TTO- Vòng xoay vùng xoắn vòng xuyến vùng tối chị Hằng lằng nhằng vc đú

Dân Sài Gòn hỏi 'vòng xuyến' là vòng gì?
TTO - Vốn đã quen với những từ “vòng xoay”, “bùng binh”, từ “vòng xuyến” trên những bảng chỉ dẫn giao thông mới đang khiến nhiều người dân Sài Gòn cảm thấy… là lạ!

01/01/2017 15:45 GMT+7

Một bảng chỉ dẫn giao thông ở khu vực sân bay hướng dẫn đường ra "vòng xuyến" Nguyễn Thái Sơn - Ảnh: NGUYỄN CÔNG THÀNH
Một trong những người cảm thấy “là lạ" đầu tiên là nhiếp ảnh gia Nguyễn Công Thành. Ông cho biết đã sống gần trọn cuộc đời ở đất Sài Gòn thì giờ đây ông mới lần đầu nghe chữ “vòng xuyến”.

Ông kể lại: “Khi thấy tôi chụp ảnh, một chị đi đường thốt lên: "Lần đầu tiên tôi nghe vòng xuyến để chỉ vòng xoay mà người Sài Gòn lâu nay hay gọi đó là bùng binh".


Bảng chỉ dẫn giao thông đường ra "vòng xuyến" Lăng Cha Cả - Ảnh: NGUYỄN CÔNG THÀNH
Khi những bức ảnh ông chụp những bảng chỉ dẫn giao thông mới trên đường phố Sài Gòn với những từ như “vòng xuyến Nguyễn Thái Sơn”, “vòng xuyến Lăng cha Cả” được đưa lên mạng, lập tức được nhiều người chia sẻ.

Nhiều người “ngơ ngác” đặt câu hỏi “vòng xuyến” có phải là bùng binh, vòng xoay… như cách người Sài Gòn nói chuyện, trao đổi, thậm chí được các báo đài sử dụng lâu nay ?

Những cư dân mạng cũng tranh cãi chuyện từ “vòng xuyến”có từ đâu? Có người nói đó là từ miền Bắc. Nhưng lập tức người khác bảo đó là từ của vùng Bắc Trung Bộ, Trung Trung Bộ.

Một số ý kiến khác lý giải rằng đơn giản đó là từ trong… Luật giao thông!.

Một người dân tên Nguyễn Thị Quang Thanh nhận định: “Luật Giao thông đường bộ gọi là vòng xuyến; còn “vòng xoay” chỉ là từ của địa phương mà thôi!”.

Họa sĩ hí họa Nhím cũng chung ý kiến như vậy: “Biển báo giao thông tất nhiên phải gọi đúng từ trong Luật giao thông đường bộ. Luật áp dụng chung cho cả nước, chứ không chỉ riêng gì cho TP.HCM hay Nam Bộ”.


Bảng chỉ dẫn giao thông ở ngã tư Phú Nhuận - Ảnh: NGUYỄN CÔNG THÀNH
Vậy đó, nhưng có người cũng cảm thấy không thoải mái lắm với điều đó, như ý kiến của một cư dân mạng tên Thái Thi: “Ngôn ngữ luật thì rõ rồi nhưng phổ biến luật ở địa phương nào thì có lẽ nên dùng tiếng địa phương đó, như vậy sẽ dễ hiểu, gần gũi với bà con nơi đó hơn”.

Từ “vòng xuyến” có rành rành trong Luật giao thông đường bộ thì rõ rồi, không cần bàn cãi. Nhưng với người dân Sài Gòn thì nhiều người vẫn còn thấy lạ lẫm. Chưa quen nên rõ ràng nhiều người cảm thấy... là lạ, không biết vòng xuyến là vòng gì...

Về phía các chuyên gia ngôn ngữ, khi được hỏi “vòng xuyến” là từ vùng nào thì đến PGS – TS ngôn ngữ học Hoàng Dũng cũng lắc đầu: “Tôi cũng chịu! Nhiều người cũng hỏi tôi “vòng xuyến” là từ vùng nào ? Tôi cũng trả lời thiệt là tôi không biết, chưa nghe. Tôi chỉ biết từ “bùng binh”, “vòng xoay”.

Khi nói “vòng xoay” thì không ai hỏi “Vòng xoay là gì?”. Nhưng nếu nói “vòng xuyến” thì sẽ có nhiều người thắc mắc, phải không? Tôi vốn người gốc Huế, cũng đã nghe từ “vòng xuyến”, nhưng là để chỉ một thứ khác, là chiếc vòng đeo tay. Chứ tôi chưa nghe ai nói đó là cái bùng binh, vòng xoay cả!”.

Ngay cả việc từ “vòng xuyến” xuất phát từ Luật giao thông đường bộ, PGS – TS Hoàng Dũng cũng không đồng tình:

“Tôi cho rằng bản chất ngôn ngữ là để giao tiếp. Nhưng nếu ngành công an đưa ra một từ ít ai hiểu thì đó là một thất bại về mặt ngôn ngữ. Đây là lỗi của người làm luật. Ngôn ngữ ở các địa phương có sự khác nhau, tuy không nhiều, nhưng khi làm luật thì phải dự liệu được điều đó.

