Sengoku Jidai (1478-1605) Lịch sử Nhật Bản.

Đồng bằng Kanto​

(tận cùng phía đông Nhật)​

Được coi là vựa lúa của nước Nhật từ thời mở nước với đồng bằng phì nhiêu của các tỉnh Mushashi, Hitachi, Echigo, Kozuke, Sagami, Mimosha. Phía tây giáp giới là xứ Kai giàu mạnh với mỏ vàng quý giá, phía bắc là khu vực đồi núi giàu tài nguyên của các tỉnh Dewa, Mutsu. Chính nơi đây là nền tảng cho gia tộc Minamoto thống trị Nhật Bản trong thế kỉ 12 và trong thời Sengoku lại khai sinh các Daimyo tài ba nhất nước Nhật, thậm chí trong cả lịch sử Nhật Bản.


Nhà Hojo-tỉnh Izu:
Được coi là gia tộc đầu tiên thiết lập nền độc lập của mình với tư cách Daimyo, nhà Hojo được “khai sinh” theo đúng nghĩa của nó do Ise Shinkuro (1432-1519), một samurai ko tên tuổi xuất thân từ một chú tiểu trong chùa Daitoku-ji ở kinh đô Kyoto. Cuộc chiến Onin đã đưa Ise Shinkuro đến Suruga để tỵ nạn nhà anh rể mình Imagawa Yoshitada. Đến khi Yoshitada mất trên chiến trường năm 1476 thì Ise trở thành người phân giải trong 2 cuộc tranh chấp ngôi vị daimyo giữa con trai và cháu họ của Imagawa Yoshitada kết thúc bằng việc Ise giết chết Norimitsu, cháu họ Yoshitada năm 1478. Con trai 8 tuổi của Yoshitada, Imagawa Ujichika, trả ơn cho cậu mình bằng toà thành Kokokuji, tạo điều kiện cho Ise Shinkuro (giờ đây đổi tên thành Nagauji) phát triển một thế lực riêng.
Khi đó tỉnh Izu lân cận (phía đông Suruga) đang rơi vào nội chiến tranh giành quyền kế vị chức vụ Kamakura Kubo của Ashikaga Masamoto mới mất. Năm 1493, Ashikaga Chachamaru giết anh trai mình cùng với các thế lực ủng hộ, làm cho một phần các tướng lĩnh của nhà Ashikaga bỏ chạy sang với Ise Nagauji. Ise thấy cơ hội của mình để độc lập khỏi nhà Imagawa ở Suruga, đem quân chiếm Izu dễ dàng, đuổi Ashikaga Chachamaru chạy sang Kai (về sau bị giết năm 1498).
Ise Nagauji cảm thấy cần phải có một cái họ danh dự hơn hoặc có vẻ “thế gia vọng tộc” hơn, nên cái tên Hojo Nagauji ra đời, mặc dù được biết nhiều hơn với cái pháp hiệu Phật giáo: Hojo Soun. Họ Hojo là Shogunate của Nhật Bản có công đánh luôi quân Mông Cổ trước khi nhà Ashikaga cướp lấy cho đến thời Sengoku, và thực tế là Hojo Soun hoàn toàn ko có liên hệ gì với nhà Hojo đó cả! Nhưng điều đó chẳng có gì đặc biệt khó vì sau này Hojo Soun sẽ cưới một người con gái trực hệ của nhà Hojo cho con trai mình và Hojo Ujiyasu-daimyo thứ 3 của “nhà Hojo mới” mới thực sự có dòng máu Hojo!
Lại nói về Hojo Soun giờ đang có trong tay tỉnh Izu, tham vọng chưa dứt thúc đẩy Hojo lập kế đoạt tỉnh Sagami, đặc biệt là thành Odawara của Omori Fujiyori. May mắn là Hojo Soun có quan hệ bạn bè với Omori và một cuộc săn bắn tiêu khiển chung quá đủ để tiêu diệt Omori, giúp Hojo đoạt thành Odawara dễ dàng! Thành Odawara dần dần sẽ được nâng cấp lên theo thời gian và là một trong những pháo đài đồ sộ và vững chắc nhất thời Sengoku cho đến khi thành Osaka xuất hiện.
Năm 1512, Hojo tiêu diệt nhà Miura và năm 1516 đánh hạ thành Arai chiếm hoàn toàn tỉnh Sagami. Hojo Soun từ giã binh nghiệp, trao quyền daimyo cho con trai là Ujitsuna và mất năm 1519. Hojo Soun được coi là một trong những Daimyo lỗi lạc “đời trước”, cùng với Mori Motonari.
Hojo Ujitsuna ko có tài năng như cha mình nhưng rõ ràng kế thừa được truyền thống của nhà Hojo: “phòng thủ chắc, phản công nhanh”(^_^) dựa vào các thành lũy của gia tộc Hojo để cho đối thủ kiệt sức rồi tiêu diệt. Điều đó thể hiện qua loạt pháo đài dọc sông Sumida của tỉnh Musashi, mà quan trọng nhất là Kagawoe. Ujitsuna mất năm 1541 để lại một lãnh thổ ko thêm gì nhiều từ thời Hojo Soun ngoại trừ việc gia cố các thành trì của nhà Hojo thành những thành luỹ vững chắc nhất Nhật Bản vào lúc đó.
Hojo Ujiyasu lên nắm quyền khi cha mất và trở thành Daimyo tài ba nhất của nhà Hojo, sánh ngang với Takeda Shingen và Uesugi Kenshin thành “Tam hùng”, mà các trận chiến của họ sẽ nhuộm đỏ đồng bằng Kanto. Dù vậy Ujiyasu trước tiên phải đối mặt với nhà Uesugi “cũ”, chủ nhân “hợp pháp” của Kanto, để giành quyền làm chủ các tỉnh phía nam Kanto vào năm 1545.
Được sự hỗ trợ của nhà Imagawa, nhà Uesugi cùng chư hầu là nhà Ashikaga (một nhánh của Shogun hiện thời ở Kyoto) tấn công thành Kagawoe do Hojo Tsunanari trấn giữ. Trận chiến Kagawoe là trận tập kích đêm kinh điển và xuất xắc nhất của thời Sengoku do Hojo Ujiyasu chỉ huy (5/1545), dẫn đến chiến thắng của nhà Hojo và thay đổi cục diện của Kanto. Từ đây đến các năm kế tiếp, nhà Ogigayatsu-Uesugi sẽ bị tiêu diệt hoàn toàn trong khi nhánh tách ra của họ, nhà Yamouchi-Uesugi bị đánh lui về Kozuke, giao cho nhà Hojo quyền chiếm lĩnh hoàn toàn các tỉnh Musashi, Shimosa và Kazusa.
Mặc dù bận rộn chiến chinh, Ujiyasu vẫn dành thời gian quyết đoán chính sự trong nước, đưa thành Odawara thành trung tâm buôn bán, giao thương lớn nhất đông Nhật (cũng là toà thành vững chắc nhất nước Nhật). Các trạm thư tín, chợ búa nổi rộng khắp lãnh thổ Hojo.
Năm 1551, Ujiyasu đánh bại Uesugi Norimasa tại Harai đuổi Norimasa chạy trốn đến Echigo, nhà Yamouchi-Uesugi coi như bị diệt nhưng thực tế thì ko (đọc thêm về nhà Uesugi để biết chi tiết). Tỉnh Kozuke đã nằm sẵn cho nhà Hojo nhưng ko bao giờ họ có thể nắm được mà phải giữ “chung” với 2 láng giềng là Uesugi Kenshin và Takeda Shingen, mặc dù vậy, Hojo Ujiyasu vẫn chiếm thêm được các tỉnh Kazusa, Shimosa và Awa của đồng bằng Kanto. Từ đây cho đến năm 1559, nhà Hojo sẽ đối đầu theo kiểu “tam giác” với hai “góc nhọn” là Takeda Shingen và Uesugi Kenshin ở phía Tây và phía Bắc, còn phía Đông sẽ phải thường xuyên chạm trán với nhà Satomi ở tỉnh Hitachi trong 1 thời gian dài (lý do là nhà Hojo xâm phạm vào tỉnh Hitachi).


