[Tổng hợp] - Vì sao phương Tây “ngả mũ” thán phục chiến hạm thời Tây Sơn?

Không ít nhà nghiên cứu khẳng định, hải quân Tây Sơn dưới thời Nguyễn Huệ là lực lượng hùng mạnh bậc nhất Đông Nam Á, họ có những chiến hạm mà tới cả phương Tây phải kinh ngạc và thán phục.

Chiến hạm là phương tiện cơ động và chiến đấu không thể thiếu ở các quốc gia có nhiều sông ngòi, kênh rạch, đầm hồ và vùng biển lớn như nước ta.
Suốt các triều đại lịch sử kể từ khi lập nước, thủy quân và chiến hạm luôn được các vị Vua Đinh, Lý, Trần, Lê... coi trọng phát triển. Mỗi triều đại, chiến hạm luôn có nét riêng phù hợp với yêu cầu dựng nước và giữ nước.


Tuy vậy, chiến hạm triều Tây Sơn được giới sử học đánh giá là tạo bước phát triển nhảy vọt về kỹ thuật quân sự. Thậm chí, dành được vô số sự thừa nhận, khen ngợi từ giới quân sự phương Tây thời điểm đó.

Sửng sốt kinh ngạc chiến hạm “Đại hiệu”

Theo cuốn Lịch sử Kỹ thuật Quân sự (giản yếu) của Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, ngay sau khi quét sạch quân Thanh khỏi bờ cõi, Hoàng đế Quang Trung Nguyễn Huệ bắt tay ngay vào việc phát triển thủy quân với dự định không chỉ đối phó quân Thanh mà còn để “đập tan quân Nguyễn Ánh dễ như đập một cành củi khô, một thanh gỗ mục”.

Đặc biệt, khi tàn quân Nguyễn Ánh bắt đầu xin sự trợ giúp từ người Pháp, Bồ Đào Nha thì Nguyễn Huệ thúc đẩy nhanh xây dựng các chiến hạm đủ sức đối phó với công nghệ phương Tây.
Lúc bấy giờ, ở châu Âu, chiến hạm nhiều tầng pháo ra đời, trở thành vũ khí ghê gớm trên biển. Chẳng hạn một chiếc chiến hạm hạng nhất của Pháp có 120 khẩu pháo các loại, tương đương hỏa lực 1/3 tổng số thuyền chiến Đàng Trong ở Phú Xuân.

Lợi thể căn bản của loại tàu này so với tàu chiến phương Đông là nó như một dàn pháo di động trên biển, đảm bảo hỏa lực liên lục không đứt đoạn. Chính vì vậy, với các triều đại phong kiến phương Đông, loại tàu này như một “con ngáo ộp” rất đáng sợ.

Dẫu vậy, vua Quang Trung Nguyễn Huệ kịch liệt công kích thái độ run sợ trước “ngáo ộp” phương Tây. Ông tin rằng nó “không có gì đáng lạ” bởi lẽ quân Tây Sơn rồi sẽ có.

Vì trình độ thợ của nước ta không hề kém, trong xưởng thuyền của Nguyễn Ánh, chỉ sau một lần dỡ tàu Tây ra lắp lại là đã sản xuất hàng loạt chiến hạm tương tự, thậm chí đẹp hơn.
Mà những người thợ đó đều là người Đàng Trong và những xưởng thuyền đào tạo họ đều nằm trong vùng đất Tây Sơn quản lý.



Mô hình chiến hạm Định Quốc thời Tây Sơn trưng bày tại bảo tàng ở Bình Định.


Tuy nhiên, Nguyễn Huệ không chủ trương rập khuôn máy móc, mà tạo ra những chiến hạm nét riêng. Sách “Hoàng Lê nhất thống chí” có đề cập tới việc vua Quang Trung muốn đóng tàu biển thật lớn, chở được “voi chiến” để dọa nhà Thanh.

