[KTDT] Chợ tập trung thay cho chợ cóc, chợ tạm

giangnam · 9/9/25 lúc 09:05

Chợ tập trung thay cho chợ cóc, chợ tạm

Lê Nam

Kinhtedothi - Hà Nội đang quyết tâm xử lý dứt điểm chợ cóc, chợ tạm gây mất an toàn giao thông, mất vệ sinh, mất mỹ quan đô thị. Nhiều chuyên gia và nhà quản lý đồng tình cho rằng: dẹp bỏ là cần thiết để xây dựng một đô thị văn minh hơn. Tuy nhiên, cần nghiên cứu kỹ để có phương án chợ hợp lý, vừa đảm bảo đời sống dân sinh, vừa bảo tồn được hồn cốt của một không gian giao tiếp cộng đồng đã tồn tại từ lâu ở Hà Nội.

Chợ truyền thống xuống cấp, chợ cóc, chợ tạm tràn lan

Theo Sở Công Thương Hà Nội, Hà Nội hiện có 457 chợ, gồm các hạng từ 1 - 3. Hệ thống chợ truyền thống đảm nhận khoảng 40% nhu cầu mua sắm của người dân các quận nội thành và 70% ở khu vực ngoại thành. Tuy nhiên, nhiều chợ xuống cấp khiến người dân không muốn vào chợ, mà ghé các chợ cóc, chợ tạm tràn trên các vỉa hè, ngõ phố.

Người tiêu dùng mua sắm tại chợ tạm Hàng Bè (phường Hoàn Kiếm). Ảnh: Hoài Nam

Chị Trần Minh Trang (sống tại ngõ Văn Chương, phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám) cho biết, chợ cóc, chợ tạm thường kéo dài từ sáng sớm đến tối mịt. Người dân thay vì vào chợ truyền thống mua bán, có thể dừng ngay tại vỉa hè để mua bó rau, lạng thịt. Đi làm về muộn, ghé chợ tạm mua thực phẩm cũng đỡ mất thời gian hơn vào chợ hay siêu thị.

Cũng theo thống kê của Sở Công Thương, Hà Nội đang tồn tại 85 chợ cóc, chợ tạm. Đây là những điểm kinh doanh tự phát, vi phạm công tác quản lý Nhà nước về trật tự đô thị, an toàn giao thông, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm… “Theo phân cấp, trách nhiệm giải tỏa các chợ không phù hợp quy hoạch, điểm kinh doanh tự phát, đảm bảo an ninh trật tự, văn minh đô thị thuộc thẩm quyền của chính quyền cấp cơ sở” - Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Kiều Oanh cho biết.

Để chợ truyền thống được lòng người dân

Chợ truyền thống vừa là một địa điểm mang đậm nét văn hóa địa phương, vừa là nơi mua sắm, phục vụ cộng đồng dân cư và tồn tại lâu dài với sự phát triển của đô thị. Hiện nay, lượng cung ứng ở chợ đầu mối và chợ truyền thống vẫn chiếm 60% lượng hàng tiêu dùng của người dân. Việc xây mới, nâng cấp chợ truyền thống không chỉ đáp ứng nhu cầu mua sắm của người dân, mà chính là giải pháp để hạn chế, tiến tới xóa bỏ chợ tạm, chợ cóc.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam Trần Thị Phương Lan cho biết, minh chứng từ thực tế cho thấy, chợ truyền thống đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống người dân. Chợ truyền thống còn là nét văn hóa đẹp không thể thay thế bằng kênh mua sắm khác. Chính vì vậy, cần sớm có giải pháp hỗ trợ các chợ truyền thống phát triển sản phẩm đặc trưng, độc đáo, phù hợp để thu hút người tiêu dùng, khách du lịch.

Dù còn nhiều hạn chế nhưng chợ không chỉ là nơi mua bán hàng hóa mà còn đóng góp vai trò vào phát triển du lịch, giao lưu giữa dân cư. Để chợ truyền thống thu hút người tiêu dùng, việc đầu tiên là cải tạo chợ có quy hoạch rõ ràng; Đặt tiêu chuẩn, tiêu chí về xây dựng chợ văn minh, nhân viên của chợ được đào tạo, tổ chức nguồn hàng… Cải tạo chợ phải đi đôi với quản lý trong khuôn viên chợ, ngoài chợ. Cần đầu tư xứng tầm để chợ thu hút khách du lịch chứ không chỉ bán mua đơn thuần.

