỳ tích. Nếu chính xác, phải hiểu rằng Nguyễn Ánh khi chưa lấy lại được nước, chỉ có thể bán cái (hy vọng) sẽ có. Nhưng khi ông trở thành Gia Long, lịch sử cho thấy ông không để mất tấc đất nào. Thật ra, sự xuyên tạc lịch sử chỉ nhằm bắt Nguyễn Anh phục vụ hai mục tiêu chính trị rất “trước mắt”:

a- Nguyễn Ánh phải phục vụ mục tiêu ca ngợi cách mạng bạo lực.

Tây Sơn là khởi nghĩa của nông dân. Loại khởi nghĩa này xảy ra nhan nhản dưới chế độ phong kiến, bên tàu cũng như bên ta. Dù chúng thành công (lập triều đại mới) hay thất bại (bị gọi là giặc), thân phận nông dân rốt cuộc vẫn thê thảm như khi chưa khởi nghĩa. Khốn nỗi, theo quan điểm do cụ Lenin khẳng định, giới sử học cách mạng nước ta cần chứng minh khởi nghĩa Tây Sơn chính là một cuộc cách mạng. Cách làm dễ nhất là thuyết phục mọi người: Nguyễn Ánh là “tên phản động”… Đúng vậy, nếu không có “phản động” sẽ chẳng có “cách mạng” nào hết.

b- Nguyễn Ánh phải được xây dựng thành “con người mới”… bán nước

Đó là “con người mới toe” trong danh sách Việt Gian, được “xây dựng” theo hình mẫu mà thời thế cần. Thời điểm này, mặt trận Việt Minh bắt đầu vũ trang đánh Pháp để giành lại độc lập (1942), và ngay sau đó là công cuộc chống Pháp tái xâm lược (1946-1954). Nguyễn Ánh phải là một tấm gương xấu để răn đe những ai – đã, đang, hoặc sắp – cộng tác với Pháp.

Việc “xây dựng con người mới bán nước” đã thành công ngoài mong muốn, mặc dù cách làm rất cổ điển. Té ra, đây là cách làm hiệu quả với cả gương tốt lẫn gương xấu, chính diện hoặc phản diện.

Cách cổ điển xây dựng “con người mới” (chính diện và phản diện)

Đó là gán cho “con người mới” những phẩm chất mà ta muốn (dù không thực tế) để mọi người buộc phải tỏ thái độ (yêu, ghét). Nền giáo dục nước nhà xây dựng con người XHCN từ 40 năm nay cũng bằng cách này. Ví dụ, đó là con người phát triển toàn diện, có lý tưởng XHCN, khổ trước thiên hạ… Đến 2015, đố ai dám vỗ ngực: “Như ta đây (!) là con người XHCN”.

Đánh Pháp đã xong (1954), lẽ ra phải miễn nhiệm cho người đã khuất. Nhưng mà không! Mỹ sẽ thay Pháp. Vẫn cần cảnh cáo đối với bất cứ ai đã, đang và sắp cộng tác với đế quốc Mỹ. Một đề tài thú vị cho ai “rỗi hơi”. Cụ thể là tìm cách mở rộng khái niệm “đế quốc” như thế nào đó, để Hoa Kỳ (tuy không có thuộc địa, và là nơi đề xướng giải phóng thuộc địa) phải “trở thành” tên đế quốc đầu sỏ; miễn cãi. Xem ra, chả có ai trong chúng ta hơn được Lenin, với công trình dự báo số phận của chế độ tư bản: Chủ nghĩa đế quốc là giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa tư bản. Đến nay, đã là đời “chắt” của Lenin, nhưng chủ nghĩa tư bản vẫn chưa phát triển đến “giai đoạn tột cùng”.

III. Nam Bộ: đất phục hưng cơ nghiệp

Anh hùng Nguyễn Huệ dù sống thêm chục năm, dù xóa được triều đình “vua anh” (Nguyễn Nhạc) để có cả một dải Bắc Bộ – Trung Bộ, nhưng nếu không giết được Nguyễn Ánh, ông vẫn không thể chiếm nốt Nam Bộ. Năm 1789 Nguyễn Huệ đánh đuổi giặc Thanh, nhưng trước đó (1788) Nguyễn Ánh – sau 10 năm bôn ba, thoát chết – đã vững chân vĩnh viễn ở Nam Bộ. Như vậy, chưa bao giờ Nguyễn Huệ thực hiện được hoài bão hợp lòng dân: Thống nhất đất nước. Và, sớm hay muộn, triều Tây Sơn sẽ bị Nguyễn Ánh xóa sổ – dù có thể muộn hơn năm 1802.

– Năm 1744 chúa Nguyễn Phúc Khoát chia xứ Nam Hà thành 12 dinh, trong đó vùng Nam Bộ (từ ngữ hiện nay) gồm 3 dinh: Trấn Biên, Phiên Trấn và Long Hồ. Riêng tên các dinh đã đủ nói lên đây là vùng đất biên viễn, còn hoang dã, đầy sông hồ, xa trung ương, chưa kịp củng cố, khai thác và phát triển. Việc này dành cho Nguyễn Ánh. Cũng chính nhờ vậy, đất đã không phụ người: Nguyễn Ánh hưng nghiệp từ đây.