Chaigneau, Barizy – các sĩ quan người Pháp hỗ trợ Nguyễn Ánh từng trực tiếp giáp mặt thủy quân Tây Sơn đã phải thừa nhận sự tồn tại ngoài sức tưởng tượng các chiến hạm Tây Sơn trang bị tới 50-60 khẩu đại bác hạng nặng. Chính sử nhà Nguyễn gọi đóa là thuyền “Đại hiệu”.
Trong hồi ký, Chaigneau kể về những chiến hạm đó trong trận Thị Nại 1801 với vẻ kinh ngạc nhất, ông ta từng chỉ huy chiếc tàu kiểu châu Âu lớn nhất trong thủy quân Nguyễn Ánh khi đó nhưng chỉ có 32 khẩu pháo.

Còn Barizy kể lại rằng, thủy quân Tây Sơn khi đó do Nguyễn Quang Toản chỉ huy có ba loại tàu trang bị nhiều pháo: loại lớn nhất có 66 pháo bắn đạn cỡ 24 livres (tức loại đạn có trọng lượng khoảng 12kg) và 700 lính; loại thứ 2 có 50 pháo cỡ 24 livres và 200 lính.
Số pháo, lính trên các chiến hạm Tây Sơn tương đương với các hạng chiến hạm lớn nhất ở châu Âu đương thời. Các tàu chiến này vượt xa loại tàu mà Pháp, Bồ Đào Nha cung cấp cho Nguyễn Ánh (trang bị chỉ đến 42 khẩu pháo).

Ngoài các chiến thuyền “Đại hiệu”, trong thủy quân Tây Sơn còn có các loại thuyền chiến truyền thống với 1-3 khẩu đại bác hạng nặng ở đằng mũi.
Barizy kể lại, trong hạm đội Tây Sơn ở cảng Thị Nại năm 1801 có 93 đại chiến thuyền, mỗi chiếc trang bị một khẩu pháo hạng nặng bắn đạn cỡ 18kg và 150 lính thủy. Như vậy, với các chiến thuyền số lượng pháo ít sẽ bù đắp bằng pháo uy lực mạnh hơn chiến hạm nhiều pháo.








Súng đại bác trang bị trên chiến thuyền Tây Sơn.

Bồ Đào Nha, nhà Thanh khiếp sợ, nhưng đáng tiếc…
Có thể nói những cố gắng liên tục của các lãnh tụ phong trào Tây Sơn đã đưa thủy quân Tây Sơn và kỹ thuật quân sự Việt Nam đạt bước nhảy vọt quan trọng cả về số lượng và chất lượng.
Chỉ tiếc rằng, sự ra đi quá sớm của Nguyễn Huệ, sự kế thừa không thành công của Nguyễn Quang Toản đã khiến đại nghiệp nhà Tây Sơn không thành dù sở hữu sức mạnh quân sự được thế giới thừa nhận.
Cuốn Quân thủy Việt Nam trong lịch sử chống ngoại xâm có dẫn giải bức thư của sĩ quan người Pháp La Mothe đề ngày 28/5/1790 rằng: “Chúng tôi được tin chúa Nguyễn được người Bồ Đào Nha ở Áo Môn trợ giúp. Nhưng tôi không giấu rằng, nếu viện trợ đó ít quá, chắc là như vậy, thì rất có thể vua Nam Hà sẽ không chống nổi khí giới, kinh nghiệm và mưu lược cũng như lòng dũng cảm của Tiếm Vương (Nguyễn Huệ)”.
Theo Ngụy Nguyên – nhà bình luận quân sự đời Thanh, quân thủy Tây Sơn cũng là địch thủ đáng gờm của quân Thanh.
Sách Gia Khánh đông – nam Tĩnh hải ký (đời Thanh) có đoạn viết: “Vả chăng thuyền rợ (tức thuyền chiến Tây Sơn) cao to, nhiều súng, có gặp cũng chưa chắc thắng được”.
Nhiều nhà nghiên cứu khẳng định, hải quân Tây Sơn dưới thời Nguyễn Huệ là lực lượng hải quân hùng mạnh vào loại bậc nhất Đông Nam Á đương thời, là biểu hiện của một bước nhảy vọt thực sự trong lịch sử kỹ thuật quân sự nước ta.


