Kinh Thành Huế đầu thế kỷ XIX: Một lần gặp vua Gia Long

Ông Chaigneau Nguyễn Văn Thắng, cha của tác giả, trong quân phục thời Gia Long
​

Vua Gia Long đã cho cha tôi ngày giờ hẹn và nơi bái kiến, tôi phải theo cha đến cung Cao - Minh. Ngày hẹn, tôi đi cùng cha tôi đến cung vào khoảng sáu hay bảy giờ tối. Khi đến phòng chờ, người hầu cận nói với chúng tôi người ta chờ chúng tôi một lúc rồi.

Cha tôi cầm tay tôi và dẫn đến một gian phòng lớn nơi vua ngự trên một sập gụ thếp vàng, có trải chiếc chiếu đẹp có đường viền bằng lụa vàng, với nhiều người hầu đứng phục dịch bên trái và bên phải đức vua.

Vua Gia Long có vóc dáng cao hơn người bình thường và có vẻ có thể lực cường tráng. Mái đầu bạc tôn quý của ngài cân đối với thân hình. Khuôn mặt đức vua thật uy nghi và thần thái, cho thấy một tấm lòng cao cả bao dung: ngài có những cử chỉ thật trang nhã và tính cách thân thiện, nhất là trong những lần trao đổi thân tình thường nhật. Nhưng sự lanh lợi tự nhiên của ngài cũng có thể làm cho ngài từ thái độ nhân từ chuyển sang trạng thái tức giận tột cùng mỗi khi lệnh của ngài không được thi hành đúng như chỉ bảo. Vua có sắc da sáng, mắt tinh anh, râu hoàn toàn bạc trắng, có vẻ rậm hơn người bình thường ở xứ này. Mỗi bên má là một nốt ruồi đen, chung quanh là râu, tạo thành hai lúm râu hai bên, điểm thêm cho chòm râu lớn nhưng tách biệt.

Vua Gia Long là một người có nhiều trí tuệ và hoài bão. Do trải qua nhiều gian nan thử thách, ngài có được sự đúng đắn, chín chắn trong đánh giá người và việc. Ngài nắm rõ mọi ngóc ngách của hệ thống hành chính vương triều, hơn cả những vị thượng thư mà ngài nhiều lần đã bắt lỗi. Nhưng ngoài công việc phải trao đổi nghiêm túc ra, ngài là người vui tính nhất, dễ mến nhất của đất nước này: nhiều lúc, do ý thích và ở nơi thân tình, ngài đã thốt ra những lối nói bông đùa dân dã đến mức làm người nghe đỏ cả mặt.

Đức vua đang nằm nghiêng mình trên sập gụ, tay cầm sách, vội bật dậy khi thấy chúng tôi đến. Ngài thốt lên: “Hà ha! Nào những người bạn của ta đây! Hãy đến đây, đến gần hơn nữa để trẫm xem thử con có giống người cha cao quý của con hay không!”. Ngài đặt hai tay lên vai tôi, mân mê cằm của tôi, nhìn tôi chăm chú rồi ngài nói: “Khanh đã đổ nhiều công sức, nhưng khanh lại cho thằng bé này cái mũi hơi theo kiểu người An Nam”. Bản thân tôi đã chuẩn bị sẵn sàng để bẩm lời chúc mừng với đức vua nhưng ngài nói không dừng, chẳng để tôi chút thời gian để bày tỏ.

Cuối cùng, tôi lui lại vài bước rồi nói thật to và rành mạch: “Xin bái kiến hoàng thượng là thiên tử, hạ thần xin khấu đầu kính chúc hoàng thượng vạn tuế, vạn vạn tuế!”. Tôi chưa dứt lời thì vua Gia Long đã cười vang: “Này, ngươi cũng muốn vậy, muốn ta là thiên tử! Chắc chắn không phải cha ngươi đã dạy ngươi điều đó, vì cha ngươi chẳng bao giờ bẩm với ta những điều bậy bạ như vậy. Ta mà là con trời à!”. Vua nhìn sang cha tôi rồi cả hai cùng cười hả hê đến nỗi tôi cũng cười lây mà không hiểu tại sao. Đức vua nói tiếp: “Ta đã bảo với tất cả những ai gọi ta là con trời rằng ta cũng có một người cha và một người mẹ, rằng cha ta thì đã làm thế này và mẹ ta đã làm thế kia...”. Nhưng tôi xin dừng lại ở đây, vì nhân đó vua Gia Long nói dông dài về cách con người lưu truyền nòi giống, và rồi ngài dùng những cử chỉ và chữ nghĩa rất hiển hiện, đến mức nếu tôi mà kể ra đây thì sẽ rất chói tai cho những ai vốn có tâm hồn thanh thoát.