– Khi Trương Phúc Loan gây oán hận cho dân, chỉ dân Trung Bộ hứng chịu và do vậy mà nổi loạn, chứ dân Nam Bộ thì không. Vùng đất phì nhiêu này đủ nước và ánh sáng để cây cối và cá mú sinh sôi, sản vật phong phú, người dân di cư tới cứ tự do khai thác và hưởng thụ, với thuế khóa rất nhẹ. Họ chịu ơn chúa Nguyễn, chứ không chịu ơn Tây Sơn. Họ chỉ thấy mỗi lần Tây Sơn đem quân đến là có máu đổ, tan hoang, lương thực bị cướp (để tải về miền Trung nuôi quân). Mặt khác, những người Trung Quốc không thần phục sự cai trị của nhà Thanh khi xin trú ngụ ở nước ta, hầu hết được ở Nam Bộ. Dám vượt trùng khơi, đây đúng là những con người kiên dũng, to gan, đầy chí tự lập, tự cường… mà đứng đầu là các tướng lĩnh, các học giả. Và trình độ văn minh cao hơn ta. Sử sách gọi họ là người “Minh Hương”. Được phép trú ngụ ở 3 dinh biên viễn, họ càng thỏa chí và đã góp công rất lớn phát triển vùng đất này. Họ biết ơn chúa Nguyễn (đạo Nho), ra mặt chống tay Sơn, do vậy Tây Sơn căm ghét họ không cần che dấu. Có lần Tây Sơn tàn sát tới 10 ngàn dân Minh Hương. Hỏi làm sao Tây Sơn có thể cắm rễ lâu dài ở đây? Chính vì vậy, trước đó 10 năm, khi Tây Sơn khởi nghĩa, chiếm được Quy Nhơn, lại vừa lúc họ Trịnh vượt sông Gianh chiếm được Phú Xuân, triều đình chúa Nguyễn bị nghẽn ở giữa, đã ra biển dong buồm vào thẳng Nam Bộ. Đất này đã che chở và không phụ công những người đã “mở cõi”, khai thác và phát triển nó.

IV. Hành vi “bán nước”?

1- Có thể bán nước cho ai?

Bán nước không dễ, nếu trong tay không có nước, hoặc không được người mua hy vọng “sẽ có nước”. Ngoài ra, còn phụ thuộc vào vốn liếng (sức mạnh) và mức độ liều lĩnh của người mua.

a) Chúng ta sống cạnh nước lớn, từng đô hộ nước ta cả ngàn năm, đã thành “quen mui”. Sau đó, dù ta đã hết sức giữ phận, nhưng hễ hở cơ là hứng ngay nguy cơ mất nước. Với tâm thức ấy, bất cứ người Việt nào muốn cầu viện nước ngoài – dù mới là ý định – là đủ bị kết tội “bán nước” – một tội cực nặng. Nhiều trường hợp kết tội bán nước quá dễ dãi. Do vậy, vu khống “bán nước” cũng là tội nặng không kém.

b) Nhưng với các nước nhỏ ngay cạnh ta (Lào, Chiêm, Miên) thì khác. Và với nước ở xa ta (Xiêm) lại càng khác. Dù được mời mọc “mua nước Việt” các nước này cũng không đủ vốn liếng và đủ can đảm để mà mua. Thời xa xưa, Ngô Nhật Khánh cũng rao “bán nước” cho vua Chiêm Thành. Vua Chiêm đã động binh. Cuộc mua bán không thành là do cả đoàn thuyền chiến gặp bão. Dẫu sao, đây chỉ là chuyện người bán khéo nói (trong tay không có nước) và hứa “một tấc tới trời”, còn người mua cả tin và chưa tự lượng sức… Chứ, sau này thực tế lịch sử cho thấy không có chuyện Chiêm chiểm Việt, mà là ngược lại. Mua-bán nước kiểu này thì cả hai bên chỉ như đánh bạc, dễ mất vốn như chơi.

– Với Ai Lao cũng vậy. Nhiều người Việt (ví dụ Nguyễn Kim) từng muốn “tranh bá đồ vương” đã nhiều lần mượn đất Ai Lao làm căn cứ địa. Nếu Ai Lao đủ lớn, đủ mạnh, sẽ thấy đây là cơ hội xâm chiếm nước ta. Nhưng điều đó không bao giờ xảy ra, vì Ai Lao bé nhỏ “lo giữ thân chưa xong”.

– Từ khi nước ta (chúa Nguyễn) biết tới Cao Miên, lập tức nước này toàn chịu thiệt – mà nước “đàn anh truyền thống” (tức Xiêm) không thể cứu nổi đàn em. Từ đó, Cao Miên ngả sang Việt, coi thường Xiêm, thậm chí chống lại sự xâm lấn của Xiêm. Không gì khôi hài bằng nói “bán nước cho Miên” (hoặc cho Lào).

