TT - Vì sao phản đối đặt tên đường 2 giáo sĩ có công với chữ quốc ngữ?

TTO - PGS.TS Lê Cung: Alexandre de Rhodes có tội làm sao đặt tên đường được. Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân: Chữ quốc ngữ tạo ra không nhắm phát triển dân tộc ta mà là công cụ xâm lăng. Giám đốc Sở VH-TT TP Đà Nẵng: "Không nên bỏ bóng đá người".

• Cần Thơ lắp biển tên đường có tiểu sử danh nhân và thông tin... nghị quyết
• Lãnh đạo quận vẫn không biết ai đã gắn tên đường lạ hoắc
• Đà Nẵng có tên đường mang tên nhà văn Bùi Hiển

Đường dẫn vào khu vực phía Nam tượng đài ở quận Hải Châu, TP Đà Nẵng nơi dự định sẽ đặt tên 2 nhà truyền giáo có công với chữ quốc ngữ - Ảnh: TRƯỜNG TRUNG

Liên quan đến việc đặt tên đường 2 giáo sĩ (linh mục) Francisco De Pina và Alexandre de Rhodes tại Đà Nẵng, Tuổi Trẻ Online lấy ý kiến sâu của các nhà nghiên cứu văn hóa - lịch sử đã phản đối.

Phải xứng đáng để hậu thế noi gương

Theo phó giáo sư, tiến sĩ Lê Cung, Trường ĐH Sư phạm Huế (ĐH Huế), người đứng đầu đồng đơn kiến nghị lên lãnh đạo Đà Nẵng cho rằng không nên lấy tên 2 linh mục này để đặt cho đường phố, trường học... vì thời Pháp thuộc, thực dân Pháp muốn người dân thuộc địa biết ơn mẫu quốc đã có công "khai hóa".

Có lẽ vì vậy nên họ tôn vinh Alexandre de Rhodes là người sáng tác chữ quốc ngữ. Sau ngày bại trận ở Điện Biên Phủ, thực dân Pháp cuốn gói về nước, nhiều nhà nghiên cứu, trong đó có cả những linh mục, đã chứng minh Alexandre de Rhodes không phải là người sáng tác chữ quốc ngữ.

Theo ông Cung, thời điểm Alexandre de Rhodes ở Việt Nam, vì thấy những ý định không tốt của ông nên cả chúa Nguyễn ở Đàng Trong lẫn chúa Trịnh ở Đàng Ngoài đều đã trục xuất, không cho ông ta cư trú và hoạt động ở Việt Nam.

Vì thế ở miền Bắc sau năm 1954 và ở miền Nam sau năm 1975, các đường phố, trường học… mang tên Alexandre de Rhodes (do thực dân Pháp hay chính quyền Việt Nam Cộng hòa đặt) đều bị xóa.

Ông Cung khẳng định: Alexandre de Rhodes không phải là người sáng chế ra chữ quốc ngữ. Trái lại, đối với dân tộc Việt Nam, Rhodes là kẻ có tội thì làm sao vinh danh, đặt tên đường được.

Còn phó giáo sư, tiến sĩ Trần Thuận, nguyên phó trưởng khoa lịch sử Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn (ĐH Quốc gia TP.HCM) cho rằng việc đặt tên đường cho những nhân vật lịch sử, nhân vật văn hóa phải xem xét đến việc nhân vật đó có đóng góp trong lịch sử, có xứng tầm để hậu thế noi gương hay không.

Bởi việc này có ý nghĩa rất lớn trong việc giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ sau.

"Dù TP.HCM đã đặt tên đường này nhưng những nơi khác chưa đặt thì chúng tôi phải nêu ý kiến. Nhất là căn cứ trên quy định pháp lý, những nhân vật mà lịch sử còn tranh cãi chuyện công tội thì cần bàn tỏ tường trước khi quyết định" - ông Thuận nói.

Những nhân vật lịch sử còn có ý kiến đánh giá khác nhau hoặc chưa rõ ràng về mặt lịch sử thì chưa xem xét đặt tên cho đường, phố và công trình công cộng

Nội dung nghị định 91

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân phân tích thêm rằng quá trình ban đầu của việc tạo ra chữ quốc ngữ không nhằm mục đích phát triển văn minh của dân tộc ta, mà chỉ là một phương tiện để truyền giáo, một công cụ để thực dân Pháp xâm lăng nước ta.