Sau khi đã cười và nói dông dài thoải mái về một chủ đề mà ngài ưa thích, đức vua quay lại phía tôi và phán rằng tôi đã quên, trong việc chúc tụng, một điều hết sức thiết yếu. Ngài bảo: “Ngươi gọi ta là thiên tử nhưng ngươi chưa bái lạy thiên tử”. Người xứ An Nam rất xem trọng tập quán vái chào xứ mình. Tôi buộc phải tuân theo, dù là miễn cưỡng: bổ sung thêm lời chúc tụng là động tác vái lạy theo kiểu người An Nam, kiểu chào mà vài năm về sau tôi sẽ chẳng chịu làm, trừ phi là bị bó buộc. Thế rồi, với đôi chút do dự, tôi bắt đầu vái lạy phủ phục: đầu tiên là quỳ một đầu gối, rồi đầu gối tiếp theo, rồi chắp tay lại, cúi rạp người xuống, theo như tư thế rạp cong người của trẻ con làm con ngựa để bè bạn nhảy qua. Tôi đã sắp thực hiện cái vái lạy thứ năm thì nhà vua, rất tinh mắt, thấy cảnh tượng này, nửa nghiêm trang nửa khôi hài, không hợp lòng cha tôi, nên khoát tay bảo tôi: “Thôi đủ rồi con, con chỉ phải vái lạy ta bằng một nửa lối người xứ ta phải làm. Nhưng này, con mấy tuổi?”.

- Muôn tâu hoàng thượng, hạ thần tám tuổi.
- Con học gì?
- Muôn tâu hoàng thượng, hạ thần học tiếng Pháp và chữ Hán.
- Rất giỏi, gắng học rồi ta sẽ cho con làm quan. Con có muốn làm quan không?
- Muôn tâu hoàng thượng, hạ thần rất muốn.

Rồi ngài quay về phía cha tôi nói tiếp: “Thằng bé này có sung sướng khi hiện diện giữa những quý phi xinh đẹp hay không! Rất nhiều kẻ muốn được vào địa vị của thằng bé! Này Ông - Long (vua Gia Long gọi cha tôi như thế), thật là khổ khi có những vật báu như thế mà không thể tận hưởng tùy thích! Trời đất quá nghiêm khắc với chúng ta, nay đã là những ông lão: cho phép ta ngắm nhìn cây tươi trái đẹp, nhưng như chỉ cho ta sức lực vừa đủ để với hái”.

Michel Đức Chaigneau​

Trích từ Kinh thành Huế đầu thế kỷ XIX qua hồi ức của Michel Đức Chaigneau (Lê Đức Quang, Trần Đình Hằng dịch, NXB Thuận Hóa, Huế, 2016)

Nguồn: http://thanhnien.vn/van-hoa/kinh-thanh-hue-dau-the-ky-xix-mot-lan-gap-vua-gia-long-784612.html

 

Comment's cho's mày's vui's

 

So.... anything else ?

 

chốt là vua có gái mà đ' xài đc

 

Trời đụ sao đ' có gì xảy ra zậy

 

Ế. Bộ quân phục ngon thế sao mà về sau thảm dữ vậy nhỉ?

 

Thời Gia Long Đại Vịt mạnh vcl, đến Minh Mạng thì tụt level dần đều

 

Thời Gia Long - Nguyễn Ánh về kinh tế còn xét chứ quân đội thuộc hàng khủng ở Đông Nam Á nhé.
300 năm đánh nhau không ngừng nghỉ trước đó không khiến VN kiệt quệ mà ngược lại rất là thiện chiến với trang bị vũ trang thậm chí không thua phương tây, ăn đứt tàu, có nhiều điểm còn tiến bộ nữa.