Bức vẽ người Pháp mô tả chiến hạm Định Quốc.

Spoiler

Trong bức thư đề ngày 11/4/1801, Ba-ri-dy – cố vấn người Pháp của Nguyễn Ánh gửi cho Letondal viết về trận hải chiến cảng Thị Nại xảy ra trước đó 2 tháng có đoạn thống kê khá chi tiết về thủy quân Tây Sơn:

“Quân lực địch do đô đốc thiếu phó (Võ Văn Dũng) chỉ huy gồm:

- 9 tàu loại 66 đại bác, mỗi tàu 700 thủy binh

- 5 tàu loại 50 đại bác, mỗi tàu 600 thủy binh

- 40 tàu loại 16 đại bác, mỗi tàu 200 thủy binh

- 93 thuyền chiến, loại 1 đại bác lớn, 150 thủy binh

- 300 xuồng gắn pháo, loại 50 thủy binh

- 100 tàu buồm kiểu Đàng Trong, loại 70 thủy binh.

Trong một đoạn khác, Ba-ri-dy cho biết quân Tây Sơn còn 4.800 thuyền vận tải nữa đậu trong cảng.

Nguồn kienthuc.net/ fb.

 

Tự hào

 

Bộ binh thần tốc.
Tượng binh dũng mãnh.
Thủy quân vượt trội.
Chỉ tiếc vua Quang Trung mất quá sớm :(

 

VN không bao giờ so dc với tàu về quy mô, số lượng

 

Thua Trận Thị Nại coi như triều Tây Sơn không còn gốc để mà trụ trước Nguyễn Ánh, cũng khá thắc mắc nếu vua Quang Trung không băng hà sớm thì mọi chuyện sẽ đi đến đâu

 

Con cháu và anh em phế thì dù có kịp thắng Nguyễn Ánh, thống nhất toàn cõi đến đời sau vẫn nát thôi.

 

Bắt Nguyễn Nhạc tự sát phong vương cho các cháu, lập thủ đô mới đánh thẳng xuống miền nam dẹp Ánh thống nhất rồi tèo. Qua Vài đời vua Pháp đánh Vn rồi đô hộ

 

nhiều khi vương triều Tây Sơn kéo dài lại thành ra không biết khi nào mới hết chế độ quân chủ ở Việt Nam, khi đó không biết có giống được như cuộc Duy Tân Minh Trị bên Nhật để phát triển không hay là lụn như nhà Thanh, bị đế quốc xâu xé.

 

mà còn sống nhưng cứ bị Ánh hit and run thì chắc cũng khó mà tập trung phát triển như tây như Nhật được nhỉ?

 

mấy bài này kiểu nghi ngờ lắm. Như bữa cũng có bài quân Pháp thán phục king ngạc khi thấy súng của VN, nhưng nguyên văn là "surprise" thôi, đoạn dịch VN cũng cắt bớt đoạn bọn Pháp nói về điểm yếu của súng ta so với súng tây.

 

có bài gốc không bác, cho xin với.

 

https://m.facebook.com/groups/Vietnam.ancient/permalink/4320747661346753/?m_entstream_source=group

đoạn sau mới nói về quân Pháp khi thấy súng ta nha.

 

Tầm này là châu Âu chuẩn bị cho Chiến Tranh Napoleon rồi nên mấy cái này như trò mèo của nó thôi. Thật tiếc là ko có ông châu Á nào dc quan sát chiến tranh Napoleon (ko tìm thấy tài liệu nào đề cập) để về mô tả lại cho chính quốc nó kinh thiên động địa thế nào.

 

64 canon mà xả đạn thì giật tung nóc :v

 

Giả thuyết thì nhiều lắm, nhưng chung quy lại thì Quang Trung giỏi mà anh em với mấy thằng đệ cùi quá, lại chỉ chuyên tâm đi đánh lộn nên làm kinh tế - chính trị dở.

 

@RaRồi

 

nó ngạc nhiên vì ko ngờ thổ dân chơi hàng xịn vậy tthôi. mà N.Ánh là chân mmạn thiên tử kiểu gì tây sơn cũng thua