– Trong quan hệ Việt-Xiêm, hầu hết trường hợp Xiêm đều ở thế lép vế. Xem lại lịch sử, khi Xiêm đồng ý đem quân giúp Nguyễn Ánh cũng là lúc Xiêm đang yếu thế trước Tây Sơn. Lịch sử không nói rõ Nguyễn Ánh đã hứa bù đắp gì cho Xiêm, do vậy chỉ có thể suy đoán. Cần suy đoán có lợi cho bị cáo, ngược với trước đây chỉ toàn suy đoán “có tội”. Xiêm chọn giúp một bên chỉ nhằm có lợi trong quan hệ đối ngoại, trước hết là để đỡ thiệt trong quan hệ Xiêm-Miên, hoặc – nếu Nguyễn Ánh (may mắn) lấy lại nước – sẽ tránh được sự trịch thượng của Tây Sơn. Và lớn nhất, có thể được Nguyễn Ánh bù đắp bằng của cải. Thế thôi. Không thể có chuyện Nguyễn Ánh sẽ “cắt đất” Việt dâng cho Xiêm. Thời đó, Việt Xiêm cách trở về địa lý, nước Xiêm làm sao có thể “khiêng đất” này về Bangkok? Làm sao Xiêm đủ sức và liều lĩnh đưa quân chiếm đóng?

Mượn quân nước ngoài không phải chuyện hiếm. Bán nước hay không phải dựa vào cách trả công đội quân đánh thuê. Nếu chúng không nhân đó chiếm đóng lâu dài nước sở tại, thì có thể… OK. Ví dụ, trước 1975, hàng trăm ngàn lính Trung Quốc sang giúp miền Bắc sửa đường phục vụ chiến tranh.

Để khỏi cãi vã vô ích, xin nói rằng: chuyện để quân Xiêm nhập Việt, thêm nữa (không ngờ) chúng còn tàn bạo với dân… là vết đen trong tiểu sử Nguyễn Ánh.

2- Bán nước cho Pháp?

Thời đó, hành động duy nhất của Nguyễn Ánh bị đời sau lên án là một hiệp ước (1787) được ký kết giữa giám mục Bá Đa Lộc (thay mặt Nguyễn Ánh, có đứa trẻ 4 tuổi làm “con tin”) với triều đình Pháp, trong đó có “nhượng một đảo và một cửa biển”. Wikipedia đã nói khá rõ, khá đủ và khách quan chuyện này. Quan tòa lịch sử có thể coi đây là một trong những tư liệu để luận tội.

a) Sự tin tưởng nhau giữa Nguyễn Ánh và Bá Đa Lộc

Khi hai anh ruột và chú ruột bị giết (1777), Nguyễn Ánh mới 17 tuổi, ngoại tộc không ai thèm biết tới ông, nhưng nội tộc vẫn tôn ông lên ngôi “soái” và đặt một trách nhiệm quá nặng lên vai ông. Cuộc đời chiến đấu không ngờ lâu tới 25 năm.

Khi trốn chạy quân Tây Sơn, Nguyễn Ánh gặp Bá Đa Lộc ở đảo Thổ Chu. Từ đó họ gắn kết với nhau suốt đời.

Hai cách nhìn

– Một cách nhìn cho rằng Nguyễn Ánh là vị chúa Nguyễn cuối cùng (1777), nhưng thành công nhất (từ ngôi chúa bước lên ngôi vua, lập triều đại mới: 1802). Cũng có người coi năm 1777 Nguyễn Huệ đã chấm dứt họ Nguyễn. Sau đó 12 năm (1789) ông chấm dứt nốt họ Trịnh. Chỉ cần thế, ông xứng đáng là người có công thống nhất đất nươc. Đây là một cách nhìn khác.

– Nguyễn Ánh gặp Bá Đa Lộc (hơn ông 19 tuổi) vào lúc bĩ cực nhất. Họ cùng cộng khổ, chia sẻ gian nan, chung thủy suốt đời. Ông dám giao hoàng từ Cảnh 4 tuổi cho giám mục và ủy quyền cầu viện nước Pháp. Có người coi đây là tấm gương về tình bạn, về ý chí kiên định mục tiêu (một bên muốn mở rộng “nước Chúa”, một bên muốn lấy lại giang sơn cho dòng họ). Nhưng cũng có người coi đây là sự câu kết giữa kẻ bán nước và quân cướp nước. Đó là tùy góc nhìn của mỗi cá nhân.

b) Kết quả việc ký và thi hành hiệp ước

Năm 1783 phái đoàn Bá Đa Lộc được thành lập, năm sau mới có thể lên đường. Dọc đường đầy trắc trở, đến cuối năm 1787 mới ký được hiệp ước. Hai năm sau, triều đình Pháp bị cách mạng lật đổ, hiệp ước không thể thi hành. Bá Đa Lộc phải tự đi quyên góp, huy động cả gia sản riêng (15.000 francs) để mua tàu, mua súng, mộ sĩ quan… Và cuối năm 1789 phái đoàn mới về tới Gia Định. Như vậy, trước thời điểm này, Nguyễn Ánh chưa nhìn thấy hiệp ước, chưa biết nội dung cụ thể. Sử sách không ghi lại ý kiến của Nguyễn Ánh ra sao khi ông được đọc cái hiệp ước bất khả thi này. Cụ thể, không rõ ông có “duyệt” nó hay không. Thực tế, hiệp ước không còn giá trị nữa, thì “duyệt” hay không, là chuyện tào lao. Ông dành hết thời gian, suy nghĩ, huy động lực lượng phản công Tây Sơn cho đến khi hoàn toàn thắng lợi.

c) Tội đến đâu?