Nhà Uesugi cũ-tỉnh Musashi:
Thống trị đồng bằng Kanto tiếp nối truyền thống của nhà Minamoto, nhà Uesugi dưới thời Tomooki bước vào giai đoạn Sengoku. Gia tộc Uesugi cho thấy sự già nua lỗi thời của mình với thời đại mới khi bị uy hiếp bởi các Daimyo mới nhưng tài năng và đầy tham vọng muốn bức khỏi chế độ cũ, đặc biệt là nhà Hojo với Daimyo kiệt xuất của họ: Hojo Ujiyasu.
Năm 1545 Uesugi Tomosada, con trai lớn của Tomooki bao vây thành Kagawaoe, do Hojo Tsunanari trấn giữ, bên bờ sông Sumida cùng với chư hầu Ashikaga Haruuji của mình, dưới sự hỗ trợ của đồng minh Imagawa Ujichika (có lẽ mong bớt đi một phía lực ở cận đông). Viện binh của nhà Hojo do đích thân Ujiyasu chỉ huy, thông qua một cuộc tập kích đêm thông minh, cùng với Tsunanari đánh tan quân Uesugi và các đồng minh. Thất bại Kagawoe ko chỉ đem đến cái chết của Tomosada, từ đó dẫn đến sự tiêu diệt hoàn toàn của nhà Ogigayatsu-Uesugi, mà còn lật đổ hoàn toàn nền thống trị của nhà Uesugi trên Kanto bằng việc đẩy chi hệ thứ 2 của họ là nhà Yamaouchi-Uesugi vào tỉnh Kozuke.
Năm 1551, một thất bại quan trọng nữa trước Hojo Ujiyasu trong trận Harai đã buộc Uesugi Norimasa, thủ lĩnh nhà Yamouchi-Uesugi, chạy đến Echigo nương nhờ nhà Nagao, chư hầu của nhà Uesugi.
Nagao Kagetora chấp nhận che chở “chủ tướng” của mình với điều kiện Norimasa phải nhận Nagao làm con nuôi và Uesugi Kagetora khai sinh, bắt đầu sự xuất hiện của nhà “Yamaouchi-Uesugi mới”, còn nhà Uesugi trên thực tế biến mất với tư cách 1 daimyo của thời Sengoku năm 1551.


Nhà Nagao-tỉnh Echigo:
Vốn chỉ là một chư hầu của nhà Uesugi sau nhiều trận ác chiến giữa 2 bên với sự trợ lực của các chiến binh samurai dày dàn kinh nghiệm sau hàng trăm trận chiến để đem lại vị thế daimyo cho nhà Nagao. Nagao Tamekage (?-1536) có vẻ là một tướng lĩnh ko tồi sau các trận thắng trước Uesugi Sadanori (1509) rồi Uesugi Funayoshi trong trận công thành Nishihama.
Sau đó, khi đối đầu với các gia tộc samurai nổi loạn của Echigo và các Ikko-Ikki ở Kaga, Tamekage đã thần phục nhà Uesugi (cũ), có lẽ để dễ dàng dẹp yên Echigo.
Nhưng các Ikko của Kaga ko để yên cho Tamekage. Cuộc nổi loạn năm 1536 do các phần tử sùng đạo khởi xướng làm cho Tamekage quyết định dẹp yên Kaga. Trận chiến Sendanno đã giết chết Tamekage và cho thấy sức mạnh của các Ikko trong thời Sengoku. Cái chết của Nagao Tamekage dẫn đến một cuộc xung đột giữa các thế lực của nhà Nagao, làm chết con trai thứ là Kageyasu, đồng thời giữ vững ngôi vị của trưởng tử Harukage. Con út của Tamekage là Nagao Kagetora bỏ trốn đến chùa Rizen-ji và học ở đó đến năm 14 tuổi (có lẽ đây là lí do khiến ông sùng đạo), khi mà Usami Sadamitsu cùng các cựu tướng khác của nhà Nagao đến xin Kagetora trở về hạ bệ Harakage, bởi vì dường như Harakage gây bất mãn cho các gia tộc samurai hùng mạnh của Echigo dẫn đến nguy cơ tan rã tỉnh Echigo.
Sử viết dù có lưỡng lự khi gây chiến với anh ruột mình (tất nhiên là sử của nhà Nagao ^_^), nhưng cuối cùng Kagetora đã quyết định chiến đấu vì tương lai của Echigo (mà sau này đúng là vậy). Điều đó cũng ko khó lắm với các trận thắng liên tục và kết thúc năm 1547 khi Nagao Harakage tự sát. Nagao Kagetora lên làm chủ nhà Nagao ….(vì Nagao Kagetora cùng Takeda Harunobu khá nổi tiếng nên phần sử của họ từ đây đến năm 1559 sẽ gộp luôn vào phần sau Sengoku.)