Đồng quan điểm, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam Nguyễn Anh Đức cho biết, tại nhiều nước, khách du lịch thường đến chợ chứ không đến siêu thị. Vì vậy trong quá trình phát triển chợ, cần có chợ du lịch, chợ dân sinh, chợ đầu mối. Nếu cải thiện điều kiện, cơ sở vật chất kinh doanh chắc chắn chợ truyền thống vẫn sẽ có chỗ đứng và vẫn là kênh không thể thiếu trong thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa, phục vụ nhu cầu mua sắm của người dân, tạo thành điểm đến du lịch.

Hà Nội và các địa phương đã hoàn thành việc sáp nhập, tinh gọn bộ máy chính quyền nên đã dư thừa một lượng lớn trụ sở có thể được sử dụng để xây dựng chợ truyền thống nếu phù hợp với quy hoạch phát triển địa phương, đáp ứng nhu cầu cộng đồng. Nếu được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép chuyển đổi công năng sẽ không mất nhiều vốn đầu tư bởi kinh phí chuyển đổi sẽ thấp hơn xây mới. "Hoạt động chuyển đổi công năng sử dụng có thể triển khai theo hình thức xã hội hóa theo hình thức công - tư thu hút DN đầu tư xây dựng, khai thác chợ truyền thống thành điểm mua sắm cho người dân, du khách. Đây có thể là giải pháp để xóa bỏ chợ tạm, chợ cóc đang làm mất mỹ quan TP" - ông Nguyễn Anh Đức bày tỏ.

Tạo điều kiện thu hút nhà đầu tư

Nhằm cải tạo xây mới hệ thống chợ truyền thống, UBND TP Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 110/KH-UBND về thực hiện chỉ tiêu về đầu tư, cải tạo chợ trên địa bàn TP giai đoạn 2024 - 2025. Kế hoạch đặt mục tiêu cải tạo xây mới 38 chợ, trong đó có 17 dự án chợ xây mới và 21 chợ cải tạo, sửa chữa. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn trong việc sử dụng vốn ngân sách cũng như xã hội hóa nguồn vốn đầu tư.

Báo cáo tiến độ các dự án chợ đầu tư xây mới, cải tạo giai đoạn 2022 - 2025 của Sở Công Thương cho thấy, đã có 19 đơn vị đăng ký đầu tư xây dựng, cải tạo chợ, song tiến độ triển khai chậm. Nơi thì đang giải phóng mặt bằng, nơi thì chờ hướng dẫn về thủ tục giao đất, cho thuê đất, nơi lại đang điều chỉnh chủ trương đầu tư... Cơ chế, chính sách hỗ trợ đầu tư, nhất là tiền thuê đất còn hạn chế, chưa khuyến khích để các nhà đầu tư mạnh dạn đầu tư theo kêu gọi của TP.

Để đảm bảo tính khả thi, lợi ích của các tiểu thương và người dân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh Võ Trí Thành kiến nghị, TP cần ưu tiên lựa chọn nhà đầu tư có tiềm lực về tài chính, thế mạnh về công nghệ, uy tín trong kinh doanh để đầu tư xây dựng chợ đảm bảo thời gian thi công ngắn, phương án thiết kế hiện đại, đặc biệt không làm xáo trộn tập quán kinh doanh, buôn bán của tiểu thương và thay đổi thói quen mua sắm hàng hóa của người dân. Bên cạnh đó các địa phương căn cứ vào quy hoạch sau sáp nhập để lựa chọn những khu vực công sở dư thừa cải tạo thành chợ truyền thống phục vụ nhu cầu mua sắm của người dân, qua đó hạn chế hiện tượng chợ cóc, chợ tạm.

Nhằm gỡ khó cho hoạt động cải tạo, xây mới hệ thống chợ, Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Võ Nguyên Phong kiến nghị, thời gian tới Bộ Tài chính tham mưu cơ chế hỗ trợ về miễn, giảm tiền thuê đất, về ưu đãi lãi suất cho vay đối với đầu tư xây dựng chợ đối với các DN, hợp tác xã tham gia đầu tư xây dựng, quản lý, kinh doanh, khai thác chợ. Qua đó, bảo đảm giảm chi phí đầu vào, tạo điều kiện cho DN, hợp tác xã thực hiện thu giá dịch vụ sử dụng diện tích bán hàng tại chợ tương đương với mức thu áp dụng khi chợ đang do Nhà nước quản lý bảo đảm an sinh, ổn định xã hội.

TP Hà Nội xem xét bố trí kinh phí đầu tư công trong lĩnh vực chợ để bảo đảm nguồn kinh phí đầu tư, cải tạo chợ theo danh mục và tiêu chí tại các Chương trình của Thành ủy đã đề ra. Bên cạnh đó, các sở, ngành của Hà Nội như Sở Tài chính, Chi cục Thuế khu vực I, Sở Nông nghiệp và Môi trường… tháo gỡ, giải quyết các khó khăn vướng mắc cho các chợ về tiền thuê đất theo quy định tại Luật Đất đai.

