Hạnh phúc hay khổ đau là vấn đề cảm thọ, và cảm thọ tùy thuộc chính yếu vào tâm ta, người và ngoại cảnh chỉ là phụ thuộc. Do đó trong truyện Kiều có câu: “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ.” Thông thường, suốt ngày ta sống phần nhiều với cảm thọ trung tính tức là không vui không khổ. Khi gặp nghịch cảnh không toại ý là khổ thọ, khi gặp cảnh thuận, thỏa lòng, là lạc thọ. Nhưng sự phân biệt này rất chủ quan, có thể thay đổi tùy bản tính và trình độ tu tập của mỗi người. Có người bản tính ít tham sân, nhiều trí óc, nên dù gặp tình cảnh ngang trái, đau khổ đến mấy cũng giữ được tâm hồn mặc nhiên, an vui. Nhưng cũng có người nặng dục vọng, không biết đủ, thì không tình cảnh nào làm cho họ vừa lòng. Trong kinh Di Giáo Phật dạy, người biết đủ dù nằm trên đất cũng thấy sung sướng, người không biết đủ thì dù ở trên trời cũng không vừa ý. Phật dạy ba loại cảm thọ hàng ngày là khổ, vui, và trung tính đều có thể làm cái nhân cho con người tăng trưởng vô minh nếu không tu tập. Gặp thuận cảnh sung sướng dễ sinh tham lam, gặp nghịch cảnh khổ đau dễ sinh cuồng nộ oán cừu, còn khi không vui không khổ thì con người sinh ra lừ đừ lười nhác. bởi thế muốn sống an vui ta phải chuyển các cảm giác này theo chiều hướng thuận tiện cho một đời sống an vui. 1. Chuyển hóa lạc thọ thành pháp tu thường ngày, khi gặp vận may, đời lên hương, ta dễ mất chính niệm, không tự cảnh giác, nên dễ tạo ra lỗi lầm. Hàng ngày ta thấy la liệt những mẩu tin các cô cậu con nhà giàu ăn chơi bị sa lưới luật pháp vì gia nhập băng đảng hút xách, ăn cướp. Sự may mắn nếu không được trí óc soi sáng thường đưa đến tai họa. nên chi, Phật dạy gặp thuận cảnh cần tu thân, tức thị nên biết đủ để không sa đọa. 2. Chuyển hóa cảm thọ trung tính vì thế lạc thọ: Trong 24 giờ mỗi ngày, ta sống với cảm thọ trung tính nhiều nhất. Nếu không chuyển hóa nó thành lạc thọ, thì nó sẽ tự biến thành khổ thọ, hoặc đời ta trở nên đáng chán vô cùng. Muốn khởi động năng lượng lạc thọ, ta nên nghĩ đến những điều may mắn của mình trong ngày nay: được làm người, được nghe Phật pháp, được nghe giáo lý đại thừa, thân thể còn đang khỏe mạnh, cảm quan đầy đủ, có trí tuệ để hiểu ý nghĩa vi diệu, được gặp thầy lành bạn tốt trên đường tu. Phật dạy tự tâm ta vốn thuần khiết như hư không, chẳng thể nào nhiễm ô được. Khi ấy tâm ta tràn đầy bi mẫn, và ta cảm thấy cần phải làm cái gì có ý nghĩa, vì trước sau gì cũng có ngày ta phải đối diện với cái chết, như người đang ở trước mặt ta. Trước cảnh thống khổ chết chóc, ta càng thấy rõ thế cục thực bất nghĩa nếu không tu tập. Nhờ thấy vô thường, khổ, ta còn thấy được vô ngã hay tánh Không, và nảy sinh lạc thọ nhờ cái thấy đúng. Như thế nào? Như thể khi ta đang đánh một ván cờ sắp thua, bỗng một trận gió thổi bay quơ những quân cờ, không còn phân định được ai thắng ai bại. Cái thấy về tánh Không cũng thế, làm tâm ta giải thể được mọi cảm xúc mâu thuẫn như thiện ác, được mất, thành phàm… 3. Chuyển khổ thọ thành an vui: Khổ thọ hay những tình cảnh khó chịu, trái ý, nói chung gồm hai loại: có thể sửa đổi và chẳng thể sửa đổi. Những khổ do phiền não, tham lam giận dữ và nghiệp - những nếp xấu - thuộc loại có thể sửa đổi, còn những khổ do nghiệp báo như bệnh tật tai nạn chết chóc, những định nghiệp không thể tránh, thuộc loại chẳng thể sửa đổi. Nguyên tắc chung là, cái gì có thể đổi bỏ, ta nên đổi bỏ để được an vui. Cái gì chẳng thể đổi bỏ được, ta nên vui vẻ chịu đựng, hoan hỉ đón nhận như đón một người nhà, rồi dần dần ta sẽ thấy nó quý thực. Biết bao nhiêu người sau một tai nạn, đối diện với một bệnh nan y, mới bắt đầu mở mắt cuộc thế điêu trá, bắt đầu buông xả và cảm thấy nhẹ nhõm? Trích nguồn : Chuyển hóa cảm thọ Xem thêm : Tập thiền và chạy bộ