Nhà Takeda-tỉnh Kai:
Nhà Takeda vốn dòng hậu duệ của Minamoto Yoshimitsu (em trai của samurai huyền thoại Minamoto Yoshiie), đã là một thế lực mạnh mẽ ở xứ Kai từ thế kỷ XII khi mà Takeda Nobuyoshi theo phe Minamoto Yoritomo trong cuộc chiến Gempei (giữa Shogunate Taira và nhà Minamoto).
Dưới thời Shogunate Ashikaga, nhà Takeda phát triển mạnh mẽ đặc biệt là chi hệ ở các tỉnh Kai, Aki (sau này bị Mori Motonari tiêu diệt năm 1516) và Wakasa (sau này thành chư hầu của nhà Asakura tỉnh Echizen năm 1560, biến mất khỏi lịch sử).
Buới vào thời Sengoku, nhà Takeda do Nobutora (1493-1573) lãnh đạo, đã giành quyền kiểm soát hoàn toàn tỉnh Kai giàu mạnh (có 1 trong 2 mỏ vàng của Nhật, mỏ kia ở Mino), đóng kinh đô Takeda ở Fuchu và đắp thành Yogai-jo cao 820 mét. Là một tướng quân thiện chiến, Nobutora đã đẩy lui 2 cuộc tấn công của nhà Imagawa (1521) và nhà Hojo (1526) bảo vệ yên bình cho xứ Kai. Với sức mạnh của các kỵ binh samurai xứ Kai, nhà Takeda đủ uy lực và tham vọng để xưng bá khắp Kanto nhưng năm 1541, Takeda Harunobu, con trưởng của Nobutora, nổi loạn. Nobutora nhanh chóng khuất phục trước quyền lực mới cùa con mình vốn được ủng hộ bởi nhiều gia tướng của nhà Takeda và cùng năm đó, Nobutora phải đi lưu đày đến Suruga, ở đó cho đến hết những ngày cuối cùng.
Takeda Harunobu lên đứng đầu nhà Takeda, đưa nhà Takeda thành nhà Daimyo mạnh nhất thời Sengoku……(cũng như Nagao Kagetora, Takeda Harunobu sẽ viết riêng tiểu sử vào phần sau của Sengoku.)


Các thế lực khác:
-Nhà Date là một trong các daimyo mạnh của tỉnh Mutsu, thống trị khu Rikuzen bên cạnh các Daimyo khác (như Oura, Ashina). Vào năm 1560, Date Terumune sẽ lên nắm quyền lãnh đạo nhà Date, mở rộng lãnh thổ nhà Date ra 30 quận của tỉnh Mutsu và đưa gia tộc sang một trang mới bằng việc…sinh hạ Date Masamune nổi tiếng (^_^).
-Tỉnh Noto xa xôi ở phía bắc Echizen, tây Etchu, do gia tộc Katakeyama thống trị gần như hoàn toàn. Nhà Katakeyama có sự đối đầu truyền đời với nhà Date của Mutsu.
-Tỉnh Shinano bị chia rẽ bởi các daimyo yếu đuối như Murakami Yoshikiyo (1510-1573), Ogasawara Nagatoki (1519-1583), Suwa Yorishige (? -1542), và Kiso Yoshiyasu. Chẳng mấy chốc đến năm 1551 thì Shinano gần như nằm trong lòng bàn tay của Takeda Harunobu và mặc dù đã cầu viện được Uesugi Kagetora của Echigo đến nhưng Kagetora cũng ko làm gì nhiều hơn là thu nốt một phần nhỏ phía bắc Shinano vào bản đồ của mình!
-Như đã nói đến trong phần trước, tỉnh Kaga nằm trong tay của các Ikko-Ikki rắc rối nhưng mạnh mẽ và sẽ mất một thời gian dài đến khi bị khuất phục (hay tiêu diệt đẫm máu) bởi Oda Nobunaga, trước đó thì các daimyo chung quan cũng đã phải chịu sự quấy rối thường xuyên của họ (có cả Uesugi Kagetora).

 

Trùi sao mà thương bác gà cồ quá, tiếp tục bác nhá hehehe

 

Nghe giống tên thanh kiếm của Sep nhỉ?

 

to 4eyes: tiếp tục gì ? câu bài à?
to Sephiroth: Masamune có lí lịch riêng cơ đấy, huynh thử qua phần hướng dẫn FFX của đệ mà xem

 

Nửa sau thời Sengoku​

(1560-1591)​

(Phần này do wiwi tách ra chứ ko phải các sử gia tách ^_^)​

Đến đây thì cục diện lịch sử thời Sengoku sẽ dính sát với tiểu sử của các Daimyo hùng mạnh nên chỉ việc đọc tiểu sử của họ cũng đủ để nắm diễn tiến từ đây.

Mori Motonari-Chugoku Kanrei (1497-1571)​

Đến đầu năm 1560 thì Mori Motonari đã có một hậu phương mạnh mẽ để nhìn qua nơi khác, đầu tiên là đối thủ truyền kiếp giờ đã suy yếu : nhà Amako, đứng đầu bấy giờ là Haruhisa (một phần do Haruhisa giết chú mình, Kunihisa).
(Trước đó thì Mori Motonari đã vươn thế lực sang tỉnh Buzen trên đảo Kyushu bằng việc chiếm toà thành trọng yếu Moji ở cực bắc tỉnh này. Mặc dù phải giao tranh vất vả với nhà Otomo khi làm điều này nhưng cuối cùng Mori Takamoto (con trai lớn của Motonari) cũng bảo đảm sự vững chắc của Moji vào năm 1561 và cũng ko tiến sâu vào Kyushu, có lẽ vì tập trung đối phó với nhà Amako.)
Sự việc càng thuận lợi hơn với Mori Motonari khi Amako Haruhisa, lãnh đạo ít ra là không đến nỗi tệ của nhà Amako, qua đời năm 1562, để lại cuộc tranh đấu cho người con kém tài, Amako Yoshihisa. Motonari ko mất thời gian để lỡ cơ hội này, tung quân chiếm tỉnh Iwami cùng năm đó. Năm 1563, Mori Takamoto, con trưởng và người thừa kế của Motonari, qua đời, có lẽ do bàn tay của Ninja vì khá đúng lúc chinh phạt nhà Amako. Điều đó chỉ cho nhà Amako thêm chút thời gian (vì để tổ chức tang lễ) và năm 1564, Mori Motonari đem quân hạ thành Shigara, pháo đài ngoại vi bảo vệ kinh đô Gassan-Toda của nhà Amako, nhưng sau lại bị đẩy lui bởi quân đội Amako đang trong cảnh “chó cùng dứt dậu”.
Năm 1565, Motonari quay lại bao vây Gassan-Toda, lần này với ý định tuyệt lương thực buộc Amako Yoshihisa đầu hàng. Một kế phản gián nhỏ của Motonari khiến Yoshihisa giết đại tướng Uyama Hisanobu, càng làm cho tinh thần của đội quân sắp chết đói thêm hoang mang. Và vào tháng 1/1566, khi Motonari vừa giãn quân cho người trong thành ra thì hàng ngàn tướng-sĩ-sắp-chết-đói Amako tràn ra xin hàng. Amako Yoshihisa cũng ko còn chọn lựa nào ngoài việc đầu hàng và thật bất ngờ là Mori Motonari tha chết cho Yoshihisa, cho phép Yoshihisa đi tu (nếu xét đến việc các tướng lĩnh giữ thành phải tự sát sau khi hàng, nhất là chủ tướng một gia tộc, thì việc tha chết này là một điều khá bất ngờ trong thời Sengoku).
Giờ đây, Motonari ko còn đối thủ ở Tây Nhật nữa (ko kể đảo Kyushu và Shikoku vì Motonari ko có ý định mở rộng ra các đảo đó), bắt đầu lấn sang phía đông ở các tỉnh Bitchu, Hoki, Inaba và một phần Mimasaka.
Một sự kiện diễn ra vào năm 1568 làm thay đổi quan hệ ngoại giao của nhà Mori và sau này sẽ đem đến rắc rối cho họ: shogun-bù-nhìn Ashikaga Yoshiaki ở Kyoto gửi thư cầu cứu các thế lực ngoài cõi mong gỡ bỏ vị trí của Oda Nobunaga, trong đó có Motonari (cùng với Takeda Shingen, Uesugi Kenshin, Hojo Ujiyasu). Vậy nên trước khi nhắm mắt để lại nhà Mori cho cháu trai Terumoto vào năm 1571 (con của Takamoto đã mất năm 1563), Mori Motonari đã thề ko đội trời chung với Oda Nobunaga và chính thức tuyên chiến với nhà Oda.