Hiệp ước nói trên mãi mãi là vệt tối trong tiểu sử Nguyễn Ánh, mặc dù ông chẳng nợ nần gì triều đình Pháp và nước Pháp. Nếu có tội, thì mới là tội “trên giấy”, chưa đáng bị một lãnh tụ CS phê phán là ”Vì muốn giành làm vua mà Gia Long đem nước ta bán cho Tây. Thế là giang san gấm vóc tan tác tiêu điều, con Lạc cháu Hồng hoá làm trâu ngựa”. Chính vị lãnh tụ (và sau đó là nhiều nhà sử học) không phân biệt Nguyễn Ánh với Gia Long: hai thời kỳ khác nhau của một con người. Dẫu sao, nhờ câu trên, Nguyễn Ánh lột xác thành “con người mới” và có cơ hội phục vụ cách mạng – như trên đã nói.

Trịnh-Nguyễn phân tranh là nguyên nhân chia cắt giang sơn, mà Nguyễn Huệ đã diệt cả hai. Thế thì, phải bầu cho ông cái công thống nhất đất nước, chứ còn ai vào đấy? Ông lại diệt quân Xiêm và Thanh, chả lẽ không xứng đáng anh hùng dân tộc? Thời nay, còn phát hiện Tây Sơn thực chất là một phong trào cách mạng – từ cổ chí kim chưa từng có ở bất cứ đâu. Chỉ cần sự công bằng lịch sử, chúng ta phải đề cao ông hơn nữa. Nguyễn Huệ mất sớm, nếu không thì cái triều đình cách mạng của ông đã làm nước ta đã rất khác xưa và rất khác xung quanh. Và duy nhất, chỉ có vua Quang Trung dám đòi lại Quảng Đông, Quảng Tây. Biết đâu, nhờ ông mà Lưỡng Quảng nay thành lãnh thổ Việt Nam, chưa biết chừng! Hôm nay, bao người đang “lấy làm tiếc” chuyện ông mất sớm, khiến việt gian Nguyễn Ánh có cơ hội chiếm đoạt non sông. Nhưng, để còn xem.

1. Thành tích nào để được coi là anh hùng dân tộc?

– Nguyễn Huệ là lãnh tụ bách thắng của phong trào Tây Sơn, nhưng chỉ riêng tài thao lược thì chưa đủ để bất cứ ai được coi là anh hùng dân tộc. Lão tướng Hoàng Ngũ Phúc – từng buộc Tây Sơn phải qui hàng – đâu có kém ai về tài năng quân sự? Cũng không phải vì ông đã “diệt Trịnh” và (suýt) “diệt cả Nguyễn”. Trịnh-Nguyễn phân tranh là cuộc nội chiến. Tây Sơn nhảy bổ vào đánh cả hai, thì vẫn chỉ là nội chiến. Trong nội chiến, đào đâu ra anh hùng dân tộc, vậy cố đào làm gì cho mệt? Chính nghĩa – phi nghĩa, “chân” – “ngụy”, vua – giặc… còn phe nào thắng để có quyền viết sử. Và tùy hậu thế – tức là tùy những người đang sống hôm nay.

– Cũng chưa bao giờ Nguyễn Huệ là người thống nhất đất nước. Xóa bỏ tình trạng Trịnh-Nguyễn phân tranh và thống nhất đất nước là hai bước, hai việc khác nhau. Mặt khác, cứ định nghĩa thế nào là “thống nhất đất nước”… sẽ thấy ngay: Nguyễn Huệ bị người thời nay vu oan cái việc ông muốn làm mà chưa làm nổi. Còn Nguyễn Ánh – sau nhiều lần chết hụt – từ năm 1788 trở đi đã đứng vững ở Nam Bộ (trong khi đó ở phía Bắc vẫn còn Trịnh). Nói khác, năm 1788 đất nước còn chia cắt nặng nề. Tới năm sau (1789) Nguyễn Huệ mới đại phá quân Thanh, xóa Lê-Trịnh, nhưng cũng từ năm đó cho tới khi mất, ông chỉ quản lý một phần đất nước, phần thứ hai là của vua anh, phần còn lại của Nguyễn Ánh – chưa kể nội bộ Tây Sơn còn hục hặc với nhau, suýt thanh toán nhau. Thử hỏi, thế nào là “thống nhất đất nước”?.

– Nhưng Nguyễn Huệ vẫn xứng đáng là anh hùng dân tộc: Vì công tích thắng Xiêm và Thanh. Đây mới thật là công tích muôn đời trong sử sách nước nhà.

Trước hết, đó là chiến công “đại phá” ngót 30 vạn quân Thanh (số liệu của ta). Đạo quân khổng lồ này đến từ một nước lớn, có truyền thống cướp nước ta và chưa bao giờ từ bỏ ý đồ. Chúng sang ta lần này chính là với ý đồ đó.

