Trầm hương có trong cây dó bầu. Nhưng không phải bất cứ ai trồng dó bầu cũng tạo được trầm. Loài dó có khả năng cho trầm là cây bản địa có diện phân bố rộng khắp rừng núi nước ta, tụ tập ở vùng núi Bắc Trung bộ, Trung Trung bộ, Nam Trung bộ, Tây Nguyên, Đảo Phú Quốc tỉnh Kiên Giang và vùng Bảy Núi tỉnh An Giang. Trầm hương là một vị thuốc hiếm và đắt trong Ðông y, vị cay, tính hơi ôn, vào 3 kinh tỳ, vị và thận, có tác dụng giáng khí nạp thận, bình can tráng nguyên dương, đốn chữa các bệnh đau ngực, đau bụng, nôn, bổ dạ dày, suyễn, bí tiểu tiện. ngoại giả, còn có tác dụng giảm đau, trấn tĩnh. nếu trước đây, trầm hương được coi là vật quý, chỉ để cống nạp cho các bậc đế vương, thì ngày nay nhờ khoa học kỹ thuật phát triển, trầm hương được dùng làm chất định hương cho mỹ phẩm hảo hạng, làm được dược liệu chữa những căn bệnh hiểm nghèo. Giá trầm hương loại 1 trên thế giới từ 6000 USD - 6500 USD/kg, giá tinh dầu trầm khoảng 9000 USD/1lít. Tiếng gọi của trầm Không ai có thể phủ nhận giá trị kinh tế của trầm hương. Đây là nguyên liệu chính để tạo ra tinh dầu, từ đó có thể điều chế ra các loại dầu thơm, thuốc chữa bệnh… Ðứng về mặt công dụng làm thuốc, chúng ta không thể giải thích tại sao giá trầm và kỳ nam trên thị trường lại đắt như vậy. Ngay từ thế kỷ 16, theo lời một du khách Bồ Ðào Nha còn ghi lưu lại tại chợ Hội An, giá một gối bằng gỗ trầm nặng gần 500g lên tới gần 8kg vàng. Năm 1956, tại Nha Trang giá 1kg trầm hương cũng ngót nghét 20 lạng vàng. Từ năm 1991 trở về trước, mỗi năm Việt Nam xuất khẩu trầm hương đạt kim ngạch khoảng 10-15 triệu USD. Vì có giá trị cao nên nguồn trầm trong thiên nhiên đã bị khai thác gần như kiệt, việc xuất khẩu trầm hương vỡ hoang từ tự nhiên bị cấm. Sau đó, phương pháp tạo trầm từ cây dó bầu đã nảy cơ hội làm giàu từ trầm nhân tạo. Theo Hội Trầm hương Việt Nam, nhu cầu về tinh dầu trầm hương trên thế giới bây giờ rất lớn. Mỗi năm ngành hương liệu mỹ phẩm trên thế giới cần khoảng 5.000 lít tinh dầu trầm hương loại chất lượng cao nhất trong khi nguồn cung tinh dầu loại này chỉ khoảng 100 lít/năm. Tại Thái Lan, mỗi năm nước này xuất khẩu được 7.000-8.000 lít tinh dầu bình thường với giá khoảng 10.000 USD/lít. Tinh dầu trầm hương loại thường bán tại thị trường Việt Namhiện nay với giá 78 triệu đồng/lít. Giá 1 lít tinh dầu trầm hương loại tốt ở Việt Nam khoảng 5.000 USD trong khi giá chào bán tại Canada lên tới 18.000 USD. Vấn đề là tinh dầu trầm hương không có nhiều để xuất khẩu. Đối với trầm miếng nhân tạo (được phép xuất khẩu), giá cả trên thị trường quốc tế rất khó xác định, cốt yếu dựa vào thương thảo giữa người mua và người bán. Tuy nhiên, có thể đưa ra mức giá bình quân hiện thời đối với trầm loại A khoảng 3.000 USD/kg, loại 4A khoảng 2.400 USD/kg, loại 3A khoảng 2.200 USD/kg, loại 1A khoảng 1.500 USD/kg. Theo giới chuyên môn, chính vì chưa có một tiêu chuẩn nào để đánh giá sản phẩm trầm hương nên việc định giá hoàn toàn dựa vào