Mori Motonari là một Daimyo tài ba, đã gây dựng một lãnh thổ rộng lớn gồm 9 tỉnh của Chugoku (khu vực tây Nhật-và sau này Terumoto sẽ lấy thêm tỉnh Bingo) đến tận biên giới Harima và Bizen. Motonari còn được biết đến với câu chuyện “3 mũi tên” (mặc dù có thể là chuyện kể nhưng thực tế cho thấy Motonari đã làm được điều ngụ ý trong câu chuyện): “Motonari đưa 3 mũi tên cho các con trai là Mori Takamoto, Mori Motoharu, Mori Takakage và chỉ ra sự yếu đuối của chúng khi tách ra cũng như sức mạnh khi gộp lại”. Sau này khi Motoharu và Takakage lên làm chủ 2 gia tộc Kikkawa và Kobayakawa (trước đó được Motonari gửi làm con nuôi 2 nhà), họ đã hết sức phụng thờ nhà Mori một cách đắc lực ,đặc biệt là với cháu ruột của mình Mori Terumoto, và trở thành 2 đại tướng tài ba của nhà Mori: “Lưỡng Giang” (chơi chữ “Kawa’ trong họ 2 người, có nghĩa là “sông” trong tiếng Nhật)

Mori Terumoto tuân theo gần như đúng di huấn của Motonari: ko mở rộng lãnh thổ nữa và tuyên chiến với nhà Oda. Được thừa hưởng sự hỗ trợ của 2 đại tướng-chú ruột mình là “Lưỡng Giang”, 9 tỉnh của Chugoku cùng với lực lượng hải quân mạnh nhất nước Nhật (cho đến thời điểm đó của lịch sử Nhật), Terumoto trở thành 1 trong các daimyo hùng mạnh nhất thời Sengoku sớm nhất, nhưng hầu như ko làm gì nhiều ngoại trừ lấn sang phía đông chút ít và chiếm thêm tỉnh Bingo (nhờ quân của Ukita Naoie) để có 10 trong 11 tỉnh của vùng Chugoku (khu vực phía tây Nhật tính từ biên giới Harima) chỉ trừ tỉnh Bizen, do Ukita Naoie đứng đầu, đồng minh của nhà Mori từ năm 1575. Từ đó hầu như Terumoto giữ vị thế thụ động cho đến khi có sự kiện làm thay đổi điều đó (xem tiểu sử của Toyotomi Hideyoshi để biết chi tiết).

Oda Nobunaga-“Phó” Shogun(1534-1582)​

(Phần tiểu sử của Nobunaga đã có post phía trên trong tổng lược nên ở đây chỉ nhận xét)
Được coi là Con Quỷ lâu đài Gifu, Nobunaga là một daimyo tàn nhẫn, độc ác với các cuộc “tắm máu” kinh hoàng (như trận Nagahima, Hongan-ji, tiêu diệt Hideyori,…). Một chiến thắng hoàn hảo với Nobunaga đồng nghĩa với sự tiêu diệt hoàn toàn địch thủ. Mặc dù vậy Nobunaga vẫn tự coi mình là một “đấng cứu thế” (theo ghi chép của nhà quan sát tây phương Luis Frois) và thực sự ông đã thực sự thay đổi chiến tranh Nhật Bản. Dưới thời Nobunaga, binh sĩ chiến đấu hoặc làm nông, những chiến binh nông dân (Ashigaru) ko phải trở về gặt hái hay trồng trọt, họ chỉ việc chiến đấu! Nobunaga cũng được coi là người cách mạng chiến trường: ông ko phải là người đầu tiên dùng súng trường (hoả mai) trong quân, nhưng chính Nobunaga đã thiết lập đội hình bắn từng hàng/phần nên đội súng của Nobunaga có thể nã đạn chừng 1 loạt/20 giây. Chính điều đó đã đem lại sự nguy hiểm và hữu dụng của các đội binh súng hoả mai (được chứng minh qua trận chiến Nagashino 1575 và Shizugatake 1583) vốn dễ đào tạo hơn một đội cung thủ samurai rất nhiều: “thảy súng cho một nông dân, anh ta sẽ biết bắn ngay”!

Hojo Ujiyasu(1515-1571)-thủ lĩnh nhà Hojo, chủ nhân pháo đài Odawara​

Đến năm 1561 thì trong tay Ujiyasu đã có một lãnh thổ rộng lớn trên đồng bằng Kanto sau hơn 60 năm chinh chiến của nhà Hojo và cảm thấy gần như thỏa mãn. Dù vậy, Ujiyasu vẫn ko tránh khỏi xung đột với nhà Satake, chủ nhân tỉnh Hitachi, vì sự lớn mạnh nhanh chóng của mình và đó là nguyên nhân dẫn đến 2 trận công thành Konodai, tỉnh Kazusa, với kết quả toàn thắng của nhà Hojo cả 2 lần (1538 và 1564). Nhà Satake ko thể đủ sức quấy rối Hojo Ujiyasu nữa nhưng cái gai bên sườn, nhà Satomi ở Shimosa, vẫn cứ nhức nhối mãi đến năm 1590.
Bởi vì Ujiyasu có mối lo khác đáng ngại hơn là 2 kình địch trên Kanto: Takeda Shingen và Uesugi Kenshin.
Uesugi Kenshin với tham vọng làm chủ Kanto đã từng đem quân bao vây Odawara, kinh đô của nhà Hojo ở Sagami, năm 1561. Các bức tường kiên cố của Odawara đã làm Kenshin phải rút lui sau 2 tháng vây phủ, đốt phá một số thị trấn của Odawara trước khi đi, và quay lại năm 1563 do Uesugi Norikatsu lãnh đạo, chiếm được Matsuyama, tỉnh Mushashi, trước khi bị liên quân Takeda-Hojo đẩy lui.
Với nhà Takeda, đặc biệt là Takeda Shingen, thì quan hệ còn rắc rối hơn: từ đồng minh cho đến đối thủ truyền kiếp. Năm 1562, Hojo Ujiyasu ký kiên minh với Takeda Shingen để rồi đến năm 1568-69 đổ vỡ do tranh chấp trên tỉnh Suruga với một số chiến thắng ban đầu của Ujiyasu dẫn đến cuộc công thành Odawara do Takeda Shingen chỉ huy (rút về sau 1 tuần) và sau đó là trận tập kích thất bại của Ujiyasu trên Mimasetoge.
Hojo Ujiyasu tuyên bố nghĩ hưu, giao quyền lại cho con trai Ujimasa năm 1560 nhưng vẫn quyết định các sự vụ quan trọng cho đến khi mất năm 1571.