Sau nữa, là chiến công “trung phá” (hoặc “tiểu phá”) ngót 3 vạn quân Xiêm. Đạo quân – èng èng về cả lượng và chất này – xuất phát từ một nước chưa bao giờ dám mơ chiếm đất của ta. Xem lại lịch sử Xiêm, ta thấy vua Xiêm dám đưa quân sang chỉ vì kiêu ngạo (chủ quan với thành tích cũ) và ngông cuồng; do vậy, sau thất bại ở Rạch Gầm, ông vua này bị 2 vị tướng thân cận giết phăng.

Thứ tự nói trên là xếp loại theo ý nghĩa, không theo thời gian. Chiến công thắng Thanh có ý nghĩa bảo vệ nền độc lập của cả dân tộc – bất kể trong nước đang có nhiều phe phái. Nếu quân Thanh không bị đánh bại, mọi phe phái – cũng như vận mệnh chung đất nước – đều bị đe dọa. Còn chiến công thứ hai, cũng lừng lẫy, chỉ có ý nghĩa hỗ trợ một (trong ba) phe phái đang tranh giành quyền lực.

Một ý nghĩa khác của chiến công thắng Thanh (1789) là nó tạm thời che dấu giai đoạn thoái trào của khởi nghĩa Tây Sơn. Sau 18 năm chinh chiến liên miên, phần lớn những người lính khởi nghĩa đầu tiên – với lý tưởng cao cả – đã chết trận, giải ngũ, già yếu. Lính mới đông hơn lĩnh cũ, nhưng cũng ít tự nguyện hơn – và do đó cũng ít kỷ luật – trong khi dân lại cạn kiệt do chiến tranh, không còn đủ sức nuôi nổi… Cuối mùa, Tây Sơn phải cưỡng bức nộp lương thực (trong khi mất nguồn cướp được từ Nam Bộ) và phải cưỡng bức vào lính (đến nỗi có những vùng không còn lao động nam giới). Như mọi cuộc khởi nghĩa nông dân khác, khi Nguyễn Huệ lên ngôi, công thành danh toại, cũng là thời điểm chấm dứt ý nghĩa ban đầu của khởi nghĩa. Từ chỗ ngưỡng mộ Tây Sơn, dân miền Trung còn đặt ca dao mong mỏi chúa Nguyễn “dong buồm thẳng ra”… diệt giặc.

2. Có mọi khiếm khuyết của khởi nghĩa nông dân

Phong trào Tây Sơn đúng là đã phát triển thành cuộc khởi nghĩa nông dân; nghĩa là có mọi khiếm khuyết cố hữu, cũng như những mặt tích cực. Dưới chế độ phong kiến phương Đông mọi cuộc khởi nghĩa không thể thoát khỏi quy luật do phương thức sản xuất châu Á chi phối (sẽ nói rõ hơn ở bài khác). Xã hội chưa có mầm mống giai cấp tư sản, do vậy hết sức trì trệ (vài ngàn năm phong kiến). Dù khởi nghĩa thành công, vẫn chỉ là sự thay thế triều đại. Số phận nông dân rất ít thay đổi. Thêm nữa, đầu óc nông dân xưa không thể quan niệm một nước không có vua. Mơ ước ngàn đời là “đức vua nhân từ”. Trong chuyện cổ tích, nông dân muốn vua “dân dã” như chàng Thạch Sanh, muốn hoàng hậu “ngoan” như cô Tấm… Vâng, chỉ “muốn” thì cứ tha hồ.

Nông dân cần được giải phóng, mà không thể tự giải phóng. Do vậy, xưa kia chưa ai dám nói khởi nghĩa nông dân mang tính cách mạng. Thế thì thời nay ta cứ nói chứ sao! Có cả một quyển sách nhan đề Cách Mạng Tây Sơn, nghe rất khoái. Nếu đọc một bài cô đọng về Tây Sơn, ta sẽ được thưởng thức thứ văn phong rặt những khí thế là khí thế. Đã thành nghiện. Ví dụ (nguyên văn): Mùa xuân năm 1771, cơn bão táp cách mạng của nông dân và các tầng lớp nhân dân dưới sự tổ chức, lãnh đạo của ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ nổ ra ở ấp Tây Sơn, phủ Quy Nhơn (Bình Định). Đây là cuộc chiến tranh giai cấp quyết liệt nhất trong lịch sử chế độ phong kiến Việt Nam. Ngay từ đầu, nghĩa quân đã lấy khẩu hiệu “lấy của nhà giàu chia cho dân nghèo” để hiệu triệu và tập hợp quần chúng bị áp bức.

Sách giảm giá-Tên sách: Cách Mạng Tây Sơn-Tác giả: Văn Tân.Nhà xuất bản: Văn Sử Địa-Năm xuất bản: 1958

Phong trào Tây Sơn có đầy đủ khiếm khuyết của khởi nghĩa nông dân

– Chế độ phong kiến phải sống hết “tuổi Trời” mà nó được ban. Điều này hợp quy luật. Đó là nguyên nhân khiến hầu hết khởi nghĩa nông dân thất bại. Dẫu sao, nông dân liên tiếp nổi dậy có tác dụng làm đổ triều đại nào đã áp bức họ quá đáng. Hy vọng triều đại mới khiến dân dễ thở hơn. Cứ thế, diễn ra từ hàng ngàn năm, nói lên sự tiến bộ xã hội rất chậm chạp. Nhưng đây là đề tài khác.

