Đau thần kinh tọa là tình trạng đau nhức dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa – dây thần kinh dài nhất trong cơ thể, bắt đầu từ tủy sống vùng thắt lưng, chạy qua mông, xuống mặt sau đùi, cẳng chân và kéo dài đến bàn chân. Cơn đau thường xuất phát từ thắt lưng rồi lan tỏa xuống một bên chân, gây cảm giác khó chịu, tê bì hoặc yếu cơ. Đây không phải là một bệnh lý riêng biệt mà là hội chứng đau do sự chèn ép hoặc tổn thương dây thần kinh tọa, thường liên quan đến thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, hẹp ống sống hay chấn thương vùng cột sống thắt lưng. Nguyên nhân gây đau thần kinh tọa Có nhiều yếu tố dẫn đến tình trạng đau thần kinh tọa, trong đó phổ biến nhất là: Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: Đĩa đệm bị lệch ra ngoài chèn ép trực tiếp lên rễ thần kinh tọa, gây đau lan tỏa. Thoái hóa cột sống: Khi đĩa đệm và khớp liên đốt thoái hóa, gai xương hình thành có thể gây chèn ép thần kinh. Hẹp ống sống: Làm giảm không gian của ống sống và gây áp lực lên dây thần kinh tọa. Chấn thương cột sống hoặc mông: Tác động mạnh từ tai nạn, té ngã hay mang vác nặng sai tư thế. Nguyên nhân khác: Khối u cột sống, viêm khớp, nhiễm trùng, thừa cân, ngồi nhiều, ít vận động. Triệu chứng đau thần kinh tọa Các triệu chứng thường gặp giúp nhận biết đau thần kinh tọa bao gồm: Đau lưng lan xuống chân: Cơn đau khởi phát từ vùng thắt lưng, chạy dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa. Tê bì, châm chích: Người bệnh có cảm giác như kim châm, tê rần ở mông, đùi, cẳng chân hoặc bàn chân. Yếu cơ, khó vận động: Khi dây thần kinh bị chèn ép lâu ngày, cơ bắp có thể yếu đi, gây khó khăn khi đi lại. Đau tăng khi vận động: Ngồi lâu, đứng lên ngồi xuống, mang vác nặng hoặc ho, hắt hơi khiến cơn đau nặng hơn. Mức độ đau có thể nhẹ đến dữ dội, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt hàng ngày. Đau thần kinh tọa có nguy hiểm không? Nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, đau thần kinh tọa có thể để lại nhiều biến chứng: Teo cơ, yếu liệt chi dưới. Giảm khả năng vận động, mất thăng bằng. Rối loạn cảm giác, mất phản xạ gân xương. Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể gặp tình trạng đại tiểu tiện không tự chủ. Vì vậy, việc thăm khám và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng. Cách chẩn đoán đau thần kinh tọa Bác sĩ sẽ dựa trên các phương pháp: Khám lâm sàng: Kiểm tra phản xạ, vận động, sức cơ và phạm vi đau. Chẩn đoán hình ảnh: Chụp X-quang, MRI hoặc CT scan để phát hiện nguyên nhân chèn ép thần kinh. Các xét nghiệm bổ sung: Nếu nghi ngờ u hoặc viêm nhiễm. Phương pháp điều trị đau thần kinh tọa Tùy theo nguyên nhân và mức độ, đau thần kinh tọa có thể được điều trị bằng các phương pháp sau: Điều trị nội khoa Sử dụng thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ, thuốc kháng viêm. Tiêm corticosteroid tại chỗ để giảm viêm, giảm áp lực lên thần kinh. Vật lý trị liệu Các bài tập kéo giãn cột sống, tăng cường cơ lưng, cơ bụng. Liệu pháp nhiệt, siêu âm, sóng ngắn để giảm đau, thư giãn cơ. Điều chỉnh lối sống Tránh mang vác nặng, ngồi đúng tư thế, duy trì cân nặng hợp lý. Tập luyện nhẹ nhàng với các môn như yoga, bơi lội, đi bộ. Phẫu thuật Chỉ định khi điều trị bảo tồn không hiệu quả hoặc có biến chứng nặng như thoát vị đĩa đệm lớn, hẹp ống sống gây liệt. Cách phòng ngừa đau thần kinh tọa Để giảm nguy cơ mắc đau thần kinh tọa, bạn nên: Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là các bài tập tăng cường cơ lưng và cơ bụng. Ngồi, đứng và ngủ đúng tư thế. Hạn chế mang vác vật nặng sai cách. Kiểm soát cân nặng hợp lý. Khám sức khỏe định kỳ, phát hiện sớm các bệnh lý cột sống. Kết luận Đau thần kinh tọa là tình trạng đau lan từ thắt lưng xuống chân do dây thần kinh tọa bị chèn ép hoặc tổn thương. Bệnh không chỉ gây đau nhức, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời. Nhận biết sớm nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng và ngăn ngừa tái phát.