Là một Daimyo tài ba về quân sự và xuất xắc trong nội trị, tài năng của Hojo Ujiyasu sánh ngang với cả Shingen và Kenshin danh tiếng (tam hùng của Kanto) mặc dù ko có các sự kiện nổi trội bằng 5 trận chiến giữa 2 người kia. Dưới thời Ujiyasu, nhà Hojo đã mở rộng và thiết lập thế lực vững chắc của mình ở Kanto, cũng như trở thành gia tộc nổi tiếng với các pháo đài và thành trì kiên cố.

Nhà Hojo sẽ giữ vị thế thụ động trong các năm còn lại dưới sự lãnh đạo của Hojo Ujimasa (xem tiểu sử của Toyotomi Hideyoshi để biết thêm về nhà Hojo).

 

Takeda Shingen-Con Hổ Xứ Kai(1521-1573)​

Con trưởng của Takeda Nobutora và người thừa kế chính thống của nhà Takeda, Takeda Katsuchiyo (“katsuchiyo” có nghĩa là “vạn thắng”), lại ko được Nobutora ưa thích. Một cuộc hôn nhân năm 13 tuổi của Katsuchiyo với con gái nhà Uesugi(cũ) ko thành, do cô dâu bệnh mất, làm mất đi một sự liên minh chiến lược với nhà Uesugi(cũ)-lúc đó còn làm chủ vùng Kanto.
Mặc dù chàng trai trẻ Takeda Katsuchiyo (lúc này đã lấy tên trưởng thành gọi là Harunobu) đã thể hiện tài năng của mình trong trận thắng trước Hiraga Genshin năm 1536, nhưng Takeda Nobutora vẫn ko thay đổi ác cảm với Harunobu và thậm chí còn có ý định gửi Harunobu đến tỉnh Suruga (thuộc nhà Imagawa-có lẽ để lưu đày) để lập con thứ là Nobushige.
Năm 1541, Harunobu đột nhiên nổi loạn với sự ủng hộ của hầu hết các gia tướng mạnh nhất của nhà Takeda. Nobutora nhanh chóng khuất phục thế lực của con trai mình và bị lưu đày, trớ trêu thay, đến tỉnh Suruga (được Yoshimoto, thủ lĩnh lúc này của nhà Imagawa thu nhận). Còn về phần Nobushige thì ko có sự chống đối gì anh mình và phục vụ đắc lực Harunobu đến khi hi sinh trong trận Kanawakajima thứ 4.
Xứ Kai lại yên bình và Harunobu nhìn lên tỉnh Shinano rộng lớn ở phía Bắc dưới sự thống trị của 4 gia tộc samurai, đứng đầu là Murakami Yoshikiyo (1510-1573), Ogasawara Nagatoki (1519-1583), Suwa Yorishige (? -1542), và Kiso Yoshiyasu. Nhưng dường như họ cũng biết cảm thấy sự đe doạ của Daimyo mới lên-qua việc Harunobu củng cố các đạo quân trấn thủ phía bắc xứ Kai. Và “liên quân Shinano” tiến đến tỉnh Kai vào tháng 4 năm 1542, bị đánh úp và đại bại tại Sezawa dưới tay Takeda Harunobu. Harunobu cũng ko bỏ qua hiệu quả của chiến thắng Sezawa nên tiến vào Shinano cuối năm đó. Uehara và Kuwahara của nhà Suwa bị hạ nhanh chóng và Suwa Yorishige cùng em trai phải đầu hàng, được dẫn về Kai và buộc phải tự sát (hoặc bị giết) bởi tay Itagaki Nobutaka (mặc dù đã được Harunobu hứa tha mạng). Harunobu lần lượt đánh bại nhà Tozawa (1542) và Takato (1544-45), chiếm được thành Takato, bảo đảm một nửa lãnh thổ Shinano trong tay nhà Takeda. Cũng năm 1544, Takeda Harunobu tiến quân vào tỉnh Suruga dẫn đến hoà ước ‘tay ba” với Imagawa Yoshimoto và Hojo Ujiyasu trước khi kịp giao chiến cùng Hojo Ujiyasu, có lẽ là để rảnh tay chiếm Shinano.
Một điểm khựng trong chuỗi chiến thắng của Takeda Harunobu có lẽ là trận thua Murakami ở thành Ueda (và mất 2 đại tướng là Amari Torayasu và Itagaki Nobutaka) năm 1548 khi lần đầu tiên đối đầu với vũ khí mới lạ: súng hoả mai. Nhưng Harunobu nhanh chóng lấy lại thế chủ động trong trận phản công đánh bại nhà Ogasawara, và thừa thế đuổi nhà Murakami cùng với nhà Ogasawara ra khỏi Shinano năm 1552.
Năm 1551, Takeda Harunobu lấy pháp hiệu Shingen cùng với việc tu hành (tại gia, ko cạo đầu), một điều hơi kỳ dị đối với một Daimyo kiệt xuất nhất thời Sengoku với tài quân sự, chính trị, nhìn nhận thấu đáo cùng với…sự háo sắc (^_^)! Giờ đây, cái Shingen cần có lẽ chỉ là một đối thủ ngang sức cản trở trên con đường thống nhất Nhật Bản (^_^) và điều đó cũng đến ngay với hình thức một Daimyo kiệt xuất: Uesugi Terutora (hay nổi tiếng hơn với cái tên Uesugi Kenshin).
Năm 1552, nhà Ogasawara và Murakami trốn đến Echigo cầu xin viện trợ của Uesugi Terutora, tất nhiên nhận được sự nhiệt tình hơn cả mong đợi (có lẽ là nhiệt tình vì Shinano chứ ko phải vì họ ^_^)! Thế là đầu năm 1554, trận Kanawakajima đầu tiên diễn ra giữa 2 kỳ phùng địch thủ ở bắc Shinano một cách thận trọng hay nhàm chán: sau một chút giao tranh, cả 2 lui binh. Nhưng, một huyền thoại đã bắt đầu. Hai người sẽ gặp nhau 4 lần nữa trên Knawakajima vào các năm 1555, 1557, 1561 và 1564. Các cuộc đụng độ đó thường dẫn đến một trận chiến nhàm chán thường niên bằng cách nhìn nhau rồi lui binh (!?) ngoại trừ trận Kanawakajima 1561, đó là một trong các trận chiến ác liệt và đẫm máu nhất của thời Sengoku (xem tiểu sử Uesugi Kenshin để biết thêm chi tiết) với kết quả là sự tổn thất binh lực của cả 2 bên và chỉ làm lợi cho láng giềng của họ (đặc biệt là Hojo Ujiyasu). Nhưng Takeda Shingen có lẽ cảm thấy tổn thất hơn với sự hi sinh của 2 đại tướng là Takeda Nobushige, em ruột Shingen, và Yamamoto Kansuke trong trận chiến đó.
Ko những vậy, trong vòng 5 năm, Takeda Shingen diễn ra 2 cuộc nội biến với sự nổi loạn của cháu trai năm 1560 (gọi bằng bác) và con trai Yoshinobu năm 1565 (với sự trợ lực của Obu Toramasa, vệ sĩ riêng của Shingen từ nhỏ), tất nhiên dẫn đến cái chết của cả 3 người.
Nhưng thế lực của nhà Takeda vẫn ko hề giảm sút mà còn mạnh mẽ hơn hết sau năm 1564, khi Takeda Shingen thu thập nốt phần còn lại của tỉnh Shinano rộng lớn, và bắt đầu nhìn sang tỉnh Kozuke bằng việc Shingen hạ 2 thành của nhà Uesugi ở đó. Các năm kế tiếp, Shingen dành thời gian thu phục các khu vực nhỏ lân cận và chỉnh đốn việc nội trị, trong đó có thành quả to lớn là công trình đập nước sông Fuji (những năm 1560), có giá trị ảnh hưởng lâu dài mãi đến sau thời Sengoku và được coi là 1 trong các thành quả kinh tế lớn nhất của thế kỷ 16.