Dù so sánh khởi nghĩa Tây Sơn với cuộc khởi nghĩa sớm nhất của Trần Thắng (hai thế kỷ trước công nguyên) và muộn nhất là Thái Bình Thiên Quốc (1851-1864), rồi các cuộc ở quãng giữa: của Chu Nguyên Chương (thành công) và của Lý Tự Thành (suýt thành công)… đều có những khiếm khuyết giống nhau. Hàng ngàn lần khởi nghĩa, nhưng số cuộc đáng được lịch sử ghi lại không nhiều, trong đó số thành công (lập triều đại mới) chỉ đếm trên đầu ngón tay.

– “Bần cùng sinh đạo, tặc“. Một khi nông dân lâm vào tình cảnh bần cùng sẽ sinh trộm cắp (đạo) và giặc cướp (tặc). Lịch sử phong kiến gọi các cuộc nổi dậy của nông dân là “giặc”, vừa đúng, vừa sai. Ví dụ, dân ta gọi “giặc Cờ Đen” là hoàn toàn đúng (dù đó là một bộ phận của khởi nghĩa Thái Bình Thiên Quốc). Bởi, chỉ vì một nguyên cớ nhỏ, quân Cờ Đen đã giết một lần 800 dân làng Hương Canh.

Một đám giặc nếu được hưởng ứng rộng rãi sẽ trở thành phong trào khởi nghĩa. Điều kiện là phải có lãnh tụ, có tổ chức tốt và có khẩu hiệu phù hợp.

Thường có hai loại khẩu hiệu:

– Khẩu hiệu tập hợp quần chúng, phổ biến nhất là “lấy của nhà giàu chia cho người nghèo“. Từ cuộc khởi nghĩa Trần Thắng và sau đó 2000 năm (khởi nghĩa Tây Sơn, thế kỷ 18) vẫn chỉ khẩu hiệu cũ rích này, nhưng rất hiệu quả, vì hợp tâm lý nông dân. Tuy nhiên, do bản chất “tước đoạt” của khẩu hiệu, nên sớm hay muộn quân khởi nghĩa sẽ bị tha hóa, bị chính dân chúng (từ chỗ ngưỡng mộ) nay gọi đúng tên là… giặc. Hầu hết các cuộc khởi nghĩa kết thúc bằng cái từ không đẹp này.

– Khẩu hiện lôi kéo sĩ phu. Nội dung tùy trình độ và nhãn quan của người cầm đầu. Khởi nghĩa Lương Sơn Bạc (Tống Giang đứng đầu) và Thái Bình Thiên Quốc (Hồng Tú Toàn đứng đầu) tự nhận là “thế thiên hành đạo” (thay trời thực hiện Đạo” hơi bị khoác lác. Tuy nhiên, vẫn có cả những khẩu hiệu bài tham nhũng hoặc chống ngoại bang, như khẩu hiệu khởi nghĩa Chu Minh Chương (chống nhà Nguyên).

Khởi nghĩa Tây Sơn có khẩu hiệu rất thích hợp: lao động đường phố tá hoàng tôn Dương. Khi đó, giới sĩ phu bất mãn với sự lộng hành và tàn bạo của Trương Phúc Loan. Ông này đã giết Nguyễn Phúc Luân (xứng đáng lên ngôi chúa), thay bằng người em mới có 12 tuổi (Nguyễn Phúc Thuần) nên dư luận không phục. Mọi người muốn giành ngôi chúa cho con của hoàng tử Phúc Luân (tức hoàng tôn, tên là Phúc Dương, đã đủ trưởng thành). Lúc này, Tây Sơn đã chiếm Quy Nhơn, Bình Định; triều đình chúa Nguyễn bị quân Trịnh chiếm mất kinh đô, chỉ còn đường ra biển chạy tuốt vô nam, nhưng chẳng may Phúc Dương lọt vào tay Tây Sơn. Ông trở thành con bài đem lại chính nghĩa cho Nguyễn Nhạc. Tuy nhiên, ông hiểu rõ số phận mình. nếu một khi Tây Sơn chiếm được giang sơn. Chúng ta có thể liên hệ với số phận “vua” Trần Cảo khi nằm trong tay Lê Lợi. Ông bỏ trốn. Cứ tưởng nếu Tây Sơn trung thành với khẩu hiệu sẽ tìm đến nơi ông trốn để quy thuận? Nhưng không, 2 năm sau Tây Sơn tóm được ông, giết tại chỗ, không cần đôi hồi.

Lãnh tụ Tây Sơn cũng mâu thuẫn với nhau tới chỗ thanh toán nhau. Tuy Nguyễn Huệ còn nới tay với Nguyễn Nhạc, chứ con Nguyễn Huệ đã không tha con Nguyễn Nhạc. Lãnh tụ Tây Sơn cũng giết hại tướng tá dưới quyền. Nguyễn Huệ cử Vũ Văn Nhậm (lao động đường phố mã của vua anh) ra Bắc giết Nguyễn Hữu Chỉnh vì tội lộng quyền. Tất nhiên ông lao động đường phố mã – quá hiểu ông chú vợ – phải biết tránh cái tội này; nhưng rồi ông vẫn bị Nguyễn Huệ quy kết chính tội đó, giết đi. Chẳng cần tài giỏi, chỉ cần thái độ trung lập, cũng thấy mưu đồ lấn át anh ruột của Nguyễn Huệ sau khi xưng hoàng đế Quang Trung. Trong khởi nghĩa nông dân, lãnh tụ thiếu tàn bạo (như Nguyễn Nhạc) rất khó làm nên nghiệp lớn.