Thời kỳ này VN không ngán thằng nào hết, từ tây cho đến tàu. không phải tự nhiên mà nội chiến liên miên vậy mà tàu nó lại không tranh thủ thôn tính, ngược lại lãnh thổ lại còn to thêm bội phần, mà thằng tàu thì hở tí là nó oánh liền (có đúng 1 lần thời càn long nhà Thanh thịnh trị kéo quân xuống cũng bị Tây Sơn cho sml) phương tây lúc này về công nghệ không thể tạo ra khác biệt với VN trong quân sự, cái khác biệt chỉ là tư tưởng ngoại giao hiện đại khiến họ bành trướng ảnh hưởng, nâng cao kinh tế.

mãi sau khi cách mạng công nghiệp nổ đùng đoành với động cơ hơi nước kéo theo sự thay đổi nhanh không thể tin nổi của đủ mọi lĩnh vực thì phương tây mới lấn át phương đông hoàn toàn về quân sự. Sau thời Gia Long VN cũng sida dần đều nữa.

Chứ cái thời chưa có cách mạng công nghiệp thì tụi tây cũng chỉ thỉnh thoảng chọc ngoáy nhằm kiếm lời ngoại giao kinh tế chứ có nào có dám đụng độ đạo quân khủng bố như Tây Sơn.

 

Ông Minh Mạng chơi bế quan toả cảng thế kia Việt Nam không farm kịp level nên thọt là phải rồi.

 

bỏ qua rất nhiều cơ hội canh tân là đàng khác, thậm chí lúc Pháp vào vẫn còn cơ hội mà quân tướng bá đạo đến nỗi có 2000 thằng Pháp mũi lõ cũng đuổi ko xong

 

Để hoàn g tử Cảnh lên có khi tư duy quân đội tây phương ko


Cái bản đồ VN thời vua Minh Mạng nhìn khủng quá . Hồi đó thằng con trai nuôi của Cụ Le Văn Duyệt nó bóp khoái lạc song châu thiên triều hết 3 năm , cũng khổ vua Minh Mạng that

 

Lo cày quá nên cái quí phi lên mốc đóng rêu.

 

Nguỵ quân nguỵ quyền, ác ôn tàn bạo.
Cõng rắn cắn gà nhà.
Tội nhân thiên cổ.

 

Gia lòng mà nguỵ quân nguỵ quyền thì khi đó chăc có mỗi hoàng tộc họ lê mới chính danh quá

 

Bait kém quớ.

 

Thời Minh Mạng biên giới Việt Nam đến tận Phnom Penh đó bạn. Thời Minh Mạng là thời cực thịnh của triều Nguyễn. Đến thời Thiệu Trị mới tụt dần thôi.

 

Đánh cho lắm vào tiền nuôi ko đủ nên mới nát.

 

Minh Mạng đánh nhiều, nhưng ko hiệu quả, đánh rồi rút, không lo farm tiền, nên để lại hậu quả cho đời sau

 

Đem quân qua bảo hộ chân lạp , vượt trường sơn lập đồn canh phòng lào cũng OK

Cái đám hải tặc ở Hà Tiên dẹp mãi ko xong, Nguyễn yếu thủy quân chăng

 

Minh Mạng công nhiều, nhưng làm bậy cũng không ít.

ví dụ như xử tội công thần đã qua đời là Lê Văn Duyệt, Lê Văn Duyệt qua đời thì đem ra xử tội, chém cả nhà. Thếnên Lê Văn Khôi làm loạn. Dẹp được Lê Văn Khôi thì không hiểu nghĩ gì mà cho phá luôn thành Bát Quái Gia Định do Gia Long xây dựng. Xây nên cái thành Phụng, cùi bắp hơn, dỏm hơn. Để rồi sau này thành quá dỏm nên quân Pháp đánh nửa ngày là xong.