Mở rộng lãnh thổ:
Đến năm 1568, Takeda Shingen lại động binh, lần này là xuống phía nam với ý định chiếm cứ phần đất còn lại của nhà Imagawa, giờ đang trong sự lãnh đạo tồi tệ của Ujizane-con trai của Imagawa Yoshimoto(mất năm 1560 dưới tay Oda Nobunaga). Trước đây, con trai của Shingen là Yoshinobu đã cưới em gái của Ujizane nhưng kể từ khi Yoshinobu mất (do nổi loạn năm 1565) thì quan hệ hai nhà càng ngày càng tệ. Takeda Shingen đã ký kết một hoà ước với Tokugawa Ieyasu (ở Mikawa) chia đôi phần đất còn lại của nhà Imagawa (dù hòa ước này ko tồn tại đủ lâu), và kết cục là tỉnh Totomi rơi vào tay Ieyasu, còn Shingen chiếm được tỉnh Suruga, tiêu diệt thế lực cuối cùng của nhà Imagawa (mặc dù nhà Imagawa vẫn còn tồn tại). Cùng với thành công là kẻ thù, Hojo Ujiyasu hoặc cảm thấy nguy hiểm cho biên giới tỉnh Sagami hoặc cảm thấy tiếc rẻ tỉnh Suruga, tiến binh xâm phạm biên giới nhà Takeda nhiều lần với vài chiến thắng đáng lo ngại. Mối lo ngại đó chọc giận Takeda Shingen và năm 1569, quân Takeda tiến vào Sagami, bao vây thành Odawara dễ dàng. Nhưng Shingen cũng ko làm gì được tòa thành vững chắc nhất Nhật Bản thời bấy giờ và rút quân chỉ sau 1 tuần bao vây (trên đường về đánh bại một đội quân phục của nhà Hojo Mimasetoge).

Giờ đây, vào năm 1570, Takeda Shingen có một lãnh thổ gồm 3 tỉnh Kai, Suruga và Shinano(mặc dù một phần nhỏ phía bắc nằm trong tay Uesugi Kenshin) cùng với một phần Kozuke, Hida và Totomi. Ở tuổi 49, Shingen trở thành Daimyo mạnh nhất đông Nhật tính từ Mino, cùng với tài quân sự, chính trị kiệt xuất và một đội ngũ tướng lĩnh tài ba (thường gọi là “Shingen Nhị thập tứ tướng”, gồm 24 đại tướng của nhà Takeda), được hỗ trợ bởi các kỵ binh uy mãnh của xứ Kai. Ko chỉ như vậy, cùng lúc đó thì một trong “tam hùng” của Kanto, Hojo Ujiyasu, qua đời. Con trai là Hojo Ujimasa nhanh chóng ký một hoà ước với Shingen, cũng là một bản “báo tử” với Tokugawa Ieyasu, giờ đây đang đối đầu với Shingen qua việc dời đô đến Hamamatsu, tỉnh Totomi, gần biên giới Suruga năm 1570. Ieyasu dường như còn cố châm thêm dầu vào lửa khi bắt liên lạc và ký hòa ước liên minh tương trợ với Uesugi Kenshin. Shingen đủ lí do coi đây là một hành động khiêu khích và tiến quân vào Totomi, đánh hạ thành Futamata năm 1572 (mặc dù có lẽ là vì Shingen nhận thấy cơ hội tiến vào Kyoto của mình khi shogun-bù-nhìn Ashikaga Yoshiaki gửi thư cầu viện trợ). Mùa đông năm 1572, quân Takeda tiến đến thành Hamamatsu và trận chiến Mikata ga hara diễn ra với thất bại của Tokugawa Ieyasu (và một ít quân Oda). Bất ngờ là Takeda Shingen bỗng rút quân về, ko tiến tiếp nữa. Nguyên nhân của việc đó ko được biết nhưng có khả năng cao là vì Shingen cho rằng có thể tiêu diệt cả Ieyasu và Nobunaga chỉ trong một chiến dịch nữa nên muốn rút về đợi đến sang xuân.

Điều đó ko bao giờ có thể xảy ra được, vì mùa xuân năm 1573 khi đang vây thành Noda ở Mikawa (tỉnh nhà của Tokugawa Ieyasu) thì Takeda Shingen qua đời ở tuổi 51. Nguyên nhân được cho là Shingen trúng đạn rồi trở nặng mà mất hoặc bệnh mất; với nguyên nhân thứ nhất có vẻ hợp lý hơn khi Shingen mới chỉ 51 tuổi, khó mà bị quật ngã bởi một căn bệnh. Takeda Katsuyori lên kế vị, một thảm hoạ cho nhà Takeda vì Katsuyori ko thể sánh kịp người cha tài ba của mình (mặc dù là cũng ko mấy người sánh kịp Shingen ^_^).

