Những thứ người này bỏ đi lại có thể là kho báu của người khác, nhưng trong vài trường hợp, đó chỉ đơn thuần là rác. Theo một nghiên cứu mới đây, các gien rác vốn chiếm đa số trên bộ ADN và không chứa mã thông tin để tạo ra protein, thật sự không cần thiết cho một cơ thể sống khỏe mạnh. “Ít nhất là với một cái cây, ADN rác thật sự là rác và không cần thiết một chút nào”, theo Tiến sỹ Victor Albert, nhà nghiên cứu sinh học phân tử tiến hóa đến từ Đại học Buffalo tại New York, đồng tác giả công trình nghiên cứu. Phát hiện này chỉ mới có được từ nghiên cứu một loại cây ăn thịt, tuy nhiên rất có thể sẽ xảy ra điều tương tự trên bộ ADN người. Gen có chứa thông tin di truyền chỉ chiếm 2% trên bộ gen người, các nhà nghiên cứu trong những năm qua đã tranh cãi về vai trò của 98% còn lại, có thể có chức năng hữu ích ngầm nào đó. >> trung tâm kiểm tra adn uy tín Rác hay kho báu Hàng thập kỷ qua, giới khoa học biết rằng chiếm phần lớn bộ ADN là các gien dường như không chứa mã di truyền hay có vai trò đóng hoặc mở ADN. Người ta cho rằng đa số những gien nằm trong bóng tối này chứa các ADN ký sinh, chúng sao chép các phân đoạn gen sau đó tự dán liên tục nhiều lần vào bộ gen; hoặc có thể chúng chứa tàn tích của những gien hữu ích trước kia nhưng hiện nay đã bị vô hiệu hóa. Các nhà nghiên cứu đã gọi những khu vực này là ADN rác. “Chưa có ai thật sự biết được những gì gen rác làm hay không làm,” Albert chia sẻ với Livescience. Nhưng trong những năm gần đây, các nhà nghiên cứu đã tranh luận việc gọi là “rác” có sai hay không và liệu các gien bí ẩn này có thể đóng một vai trò nào đó. Một dự án đồ sộ mang tên ENCODE, được thực hiện để vén màn bí mật về vai trò của 3,3 tỷ cặp base, hay còn gọi là các ký tự ADN, vốn không có chứa mã tạo ra protein trong hệ gien người. Kết quả giải trình tự ADN cho thấy, khoảng 80% hệ gien dường như có một vài hoạt động sinh học, ví dụ như tác động đến việc kích hoạt gien. Tuy nhiên, kết luận về các chức năng hữu ích hay cần thiết trên hệ ADN người của các gien rác này vẫn còn bỏ ngõ. Bộ gien có kích thước khiêm tốn Albert và các cộng sự đã giải trình tự bộ gien của một loại cây ăn thịt có tên khoa học là Utricularia gibba. Đây là loài thực vật sinh sống ở vùng đất ẩm hoặc vùng nước sạch trên khắp thế giới, nó bắt các loài sinh vật siêu vi bằng cách hút chúng vào các bọng khí dài 1mm. Hệ gien loài này chỉ có 80 triệu cặp base, là một con số rất nhỏ nếu so sánh với đa số các loài thực vật khác, ví dụ như hệ gien của hoa huệ tây có khoảng 40 tỷ cặp base. Tuy nhiên, cây ăn thịt này có khoảng 28.500 gien, không khác bao nhiêu so với các thực vật khác về chủng loại và độ phức tạp. Cây ăn thịt nhìn dưới kính hiển vi. Ảnh: Enrique Ibarra-Laclette, Claudia Anahí Pérez-Torres and Paulina Lozano-Sotomayor Khác biệt chính ở các gen rác: cây ăn thịt dường như đã loại bỏ một số lượng lớn các gien không chứa mã thông tin, mà vẫn sinh trưởng và phát triển bình thường. Thực tế thì thông qua một quá trình biến đổi gen nó đã sao chép lại toàn bộ hệ gien – đồng nghĩa với việc nó có 2 bản sao hoàn chỉnh của hệ gien – 3 lần riêng biệt kể từ khi tách khỏi họ cà chua. Tuy nhiên, bằng cách nào đó, cây ăn thịt đã giữ lại hệ gien nhỏ bé của mình. >> Kiểm tra adn hết bao tiền? Số lượng lớn không cần thiết Kết quả nghiên cứu cho thấy ADN rác không thực sự cần thiết cho các loại cây khỏe mạnh bình thường mà có thể là để dành cho các sinh vật sống khác, như con người chẳng hạn. Nhưng vẫn còn đó bí ẩn khi bộ gien một số sinh vật lại tràn ngập gien rác trong khi các loài được nghiên cứu lại có rất ít. Có một giả thuyết là dưới áp lực tiến hóa bộ gen đã phải bỏ đi những phần dư thừa, tuy nhiên điều này lại chưa chính xác đối với các loài thực vật tương tự khác, vốn có bộ gien khổng lồ mà vẫn sinh trưởng bình thường. Sẽ hợp lý hơn nếu giải thích rằng cây ăn thịt đã tình cờ có một số quá trình sinh học làm loại bỏ các ADN dư thừa hơn là thêm vào, Albert chia sẻ.