Ông Xuân cho rằng chúng ta phải hiểu Alexandre de Rhodes và Francisco De Pina rất có công với Vatican, với đạo Thiên Chúa ở Việt Nam. Trong phạm vi nhà thờ Thiên Chúa giáo ở Việt Nam thì họ có quyền vinh danh những người đã có công với họ.

Còn việc xác định đặt tên đường là vinh danh những người có công với đất nước, với dân tộc.


Đoàn học giả Việt Nam tại lễ dựng bia trên mộ Alexandre de Rhodes ở Iran cuối năm 2018 - Ảnh: NGUYỄN ĐÌNH TOÁN/ Tư liệu Tuổi Trẻ.

Không nên "bỏ bóng đá người"

Theo ông Huỳnh Văn Hùng, giám đốc Sở Văn hóa - thể thao TP Đà Nẵng, tranh cãi quanh việc đặt đổi tên đường không phải là mới.

Trước đây đã từng có thời kỳ chúng ta loại bỏ tên đường nhiều vị vua triều đình phong kiến nhà Nguyễn. Sau đó có nhiều hội thảo lịch sử đã đánh giá lại công trạng của một số nhà vua rồi đặt lại tên đường.

Đối với việc đặt tên 2 vị linh mục có công với tiếng Việt, ông Hùng cho rằng những bậc tiền nhân, sĩ phu yêu nước của dân tộc ta, những nhân vật yêu cách mạng từ thế kỷ trước đều xác định việc truyền bá chữ quốc ngữ là yêu nước.

Cụ thể như các phong trào Duy Tân cho đến việc thành lập Hội truyền bá chữ quốc ngữ do ông Nguyễn Văn Tố, sau này là chủ tịch Quốc hội, đã nỗ lực truyền bá.

"Chữ quốc ngữ là hồn trong nước. Phải đem ra tính trước dân ta". Ông Trần Quý Cáp đã đánh giá cao như vậy. Chúng ta không nên "bỏ bóng đá người" mà phải xem xét và nhận thức đầy đủ" - ông Hùng nói.

Từng đi đầu đặt tên đường Phan Khôi

Ông Huỳnh Hùng kể trước năm 2013 cả nước chưa có nơi nào đặt tên người khởi đầu phong trào thơ mới Phan Khôi (1887-1959).

Sau đó có một số hội thảo và sách của các học giả có uy tín đánh giá đúng vai trò, đóng góp của ông trên lĩnh vực văn hóa. Đài phát thanh truyền hình Đà Nẵng cũng đã thực hiện loạt phim về tác giả Tình già.

"TP Đà Nẵng mới thấy rằng một người con quê hương Quảng Nam - Đà Nẵng có ảnh hưởng trên văn đàn, có tên tuổi ai cũng vinh danh, truyền hình cũng làm phim, tại sao lại không đặt tên đường? Thế là đặt tên trên địa bàn quận Cẩm Lệ, Đà Nẵng. Sau này nhiều địa phương khác cũng có tên đường Phan Khôi" - ông Hùng kể.


https://tuoitre.vn/vi-sao-phan-doi-...FkJAAk7Pqf_lXmRXSY79iToS7T8kvCMvyrCEYaYktVWDs

 

Ghét "giặc" ra mặt vậy sao còn xài chữ quốc ngữ của người ta?

 

A B C thuộc làu làu
Thánh hiền chữ Hán vò nhàu vứt đi

 

trước khi có chữ quốc ngữ, văn nói hiện tại của chúng ta có như bây giờ ko, hay là xí xô xí xào ?

 

Dùng thì dùng, không đặt thì không đặt thôi thằng nào làm gì được

chữ viết và ngôn ngữ là hai thứ tách biệt

 

Lều bạn đọc. Chỗ nào trong bài bảo "của người ta"?

 

Giả dụ ngày xưa nói khẩu thì viết cái miệng chữ nôm hay hán còn giờ viết là miệng,còn giờ mình trở về quá khứ nói miệng người ta hiểu ko nhỉ.

 

Không, coi Đôrêmon đi là biết.