Takeda Shingen, con hổ xứ Kai, là một daimyo kiệt xuất của thời Sengoku với những điều tuyệt vời và tệ hại nhất mà một lãnh chúa có thể có. Shingen có một tính cách đáng quý hoặc tệ hại tuỳ lúc. Trước đây, khi hạ nhà Suwa, Shingen đã ra lệnh giết hoặc buộc họ tự sát mặc dù đã ký hòa ước hứa bảo toàn mạng sống cho Suwa Yorishige cùng em trai. Sau đó lại còn cưới cả con gái của Yorishige, bất chấp đó là cháu ruột của mình (thông qua em gái Shingen gả cho nhà Suwa), một đòn chính trị với nhà Suwa (cùng với nhân dân ủng hộ họ) hoặc một biểu hiện tính háo sắc của Shingen!!! Vào năm 1565 thì đày con trai Yoshinobu và vệ sĩ trung thành trước đây, Obu Toramasa, vào chùa rồi lệnh cho họ tự sát (dường như là vậy vì cái chết của họ ko rõ ràng) vì âm mưu phản loạn trước đó. Tài năng trong nội trị của Shingen cũng chẳng kém gì tài quân sự, mặc dù vẫn thể hiện sự bất thường của Shingen: một mặt, Shingen lập ra 2 vạc dầu để luộc sống một số tội phạm (!!) (bị Tokugawa Ieyasu dẹp bỏ sau này khi chiếm Kai), mặt khác, Shingen là daimyo đầu tiên thay thế các cực hình để xử lý những vụ tranh chấp, ẩu đả bằng hệ thống tiền phạt-điều làm cho Shingen được lòng kính ngưỡng của nhân dân- và cũng là một trong số ít các daimyo thu thuế mọi thần dân của mình như nhau (tức là kể cả các gia tộc Samurai lẫn các tổ chức Phật giáo vốn được miễn giảm thuế) bằng vàng hoặc thóc (đi trước các daimyo khác). Hệ thống quản trị của Shingen quá tốt đến nỗi sau này, khi Tokugawa Ieyasu phải thay đổi hệ thống kinh tế, quản trị của mình thì Ieyasu đã lấy gần như toàn bộ hệ thống của Shingen để lại và đó là nền tảng của nền kinh tế chính trị Kandaka mà nhà Mạc (Tokugawa) sử dụng hơn 250 năm!!!
Chuyện kể rằng khi hấp hối trên giường thì Shingen đã cho gọi đại tướng Yamagata Masakage vào và bảo cắm cờ hiệu của mình trên cầu Seta, cổng truyền thống phía đông dẫn đến Kyoto. Takeda Shingen rồi mới nằm xuống giường và qua đời.

Kết cục của nhà Takeda sẽ được nhắc đến trong tiểu sử của Tokugawa Ieyasu…

Uesugi Kenshin-Con Rồng Echigo(1530-1578)​

Chào đời vào tháng 2 năm 1530, Nagao Kagetora là con trai thứ tư của Nagao Kamekage, lãnh chúa mạnh nhất của tỉnh Echigo. Năm 1536, Nagao Kametora hi sinh trong trận chiến Sendanno ở tỉnh Etchu trước các chiến binh “tự trị” Ikki ở tỉnh Kaga. Gia tộc Nagao rơi vào cảnh rắn mất đầu và hỗn loạn khi con trưởng Tamekage là Nagao Harukage lên nắm quyền nhưng gặp sự bất đồng của các tướng lĩnh nhà Nagao, dẫn đến cuộc nổi loạn làm chết một con trai khác của Tamekage là Kageyasu. Tình hình hỗn loạn đó buộc Nagao Kagetora phải lánh nạn đến chùa Rizen-ji từ năm 7 tuổi và ở đó đến khi trưởng thành (14 tuổi).

Trong khi đó, anh trai của Kagetora ở Echigo ko làm sao đạt được sự ủng hộ của các gia tộc samurai dưới trướng. Nguy cơ nội loạn có khả nănga làm tan rã tỉnh Echigo hoàn toàn. Vậy nên Usami Sadamitsu, cùng các cựu tướng khác của nhà Ngago, đã đến mời tứ công tử Nagao Kagetora về đoạt lấy đại quyền để hưng phục nhà Nagao cũng như tỉnh Echigo. Kagetora bị thuyết phục và cuộc nội chiến nhanh chóng chấm dứt sau 3 năm và Harukage tự sát năm 1547 (có thuyết nói Harukage được Kagetora tha mạng và đối đãi tốt cho đến hết đời-cũng hợp lý nếu so với tính cách của Kagetora).

Nhà Nagao đã bị cuộc chiến làm suy yếu. Nagao Kagetora bắt tay vào công cuộc chấn hưng và thống tỉnh Echigo hoàn toàn, một công việc tốn khá nhiều thời gian cho đến năm 1551. Vào lúc này Uesugi Norimasa, daimyo của nhà Yamaouchi-Uesugi, bị Hojo Ujiyasu đánh chạy đến Echigo, mong nương nhờ chư hầu của nhà Uesugi là nhà Nagao. Kagetora rất sẵn lòng đón tiếp “chủ nhân” của mình với điều kiện Norimasa nhận Kagetora vào nhà Uesugi và từ chức daimyo, một điều mà Norimasa ko còn chọn lựa nào khác. Thế là Uesugi Kagetora được khai sinh, tạo cho Kagetora một cái danh rất hợp lệ cho danh hiệu Kanto-Kanrei (tức là “quyền-Shogun ở vùng Kanto”) cũng như danh chính ngôn thuận cho việc thống trị tỉnh Echigo.

Công việc chấn chỉnh Echigo thuận lợi tạo diều kiện cho Kagetora nhìn sang các tỉnh lân cận để phát triển thế lực và cơ hội đó cũng đến khá đúng lúc. Cuối năm 1553, 2 bại tướng của tỉnh Shinano là Murakami Yoshikiyo và Ogasawara Nagatoki chạy đến Echigo xin Kagetora đem binh ngăn cản sự lấn tới của “Con Hổ xứ Kai”-Takeda Shingen. Kagetora hơn cả nhiệt tình, đem quân đến Shinano vào tháng 12/1553, gặp quân Takeda Shingen trên bãi đất bằng Kanawakajima. Sau một hồi kình địch nhau bên bờ sông, cuối cùng tính thận trọng của 2 thủ lĩnh đã chiến thắng khi đều lui binh trước khit hật sứ có một trận chiến hoàn chỉnh.
Bãi đất Kanawakajima bao vây 3 mặt bởi 2 con sông Sai và Chikuma trở thành một địa điểm lịch sử với 5 cuộc chạm trán giữa 2 daimyo kiệt xuất nhất thời Sengoku (1553, 1554, 1557, 1561 và 1564).
Sau lần đầu gặp mặt, Takeda Shingen lại quay lại vào tháng 11/1554, lần này 2 bên thật sự có một trận chiến, với kết cục là vài đại tướng của Shingen hi sinh trong đó có Itagaki Nobutaka, trước khi lui về thế phòng thủ như trước. Sau một tháng ròng “nhìn nhau”, 2 người lại lui binh. Với 2 kình địch bên hông là Imagawa Yoshimoto và Hojo Ujiyasu thì sự thận trọng của Takeda Shingen là dễ hiểu, còn với Uesugi Kagetora thì ko những binh lực yếu hơn Shingen mà còn có tỉnh Echigo sau lưng với các gia tộc Samurai ngoan cố cùng các Ikki phiền phức ở Kaga.