Chợ tập trung thay cho chợ cóc, chợ tạm

Hà Nội lập lộ trình giải quyết dứt điểm chợ cóc, chợ tạm trong năm 2026
KInhtedothi - Thời gian tới Sở Công Thương Hà Nội và các ban ngành liên quan, phối hợp với địa phương triển khai giải pháp đồng bộ để xử lý chợ cóc, chợ tạm, qua đó đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, mỹ quan đô thị. Đó là ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền tại cuộc họp với các sở, ngành, địa phương và các doanh nghiệp nhằm giải quyết dứt điểm tình trạng chợ cóc, chợ tạm ngày 22/8.

Thách thức quản lý

Thông tin từ Sở Công Thương Hà Nội cho thấy, hiện trên địa bàn Hà Nội đang tồn tại 167 điểm kinh doanh tự phát. Cụ thể, tại phường Từ Liêm (15 điểm), Giảng Võ (10 điểm), Hà Đông (10 điểm), Tam Hưng (10 điểm), Bạch Mai (8 điểm), Khương Đình (điểm), Kiến Hưng (6 điểm), Hưng Đạo (5 điểm), Cầu Giấy (4 điểm)...

Theo các chuyên gia kinh tế, nguyên nhân chính khiến chợ cóc, chợ tạm tồn tại là bởi thói quen mua sắm lâu đời của người dân, việc đô thị hóa nhanh kéo theo tốc độ tăng dân số cơ học cao khiến nhu cầu tiêu dùng thiết yếu hàng ngày của người dân rất lớn.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền phát biểu chỉ đạo tại hội nghị. Ảnh: Hoài Nam

Bên cạnh đó, tại một số địa phương còn thiếu chợ dân sinh, trong khi việc kêu gọi xã hội hóa đầu tư xây dựng mới các chợ gặp nhiều khó khăn nên chưa thể đảm bảo nhu cầu tiêu dùng người dân địa phương. Tại một số xã, phường các chợ dân sinh phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân địa phương đã tồn tại các đây 20-30 năm. Hiện trên địa bàn TP Hà Nội có 457 chợ, bao gồm các hạng từ 1 - 3. Hệ thống chợ truyền thống đảm nhận khoảng 40% nhu cầu mua sắm của người dân các quận nội thành; ở khu vực ngoại thành là khoảng 70%.

Thực tế cho thấy mặc dù mới chỉ đáp ứng được một phần sức mua của người dân nhưng hiện nhiều chợ truyền thống đang xuống cấp. Đây là một trong những lý do khiến người dân nhất là các khu đô thị mới không lựa chọn chợ truyền thống làm điểm mua sắm, hay vào đó là những ngôi chợ tạm, “chợ cóc” lấy lòng đường vỉa hè làm điểm họp chợ buôn bán gây ùn tắc, mất trật tự giao thông, mỹ quan đô thị.

Chia sẻ nguyên nhân khiến các chợ cóc, chợ tạm vẫn tồn tại, Chủ tịch UBND xã Yên Lãng Lê Văn Khương và đại diện các xã phường có chung ý kiến, mặc dù các địa phương đã đẩy mạnh cải tạo nâng cấp hệ thống chợ truyền thống nhưng việc thu hút tiểu thương vào kinh doanh gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân là bởi mức giá thuê địa điểm kinh doanh tại các chợ còn khá cao, ngoài ra một bộ phận không nhỏ người dân chưa có thói quen mua sắm, tiêu dùng hàng hóa tại các cửa hàng tiện lợi, siêu thị... mà vẫn giữ thói quen tiện đâu mua đấy đã tạo điều kiện cho các chợ tự phát hình thành và gây nhiều khó khăn cho công tác giải tỏa.

Người dân mua hàng tại chợ Nghĩa Tân. Ảnh: Hoài Nam

Ngoài ra lực lượng thực thi nhiệm vụ còn mỏng kéo theo việc ra quân kiểm tra, xử lý kết hợp công tác tuyên truyền tuy phát huy hiệu quả bước đầu nhưng không duy trì lâu dài. “Việc thiếu lực lượng chức năng đã ảnh hưởng tới kết quả thực hiện công tác giải tỏa, nhiều chợ tái phát họp trở lại hoặc giải tỏa ở phường này thì lại chạy sang phường khác họp chợ” - ông Lê Văn Khương nêu rõ

Tránh tình trạng “siết chỗ nọ, phình chỗ kia”

Để thực hiện tốt công tác giải tỏa các điểm kinh doanh tự phát trên địa bàn bên cạnh sự cố gắng của lực lương chức năng đòi hỏi trách nhiệm của chính quyền địa phương có những giải pháp căn cơ, đồng bộ và quyết liệt hơn để giải quyết tình trạng này.