 

dẹp, đơn giản vì khó nhớ, bất tiện trong sinh hoạt

 

Cái này phải có nghiên cứu, nhưng ngành sử Việt Nam nát lắm. Nhưng khả năng cao là ngược về ít nhất nhà Nguyễn thì mình vẫn nói hiểu được

 

Dĩ hoà vi quý. Cương lúc cần thôi.

 

Bàn chi xa xôi mấy lão Tây lông, nhìn lại bao năm Saigone vẫn đéo có cái lại đường Lê Văn Duyệt.
Hồi xưa bác Kiệt vận động bao nhiêu năm, họp hành bao nhiêu cữ đến lúc chết rồi vẫn đéo được là đéo được. Giờ nghe mấy lão thơ mới hở tí là đặt tên đường nghe ez vãi đái.

 

Là sao? Ý là trước kia dân mình "nói "tiếng "Hán" tiếng "Nôm" chứ ko phải tiếng Việt hả?

 

dùng thì cứ dùng còn có kính các lão linh mục hay không thì chả quan trọng, thằng Nhật nó ghét TQ như gì nó vẫn dùng hán tự, hai chuyện này ko liên quan.

 

Không hẳn. Ngày xưa ở bất kỳ nước nào vẫn thường tồn tại hai dạng ngôn ngữ là ngôn ngữ viết học thuật thượng đẳng và ngôn ngữ nói bình dân. Những chữ thuần Việt ngày xưa vẫn xài nhưng là để nói miệng, không ghi chép lại. Văn bản hành chính, luật lệ, tài liệu, văn học thi ca thì chép bằng chữ Tàu và hành văn kiểu Tàu, cho nên ngày xưa đa số mù chữ vì thứ nhất ko có đk đi học, thứ 2 là không ra làm quan hay đi dạy, làm thi nhân thi sĩ, nghiên cứu thì học cũng chả xài, biết vài ba chữ buôn bán là đủ.
Tương tự như cái thời Latin vẫn còn là ngôn ngữ hành, văn học chung của châu Âu vậy.

 

thằng nào sau này chết trong sinh về VN thời xưa test thì biết thôi, nhớ im im cái miệng trước coi ngóng tình hình không thôi bà con đem lên dàn hỏa thiêu vì phát ngôn lung tung

 

Là văn nói hiện tại nhưng khác biệt càng lớn khi càng quay về thời xa xưa. Ví dụ giờ mình về thời Âu Lạc thì chắc chắn không hiểu, về thời Đinh, Tiền Lê cũng hơi sml, ngang hậu Lê, Tây Sơn thì chắc hiểu nhưng đôi khi hiểu lầm một số điểm.
TV cổ không có thanh điệu và có những dạng phụ âm kép lẫn nhau, kiểu bl, tl ấy nhưng sau mất đi.

 

Mình thấy việc đặt tên đường theo cá nhân nào đó nhàm quá, không thực sự khiến dân chúng hiểu lịch sử văn hoá hơn, trái lại còn bêu xấu nhiều cố nhân.

Ví dụ ông Trần Duy Hưng ông ấy chẳng có tội tình gì cả mà giờ mang tiếng là đồi truỵ, cứ nhắc đến Trần Duy Hưng là người ta liên tưởng đến chuyện không hay. Mà ông Trần Duy Hưng đó sinh thời thế nào, chiến công hiển hách ra sao đến học rộng hiểu sâu như tôi cũng chẳng hay biết.

Thiết nghĩ, chúng ta nên đưa đường lối, quan điểm của đất nước, gửi gắm vào tên các con đường, tạo ra các khẩu hiệu khắc sâu vào tâm khản người Việt.

Ví dụ như đường Dân Trí Thấp nên được đặt ở các khu dân cư đông các mẹ bỉm sữa, đường Cư Dân Mạng nên được đặt ở ven đô, dẫn tới các bãi rác, còn những cái tên như Nhân Quyền và Dân Chủ nên được đặt cho các nghĩa trang đang được quy hoạch.

 

Hôm bữa tìm được có một số băng ghi âm từ đầu thế kỷ của thực dân ghi lại đoạn hát chèo, vẫn nghe hiểu được

 

Chữ quốc ngữ VN nên coi là chiến lợi phẩm chứ ko phải thằng cha nào đó ban cho. Hết