Khởi nghĩa khi đạt mức cao trào, nếu không đủ sức lật đổ triều đình sẽ đi vào thoái trào. Và tha hóa, thành “giặc”. Tây Sơn cũng vậy. Nhưng yếu tố bất thường là vừa khởi nghĩa (nội chiến) vừa chống ngoại xâm. Do vậy, hai lần chiến thắng lừng lẫy của Nguyễn Huệ khiến giai đoạn thoái hóa chậm lại, hoặc bị che lấp. Chuyện này không lạ. Lịch sử cho thấy đe dọa ngoại xâm khiến mâu thuẫn trong nước bị dẹp xuống. Gây căng thẳng bên ngoài biên giới để dẹp bớt mâu thuẫn trong nước là bài bản rất quen thuộc của giới cầm quyền mất lòng dân.

3. Nguyễn Huệ và Nguyễn Ánh

Đều là tổ tiên chúng ta, đều có hùng tâm, chí khí và năng lực hành động. Nếu họ sống ở thời kiến thiết và bảo vệ đất nước, họ sẽ hành động khác với khi họ đối đầu trong nội chiến. Thời thế chỉ cho phép một người được ca ngợi. Nguyễn Huệ là thiên tài quân sự, nhất là năng lực hành quân thần tốc; thì Nguyễn Ánh do tôi luyện trong hoàn cảnh ngặt nghèo mà tìm ra cách thắng chiến tranh thần tốc của đối phương. Ngày xưa, đức thánh Trần cũng biết cách thắng đạo quân kỵ binh thần tốc của Thoát Hoan. Hoàn cảnh Nguyễn Ánh khi mới là cậu bé 17 tuổi (không có tí lực lượng nào trong tay) bị danh tướng bách chiến Nguyễn Huệ truy sát, cũng giống hoàn cảnh Nguyễn Quang Toản khi còn quá trẻ (nhưng vẫn có đủ mặt danh tướng Tây Sơn) phải đối đầu với Nguyễn Ánh đã lão luyện. Thật éo le.

Nhưng số phận đã giao cho Nguyễn Ánh nhiệm vụ thống nhất đất nước, khiến nhiều người – do áp dụng cực đoan lý thuyết đấu tranh giai cấp – cũng tự lâm vào hoàn cảnh éo le
Click to expand...

empireatwar · 22/5/15

còn thằng gì làm phòng nhì pháp bị việt minh bắn đâu ta

Odisey · 22/5/15

Gì đây , muốn tổng hợp việt gian trong box luôn cho dễ đầu tố hông

kvnsa · 22/5/15

đọc sơ có mùi

lợi dụng việc bàn lịch sử, để đá thúng đụng nia, chiêu này quả là cao tay.

cơ mà thấy "chém gió" là nhiều, nghiên cứu thì...chưa nhiều

hóng tới lúc đem Ngô Đình Diệm ra bàn

creativealtair · 22/5/15

http://nghiencuulichsu.com/2015/04/17/viet-gian-trong-lich-su
nguồn đây, các con hàng thoải mái chém

SauThienThu_ptit · 22/5/15

Nhìn dài vl.

lazyzero · 22/5/15

éo có Gia Long là éo có cái miền nam việt nam đâu nhé - ở đó mà việt gian

BadBoy199x · 22/5/15

Đuỵt mẹ dài v lồ

jumper · 22/5/15

ông nào ko rõ
nhưng theo mình, Lê Chiêu Thống + Gia Long - Nguyễn Ánh éo có chỗ nào gọi là bán nước cả

heocon0504 · 22/5/15

có Ngô Đình Diệm mà không có Nguyễn Hải Thần , Hoàng Văn Hoan ???

kvnsa · 22/5/15

tóm lại là bài "nghiên cứu" nó thế này

Lê Chiêu Thống cầu viện Thanh, kết cuộc quân Thanh tràn qua VN : không thế này là không phải bán nước đâu..mà là...bị lừa

Nguyễn Ánh cầu quân Xiêm, kết cuộc Xiêm đem quân qua VN : cũng không phải bán nước đâu, mà là...ngoại giao

tới NĐD sẽ là

NĐD phá hiệp định Geneve, phá hoại tuyển cử, Mỹ đem quân vào : không phải bán nước đâu mà là...bla bla bla

warrio16 · 22/5/15

Có cái topic này nè
Trần Ích Tắc là phản đồ của dân tộc hay là 1 gián điệp của nhà Trần ?
http://lichsuvn.net/forum/showthread.php?t=27887

Minamoto_Shizuka · 22/5/15

Đọc sử Tây Tàu thấy việc hai nước đánh nhau, hoặc hai phe trong nước đánh nhau nhờ tới nước ngoài là quá bình thường. Chẳng hiểu tại sao một số người ở một nơi nào đó là quan trọng hóa việc này, gán cho bao nhiêu là từ ngữ mạnh mẽ.

