Hà Nội những ngày hè nắng nóng như đổ lửa, nhưng đặt chân tới xã Tuy Lai (Mỹ Đức) cảm nhận đầu tiên của chúng tôi là không khí mát mẻ hết sức của núi rừng, hồ nước trong xanh và những cánh đồng thẳng tay cò bay. Dù đã cảnh báo quãng đường "phải vượt qua hồ Tuy Lai, rồi đi bộ vài kilômét trên núi chông chênh" nhưng thấy chúng tôi kiên tâm "mục sở thị", tìm hiểu nghề nuôi dê trên núi, Phó chủ toạ UBND xã Phùng Thế Nhân đã vui vẻ nhận lời. Đàn dê núi của gia đình anh Mai Văn Nhã, thôn Quýt Ba, xã Tuy Lai. Những tỷ phú nuôi dê Con đò nhỏ đưa chúng tôi qua hồ Tuy Lai trải rộng hơn 300ha mùa này mênh mông nước. Nước hồ trong xanh, nhìn thấy tận đáy. Giữa hồ nước là hàng chục đảo nổi và bao quanh hồ là những dãy núi đá vôi trùng trùng chạy dài tít tắp. Từ giữa hồ, phóng tầm mắt ra xa, chúng tôi đã thấy thập thò những đàn dê trên triền núi cao. Cán bộ văn hóa xã Tuy Lai Nguyễn Việt Hà vừa dẫn đường đưa chúng tôi qua hồ vừa tấm tắc: "Dù mới "bén duyên" với mảnh đất này hơn chục năm trở lại đây, nhưng con dê núi mang đến thịt dê cũng vì đó nó đã mang lại cuộc sống sung túc cho nhiều hộ dân trong xã đấy!". Xuống đò. Điểm dừng chân trước nhất của chúng tôi là núi Nách Hang Trâu, nơi đàn dê của gia đình anh Mai Văn Nhã, thôn Quýt Ba sinh sống. Đàn dê thấy người lạ đua nhau kêu "be be" inh ỏi xua tan không gian tĩnh lặng của núi rừng. Anh Nhã đang chuẩn bị chèo thuyền mang 5 con dê đi bán cho khách quen. Tôi tò mò hỏi: - Mấy con này nuôi bao lâu rồi? - Chừng 10 tháng cô ạ! - Giá bán thế nào ạ? - Những con này "loại đàn" nên giá bán 80 nghìn đồng/kg, còn dê loại 1 thì phải 100 nghìn đồng/kg. Tính ra 5 con, được 90kg bán giá 80 nghìn đồng/kg được khoảng 7,2 triệu - Anh Nhã cười. Chuồng dê của gia đình anh Nhã nằm ngay dưới chân núi nhưng quan sát mãi mà chẳng thấy con nào. Thấy tôi băn khăn, anh Nhã cười, "Chúng đi lên núi kiếm ăn từ sáng cả rồi, tối mới về cơ". Nói rồi, anh Nhã chỉ tay ra xa xa, nơi từng tốp dê đang nhẩn nha ăn lá men theo các triền núi. Có con còn bé xíu lon xon theo mẹ; có con sừng cong, râu dài to vật vã… Anh Nhã cho hay, đã 6 năm nay, anh gắn bó với nghề nuôi De nui. "Quả núi này tôi nhận thầu khoán, vừa nuôi dê, nuôi gà, bò vừa nhận trông nom rừng. Mỗi năm, cũng được 2,4 triệu đồng Nhà nước hỗ trợ tiền trông nom, quản lý rừng đấy. Ban đầu chỉ nuôi vài con, sau chúng sinh sôi nảy nở, đàn dê lớn dần. Lúc cao điểm số lượng đến 200 con. Còn ngày nay, vừa mới xuất chuồng còn gần 100 con".
