[da hu] Cháy nhà lòi ra tiền bẩn của lãnh đạo độc tài

Những quan chức chính phủ ở những nước thiếu vắng chế độ pháp trị minh bạch đang cất giấu rất nhiều tài sản tham nhũng, biển thủ quốc gia bằng các tài khoản tiền, vàng gửi tại những nhà băng Thụy Sĩ, các bất động sản đắt tiền khắp thế giới, thậm chí bằng cả cổ phần ở các công ty đa quốc gia.


Tổng thống bị phế truất Ben Ali của Tunisia cùng các thành viên gia đình bị cáo buộc "mua tài sản bất hợp pháp" và "chuyển lậu ngân quỹ ra nước ngoài" trong 23 năm tại vị. Ảnh: AP

Sự thắt chặt về chính sách của các nước phương Tây, đặc biệt là những thay đổi gần đây về luật lệ ngân hàng ở Thụy Sĩ, đang khiến cho “tiền bẩn” càng ngày càng khó giấu.


Cháy nhà ra mặt chuột
Ngay sau khi các cuộc biểu tình bùng nổ ở Tunisia, các ngân hàng phương Tây đã thấy dấu hiệu tẩu tán tài sản từ các tài khoản liên quan đến tổng thống Ai Cập Mubarak. Khi đoàn người biểu tình tràn vào quảng trường Pearl đòi Mubarak từ chức, Thụy Sĩ công bố phong tỏa tài sản của Mubarak, và báo chí phương Tây đưa ra những ước tính tài sản của Mubarak cùng gia đình lên tới 70 tỷ USD.

Theo một báo cáo công bố tháng 1.2011 của tổ chức Global Financial Integrity (trụ sớ chính tại Washington DC), khoảng 6.4 tỷ USD không nguồn gốc được tuồn ra khỏi Ai Cập hàng năm từ năm 2000 đến 2008.

Thế nhưng Ai Cập chỉ là nước thứ 20 trong danh sách những nước có nguồn tiền không nguồn gốc đổ ra ngoài. Trung Quốc đứng hàng đầu với khoảng 242 tỷ USD tiền không nguồn gốc đổ ra ngoài hàng năm trong thời gian trên (Trong đó có khoảng 54,7% từ các khoản giao dịch thương mại khai man giá cả.)

Tuần trước, chính phủ Canada tuyên bố thực hiện cấm vận Libya và phong tỏa tài sản của Gaddafi. Chính phủ Anh cũng vừa thành lập một đơn vị đặc biệt nhằm điều tra các tài sản của gia đình ông này ở Anh.



Ông Gaddafi (giữa) cùng các thành viên trong gia đình. Ảnh: Allvoices


Theo ước tính của các chuyên gia, Gaddafi và chính quyền của ông ta đã bỏ túi hầu hết doanh số nhập khẩu dầu thô và gas của Libya. Điều này có thể thấy được vì khoảng cách hàng tỷ USD giữa doanh số dầu khí và chi tiêu của chính phủ.

Các con trai của Gaddafi thì nhận được những hợp đồng kinh doanh béo bở, những lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế từ dầu khí, đến viễn thông,cơ sở hạ tầng, khách sạn, phát hành báo chí và phân phối hàng hóa. Saif, con trai thứ hai của Qaddafi từng tổ chức những bữa sinh nhật xa xỉ, trả đến 1 triệu USD để thuê những ca sĩ nổi tiếng như Mariah Carey, Beyonce và Usher hát phục vụ.

Theo tờ Daily Telegraph số ra ngày 26.2, Gaddafi quản lý phần lớn tài sản của ông ta thông qua Libyan Investment Fund (LIA), một quỹ đầu tư trị giá 70 tỷ USD thành lập năm 2006, Quỹ này sở hữu hàng loạt bất động sản lớn ở London, thậm chí cả 3% trong công ty xuất bản Pearson, công ty sở hữu tờ tạp chí Economist và báo Financial Times.

Năm ngoái, Saif nói với báo chí Anh rằng cựu thủ tướng Anh Tony Blair, “bạn tốt” của ông ta, đã nhận lời làm cố vấn cho quỹ LIA. Ông Blair chối chuyện này.

Giấu tiền ở đâu?
Theo một thống kê, tiền tham nhũng, biển thủ được chuyển tới khắp các ngân hàng trên thế giới thuộc Thụy Sĩ, Anh, Mỹ, Canada, nhưng nhiều nhất vẫn là Thụy Sĩ, chiếm khoảng 50%, do tính bảo mật tối đa cho khách hàng, một truyền thống của ngành ngân hàng nước này.


Báo chí phương Tây đưa ra những ước tính tài sản của Mubarak cùng gia đình lên tới 70 tỷ USD.


Tuy nhiên, chính phủ Thụy Sĩ đang thực hiện những thay đổi về luật pháp khiến cho việc giấu các nguồn tiền không chính đáng trở lên khó khăn hơn. Năm ngoái, một số ngân hàng Thụy Sĩ đã phải thỏa thuận công bố thông tin khách hàng với chính phủ Mỹ trong một nỗ lực chống trốn thuế của chính phủ Mỹ.

Đầu tháng 2 năm nay, chính phủ Thụy Sĩ vừa thông qua một đạo luật liên bang cho phép các chính phủ các nước được quyền thu về những tài sản do các quan chức tham nhũng biển thủ gửi ở các ngân hàng Thụy Sĩ, mà không cần đến phán quyết của tòa án.

Trước đó, luật Thụy Sĩ đòi hỏi các nhà cầm quyền phải bị kết án ở nước sở tại thì ngân hàng mới phong tỏa tài sản và trả lại cho quốc gia. Vì các tài khoản không thể phong tỏa mãi được, nên nhiều trường hợp những kẻ ăn cắp lấy được tiền trước khi các quốc gia đòi lại được.

Điều này có nghĩa là nhân dân Ai Cập có thể đòi lại được những khoản tiền kếch sù mà Mubarak giấu ở Thụy Sĩ.

Theo các chuyên gia chống rửa tiền quốc tế, các nhà độc tài tham nhũng chuyển các khoản tiền ăn hối lộ, biển thủ, lại quả… vào các tài khoản ở nước ngoài, mua cổ phần trong các công ty, mua bất động sản (đặc biệt các bất động sản đắt tiền ở Châu Âu). Họ thành lập nhiều tầng lớp công ty để đứng tên tài sản, các quỹ từ thiện giả mạo và các quỹ tín thác không tên tuổi đặt ở những địa bàn khác nhau nhằm giấu tên tuổi của người sở hữu thực sự, khiến cho các nhà điều tra không thể tìm ra.

Tuy nhiên, hiện nay cũng có những luật sư sừng sỏ mà nhiệm vụ chính là điều tra những tài sản tham nhũng giấu ở nước ngoài.

40 tỷ USD bị biển thủ mỗi năm

Theo Ngân hàng Thế giới, mỗi năm có từ 20 tỷ đến 40 tỷ USD bị biển thủ, và trong vòng vài năm qua mỗi năm đã có khoảng 4,5 tỷ USD được trở về nước sở tại, một nửa trong số đó từ các ngân hàng Thụy Sĩ.

lk