Cơ mà cũng xin góp thêm một "Việt gian bán nước" theo đúng tiêu chuẩn "cầu ngoại bang": Nguyễn Quang Toản - Cảnh Thịnh Hoàng Đế. Lý do: cho người sang cầu viện nhà Thanh khi đang thua quân của Nguyễn Ánh.

hanhnn · 22/5/15

kvnsa nói: ↑

NĐD phá hiệp định Geneve, phá hoại tuyển cử, Mỹ đem quân vào : không phải bán nước đâu mà là...bla bla bla
Click to expand...

mà là giúp Việt Nam sánh vai cùng các cường quốc 5 châu 4 biển

lop pho 2 · 22/5/15

[QUOTE="kvnsa, post: 25389832, member:

tới NĐD sẽ là

NĐD phá hiệp định Geneve, phá hoại tuyển cử, Mỹ đem quân vào : không phải bán nước đâu mà là...bla bla bla[/QUOTE]
Nền Đệ nhất cộng hòa của Diệm ko cho quân Mỹ vào VN

kvnsa · 22/5/15

^ đưa quân vào là kết quả

hanhnn nói: ↑

mà là giúp Việt Nam sánh vai cùng các cường quốc 5 châu 4 biển
Click to expand...

Aomari0 · 22/5/15

lazyzero nói: ↑

éo có Gia Long là éo có cái miền nam việt nam đâu nhé - ở đó mà việt gian
Click to expand...

Miền Nam do Chân Lạp và Mạc Cửu dâng cho chúa Nguyễn, liên quan gì đến Gia Long ? Hoàng Sa với Trường Sa thì còn có lý.

wontak · 22/5/15

Mấy cái này đọc hết từ lâu rồi.

lazyzero · 22/5/15

Aomari0 nói: ↑

Miền Nam do Chân Lạp và Mạc Cửu dâng cho chúa Nguyễn, liên quan gì đến Gia Long ? Hoàng Sa với Trường Sa thì còn có lý.
Click to expand...

ủa nhớ ko nhầm là chính Gia Long cho người vào Nam khai hoang mà nhỉ

bang_gia · 22/5/15

Thế giờ giả sử Tung của nó đánh VN,VN cầu cứu Mẽo,thế thằng nào đóng vai Việt gian đây

Đăng nhập

[NCLS] Việt gian trong lịch sử

hgiasac snake, snake, snaaaake Lão Làng GVN

hgiasac snake, snake, snaaaake Lão Làng GVN

empireatwar Sora, Wielder of Keyblades

Odisey The Miscast Sorcerer GVN LEGENDARY ‍ ⚚ Mystic Mage ⚚ GVN Dalit

kvnsa Dragon Quest Lão Làng GVN

creativealtair snake, snake, snaaaake

SauThienThu_ptit Mõm là nghệ thuật, người mõm là nghệ sĩ!!! ➹ Marksman ➹ Lão Làng GVN

lazyzero Dragon Quest Lão Làng GVN

BadBoy199x T.E.T.Я.I.S

jumper Baldur's Gate GameOver Lão Làng GVN

heocon0504 The Warrior of Light Lão Làng GVN

kvnsa Dragon Quest Lão Làng GVN

warrio16 Mega Man Lão Làng GVN

Minamoto_Shizuka The Warrior of Light Lão Làng GVN

hanhnn T.E.T.Я.I.S

lop pho 2 Mega Man

kvnsa Dragon Quest Lão Làng GVN

Aomari0 Mega Man Lão Làng GVN

wontak Mega Man Lão Làng GVN

lazyzero Dragon Quest Lão Làng GVN

bang_gia Sonic the Hedgehog GameOver Lão Làng GVN

Chia sẻ trang này

Đăng nhập

[NCLS] Việt gian trong lịch sử

hgiasac snake, snake, snaaaake Lão Làng GVN

hgiasac snake, snake, snaaaake Lão Làng GVN

empireatwar Sora, Wielder of Keyblades

Odisey The Miscast Sorcerer GVN LEGENDARY ‍ ⚚ Mystic Mage ⚚ GVN Dalit

kvnsa Dragon Quest Lão Làng GVN

creativealtair snake, snake, snaaaake

SauThienThu_ptit Mõm là nghệ thuật, người mõm là nghệ sĩ!!! ➹ Marksman ➹ Lão Làng GVN

lazyzero Dragon Quest Lão Làng GVN

BadBoy199x T.E.T.Я.I.S

jumper Baldur's Gate GameOver Lão Làng GVN

heocon0504 The Warrior of Light Lão Làng GVN

kvnsa Dragon Quest Lão Làng GVN

warrio16 Mega Man Lão Làng GVN

Minamoto_Shizuka The Warrior of Light Lão Làng GVN

hanhnn T.E.T.Я.I.S

lop pho 2 Mega Man

kvnsa Dragon Quest Lão Làng GVN

Aomari0 Mega Man Lão Làng GVN

wontak Mega Man Lão Làng GVN

lazyzero Dragon Quest Lão Làng GVN

bang_gia Sonic the Hedgehog GameOver Lão Làng GVN

Chia sẻ trang này

Tìm kiếm hữu ích