Ví dụ như tiếng Sài Gòn gọi “hẻm”, nhưng ở Hà Nội gọi là “ngõ”, nhỏ hơn ngõ gọi là “ngách”. Còn ở Huế gọi là “kiệt”. Cho nên, khi làm luật họ phải có sự chú ý thích đáng về điều này, có như vậy thì ngôn ngữ của luật mới đi vào cuộc sống!”.

Trong khi chữ "vòng xuyến" làm dân Sài Gòn thắc mắc thì một số điểm khác, biển báo giao thông vẫn dùng từ vòng xoay - Ảnh: NGUYỄN CÔNG THÀNH

 

vòng xuyến mà cũng thắc mắc à

 

Không biết đọc tiếng Việt ?

 

xl, từ xưa đã có vòng xuyến rồi chứ mới à mà thắc mắc

 

Vòng xuyến là cái vòng để lột bao cao su đó

Con dân của trẫm ngu như bò

Trẫm quá buồn

 

Thánh thượng anh minh

 

đm thánh thượng giỏi vl

 

Mình toàn gọi đường tròn dù cũng có người gọi vòng xuyến.

 

ahihi chắc là lỗi tại thằng đánh máy ko sống ở sg rồi

 

Vãi cả vòng xuyến, cái này văn bản chung nên dùng từ của mấy ông miền bắc thôi

 

Thì dân Sài Gòn thắc mắc thôi, chứ dân Tp. Hồ Chí Minh là nó khác à.

 

Xạo bò, hồi lên Sài Gòn ở, đi hỏi đường 10 ông hết 5 ông xài vòng "xiếng" rồi chứ ở đó là lạ, lều báo chém gió nhé

 

Sống ở SG > 30 năm mà chưa thấy người nào xài từ vòng xuyến , tuy vẫn biết từ đó qua văn bản . Nhưng văn nói thì éo thấy ai xài kể cả người những vùng miền khác mà mình biết

 

Đếch biết, ta hỏi đường mấy lần thấy chỉ vòng xiến, còn bồi thêm "bùng binh đó". Thề đếch chém

 

Miền Tây cũng biết vòng xuyến là gì
Dân phóng khoáng dốt hơn cả hai lúa

 

Ko thể cắt nghĩa đc từ bùng binh, cứ như mình gọi đường tròn có phải dễ hiểu ko

 

Có nghe rồi mà éo nhớ ai nói
Và dm người sg thì éo quan tâm tiếng nói hay từ ngữ nhé hiểu là được
Con cabt đúng dân nhập cư rồi

 

Bùng binh hay bồn binh?

Theo học giả An Chi, tên gọi đúng của các vòng xoay ngã tư, ngã năm, ngã sáu… phải là bồn binh chứ không phải bùng binh như cách gọi hiện nay.

Học giả An Chi lý giải, bùng binh là chỗ rộng ra ở một khúc sông. Các con sông ở Nam bộ không ít thì nhiều cũng có bùng binh dôi ra. Cụ thể, từ bùng binh vẫn được sử dụng khi gọi một số địa danh ở Nam bộ như ấp Bùng Binh ở Long An, Cà Mau, Tây Ninh… Ở quận 3 cũng có đường Rạch Bùng Binh, “ăn theo” tên của rạch Bùng Binh, là một con rạch có đoạn phình rộng ra, nay đã bị lấp.

Còn từ bồn binh chỉ được gọi ở phạm vi Sài Gòn xưa trước đây, cụ thể là gọi ngã tư Nguyễn Huệ - Lê Lợi. Cái tên "cúng cơm" của cái bồn binh này theo học giả Vương Hồng Sển, là ngã tư Bồn Kèn. Bởi ở ngã tư này, một cái bồn kèn được dựng lên để mấy chú lính Tây đến thổi kèn, trỗi nhạc cho dân chúng nghe. Rồi chính dân chúng dần dần đổi tên cho nó thành “bồn binh”, hiểu là cái bồn nơi lính (binh) đến thổi kèn.

Học giả An Chi cho hay hồi đó chưa có cái bùng binh trước chợ Bến Thành nên “bồn kèn” ở ngã tư Lê Lợi - Nguyễn Huệ độc quyền cái tên “bồn binh” làm danh từ riêng.

“Nhiều người ở Sài Gòn 70 - 80 tuổi như tôi vẫn còn nhớ tên bồn binh. Ngày xưa, người Sài Gòn gọi vòng xoay là bồn binh chứ không phải bùng binh như bây giờ. Sau này có sự trà trộn giữa bùng binh và bồn binh, trong khi khẩu ngữ dân gian quen gọi bùng binh hơn nên hai từ bồn binh loãng dần và mờ nhạt đi”, học giả An Chi nói.