cảm tính. Riêng trầm và tinh dầu từ nguồn sản xuất nhân tạo Việt Nam chưa có chứng nhận cỗi nguồn xuất xứ, chưa có cơ quan nào chứng thực chất lượng sản phẩm nên hầu như chỉ xuất khẩu bằng đường xách tay, không thể mua bán chính ngạch, giá cả vì thế cũng không cao bằng các nước khác. Còn đắng… Có thể nói ngành sinh sản trầm hương ở Việt Nam đang ở cảnh ngộ “3 không”: không công nghệ, không đầu ra ổn định, không chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng… Thế nhưng sức hấp dẫn kỳ lạ của hai từ trầm hương vẫn cuốn nhiều người đổ vào trồng dó bầu, bất chấp khả năng tạo trầm, công nghệ chiết xuất tinh dầu trầm vẫn còn mịt mù. Theo thống kê của Hội Trầm hương Việt Nam, diện tích trồng cây dó bầu đã tăng từ 8.000 ha vào năm 2007 lên đến trên 30.000 ha vào thời khắc hiện tại. Theo những người nghiên cứu trầm hương lâu năm, sự hình thành trầm phụ thuộc vào rất nhiều nguyên tố như: giống cây dó, thổ nhưỡng và thảm thực vật nơi cây dó sống, cây bị thương tích do côn trùng đục lỗ hoặc do con người gây ra như khoan lỗ, cây bị nhiễm vi khuẩn, nấm mốc hoặc các loài ký sinh trên gỗ và đặc biệt là năng lực tạo ra phản ứng miễn nhiễm của cây dó... Chính vì có nhiều yếu tố tác động, cây dó trong tự nhiên mới hình thành trầm hương. Nhưng không phải cây dó nào cũng cho trầm, kỳ mà hàng trăm, hàng ngàn cây mới có một cây cho trầm mà thôi. Tại Việt Nam, những người trồng cây dó đã nghiên cứu rất nhiều phương cách để tạo trầm và có nhiều người đã thành công. Tuy nhiên, phần nhiều những nghiên cứu này chỉ có thể ứng dụng ở một vùng nào đó, một vườn cây nào đó, đến khi chuyển giao cho số đông thì tỷ lệ thành công lại rất thấp. Phát biểu tại Hội thảo về thị trường trầm hương tháng 8 vừa qua, ông Hoàng Cảnh - Phó chủ toạ Hội Trầm hương Việt Nam cho hay: “Khâu quyết định của ngành trầm hương nhân tạo là phải tạo được trầm trên cây dó. Không tạo được trầm, xem như tiền mất tật mang”. Và thật sự, nhiều người đã phải ngậm đắng nuốt cay với cây dó bầu. Anh P.H.T (Bình Phước) tâm can: “Tôi trồng dó bầu đã gần 10 năm nay với số lượng lên đến 4.000 cây. Cách đây 2 năm tôi bắt đầu cấy hóa chất để tạo trầm, nhưng chung cục trầm đâu chẳng thấy, doanh nghiệp hứa bao tiêu cũng bỏ chạy. Tôi đành phải bán gỗ được 100 cây với giá 1 triệu đồng/cây, nhưng còn 3.900 cây nữa chẳng biết ai mua”. Một chủ nông trại ở Lâm Đồng than: “Tôi trồng cây dó vài năm nay nhưng đang sắp vỡ nợ vì sâu bệnh. Sâu rất nhiều, liên tục ăn hết lá, tôi xịt thuốc nào cũng không ăn thua”. Nhiều chủ trang trại khác cũng đã tuyên bố sẵn sàng cho không cây dó cho ai có nhu cầu, nhưng hầu như chơi một ai muốn gánh thêm của nợ, vì trồng nhiều mà không tạo được trầm, cũng bằng không. Một trong những yếu tố khiến trầm hương có giá trị kinh tế cao cũng như quý hiếm đó chính là tinh dầu trầm có thể sử dụng đẻ làm nước hoa và gỗ của nó được con người sản xuất các sản phẩm nhang trầm hương cao cấp phục vụ cho mục đích tâm linh.