Để thu hút nguồn vốn xã hội hóa xây dựng chợ, lò giết mổ gia súc tại hội nghị các doanh nghiệp có chung ý kiến, thời gian tới các sở, ngành cần xây dựng quy hoạch ngành để doanh nghiệp có căn cứ pháp lý huy động vốn xây dựng chợ, trung tâm thương mại.

Đề xuất những giải pháp xóa bỏ chợ cóc, chợ tạm, Phó Giám đốc Sở Công Thương Nguyễn Thế Hiệp cho rằng, thời gian tới các phường, xã thường xuyên chỉ đạo các lực lượng chức năng tại địa phương chủ động lên phương án thực hiện giải tỏa các điểm kinh doanh tự phát, chợ cóc, chợ tạm theo lộ trình nhất định. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, gắn trách nhiệm cụ thể, đặc biệt nhấn mạnh vai trò của lực lượng công an xã/phường, lực lượng trật tự đô thị... trong công tác xử lý giải tỏa điểm kinh doanh tự phát trên địa bàn.

Chợ cóc trên địa bàn phường Đống Đa. Ảnh: Hoài Nam

Đồng thời, duy trì lực lượng chốt giữ sau giải tỏa, qua đó không để tái phát sinh đối với tụ điểm kinh doanh tự phát lấn chiếm lòng đường, vỉa hè gây mất an toàn giao thông, vệ sinh môi trường, không đảm bảo an toàn thực phẩm… Song song với hoạt động giải tỏa, các địa phương tăng cường công tác tuyên truyền tới người dân thực hiện thói quen mua sắm tại chợ truyền thống, hệ thống cửa hàng tiện lợi hiện đại thay vì tại các điểm kinh doanh tự phát. Đồng thời, UBND TP Hà Nội tiếp tục có chính sách liên quan đến việc huy động các nguồn lực xã hội hóa phát triển chợ, giúp cho các tiểu thương vào trong chợ.

“Hiến kế” để thu hút tiểu thương vào hệ thống chợ truyền thống kinh doanh, dưới góc độ doanh nghiệp, Giám đốc Công ty PC Thương mại Lan Vinh Nguyễn Thị Lan nêu rõ, thực tế cho thấy một trong những khó khăn trong quá thu hút tiểu thương rời bỏ chợ tạm, chợ cóc là vấn đề thuế, phí tại chợ truyền thống khá cao. “Vì vậy trong thời gian tới UBND TP Hà Nội nên hỗ trợ thuế phí cho các tiểu thương. Qua đó, thu hút họ chuyển vào kinh doanh tại chợ truyền thống đã được đầu tư xây dựng mới, nâng cấp” - bà Nguyễn Thị Lan đề xuất.

Chợ cóc trên địa bàn phường Đống Đa. Ảnh: Hoài Nam
Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền yêu cầu, trong thời gia tới Sở Công Thương chịu trách nhiệm phối hợp với các địa phương rà soát, phân loại qua đó triển khai dẹp bỏ dứt điểm các chợ cóc, chợ tạm đang tồn tại trên địa bàn các xã, phường. Đồng thời, nghiên cứu đổi mới mô hình chợ an toàn thực phẩm, chợ 0 đồng qua đó nhân rộng mô các hình này. Ưu tiên kêu gọi doanh nghiệp đầu tư, cải tạo xây mới hệ thống chợ theo phương thức xã hội hoá nguồn vốn; nếu chưa huy động được doanh nghiệp đầu tư khai thác hệ thống chợ, ngành công thương cần xây dựng phương án đầu tư nâng cấp, xây mới hệ thống chợ bằng nguồn vốn ngân sách. Qua đó, kiểm soát nguồn gốc hàng hoá, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm trước khi đưa ra thị trường.

Đối với những địa phương đang tồn tại chợ cóc, chợ tạm, cần rà soát, lập danh sách báo cáo đầy đủ, chính xác để Sở Công Thương Hà Nội xây dựng kế hoạch giải tỏa dứt điểm trong năm 2026, phù hợp thực tế. Giao Sở Y tế phối hợp cùng các ngành tham mưu cho TP Hà Nội đầu tư các xe kiểm định di động, xây dựng trung tâm kiểm định, kiểm nghiệm hiện đại các lĩnh vực về thực phẩm, đồ uống... Qua đó, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm tại hệ thống chợ truyền thống cũng như bán lẻ hiện đại