Danh tiếng của Kagetora lại càng nổi lên khi đến thăm và cống lễ vật cho shogun-hữu-danh-vô-thực Ashikaga Yoshiteru năm 1559. Yoshiteru đáp lễ rất đúng ý của Kagetora khi ban cho chức danh Kanto-Kanrei (tức là “quyền-Shogun ở vùng Kanto”) cùng với việc được phép dùng chữ “Teru” trong tên gọi và Kagetora lại đổi tên là Uesugi Terutora, nhưng lại thường sử dụng pháp hiệu “Kenshin” nổi tiếng! Một người sùng tín Phật giáo như Uesugi Kenshin ko bao giờ cưới vợ sinh con (ko như Takeda Shingen ^_^), một điều thật quái dị với một lãnh chúa nên có những lời đồn cho rằng thật sự Kenshin là phụ nữ!!! Nhưng Phật giáo ko cấm Kenshin uống rượu nên mỗi ngày Kenshin lại nốc một lượng rượu khổng lồ!

Năm 1560 Uesugi Kenshin bước vào cuộc chiến giữa 2 nhà Jinbo và Shiinai, ở tỉnh Etchu, với tư cách người giảng hòa (!!), rồi sau nghiêng về phe Shiinai khi đánh chiếm thành Toyama của nhà Jinbo tháng 4/1560. Sau nữa thì dường như nhà Shiinai có quan hệ mật thiết với Takeda Shingen và Kenshin nổi giận (hoặc mượn cớ) đánh lấy thành Matsukura của nhà Shiinai năm 1575, trở thành chủ nhân của tỉnh Etchu! Nhưng trước khi đến việc đó thì vẫn còn một trận Knawakajima thứ tư đẫm máu cho Kenshin.

Trận Kanawakajima lần thứ tư:

Mùa thu năm 1561, Uesugi Kenshin chính thức nhận danh hiệu Kanto-Kanrei và gần như ngay lập tức tiến quân vào lãnh thổ nhà Hojo để đòi lại vùng Kanto của nhà Uesugi, dường như ko để ý rằng mình ko thật sự là hậu duệ của nhà Uesugi “cũ” (^_^). Dù sao thì tài năng quân sự của Kenshin ko thể phủ nhận khi nhanh chóng vượt qua Musashi và đến tỉnh Sagami, bao vây kinh đô Odawara của Hojo Ujiyasu. Toà thành Odawara tỏ ra sự vững chắc của mình sau khi được củng cố, nâng cấp liên tục của trong suốt 3 đời daimyo nhà Hojo! Kenshin phải rút binh vì hết lương sau 2 tháng vây thành.
Trên đường về, ko biết vô tình hay cố ý lại đến Kanawakajima! Với 13.000 quân, Uesugi Kenshin có thể dễ dàng hạ thành Kaizu, nhưng Kenshin lại đóng quân, cho tướng giữ thành thống báo về Kai cầu viện binh. Takeda Shingen lập tức khởi 20.000 quân tiến đến bắc Shinano. Kenshin duờng như chờ Shingen động trước cứ ở yên vị trí đến khi sau 1 tuần “nhìn nhau”, Shingen quyết định phải đánh một trận thì Kenshin mới chịu lui.

Takeda Shingen quân thành 2 đạo: 8000 quân do mình lãnh đạo trong đêm tiến đến đồng bằng Hachima ở phía bắc , 12000 quân còn lại giao cho Kosaka Masanobu và Baba Nobufusa tiến ra sau đồi Saijo tập hậu Kenshin. Dù Kosaka và Baba thắng hay bại thì Shingen cho rằng Kenshin cũng sẽ lui quân về bắc, rơi ngay vào bẫy của Shingen.
Kenshin dường như đoán được ý đồ và hành tung của Shingen, ngay đêm đó lập tức chuyển binh thần tốc vượt sông Chikuma, giao 2000 quân cho Amakasu và Amenomiya đoạn hậu ngăn đạo binh thứ 2 của Shingen do Baba và Kosaka lãnh đạo, 1000 quân tải lương đi vòng về Echigo còn 10.000 quân của mình xếp hàng tiến tới Hachima.

Khi trời vừa sáng, Kenshin dẫn 10.000 quân xông vào đạo binh phục của Shingen làm Shingen ko kịp trở tay thì Kakizaki Kageie, tiên phong của Kenshin đã dẫn kỵ binh chém hạ em trai Takeda Nobushige của Shingen. Kenshin đã dùng đội hình “xe lăn” để vừa chuyển binh sĩ bị thương hay kiệt sức ra sau vừa giữ được áp lực luôn luôn lên quân địch. Chẳng mấy chốc Yoshinobu, con trai Shingen, đã bị thương, và đại tướng Yamamoto Kansuke thì tự sát. Theo tương truyền thì Kenshin đã đích thân lãnh binh xông thẳng vào trung quân và chạm kiếm vào quạt trận của Shingen trước khi bị bộ tướng của Shingen đẩy lui!
Kenshin đang đến rất gần một chiến thắng quyết định thì đạo binh thứ 2 của Shingen do Baba và Kosaka lãnh đạo đã phát hiện đồi Saijo ko người, nhanh chóng rượt theo đánh tan quân chặn cũa Kenshin và bao vây từ phía sau. Uesugi Kenshin ko còn chọn lựa ngoài việc lui binh để lại trên Kanawakajima hơn 10000 xác chết.

Đó dường như là lần đối đầu cuối cùng của 2 daimyo hùng mạnh. Uesugi Kenshin và Takeda Shingen còn gặp nhau lần nữa trên Kanawakajima vào năm 1564 và một số trận giao chiến ở tỉnh Kozuke (ko phải do 2 người lãnh đạo) khi Kenshin cố tiến sâu vào tỉnh Kozuke (bị liên quân Takeda-Hojo đẩy lui). Kenshin từ đó dành trọn thời gian cho việc đối đầu với Hojo Ujiyasu để lấy (lại) đồng bằng Kanto, đồng thời dẫn đến giao tranh với nhà Ashina ở tỉnh Mutsu.
Bên cạnh các trận chiến ko ngừng, Uesugi Kenshin cũng dành nhiều thời gian cho việc phát triển kinh tế của Echigo bằng việc khuyến khích giao thương, xây dựng nhiều cơ sở kinh tế trong đó có thành Kasugayama, vừa là kinh đô, vừa là thành phố giàu mạnh.

Mở rộng lãnh thổ:
Công việc kinh tế cùng sự lấn dần sang Etchu và Mutsu ngốn thời gian của Kenshin ko ít. Cho đến năm 1576, 2 kình địch của Kenshin là Hojo Ujiyasu và Takeda Shingen đều đã mất (1571 và 1573), thì Uesugi Kenshin mới bắt đầu nhìn sang phía tây, tức là hưởng ứng lời kêu gọi của shogun-bù-nhìn Ashikaga Yoshiaki. Oda Nobunaga giờ là daimyo hùng mạnh ở trung Nhật sau khi Takeda Shingen mất. Trước đó, Kenshin và Nobunaga đã có một thời gian là đồng minh chiến lược (thông qua chư hầu Tokugawa Ieyasu) chống lại Takeda Shingen. Giờ không còn Shingen nữa, Kenshin chẳng còn liên minh gì với Nobunaga, bặt đầu tiến binh về phía tây bằng việc kết thúc vụ lằng nhằng ở Etchu khi giết chết Shiina Yasutake năm 1576, chiếm trọn tỉnh Etchu.

Các Ikko-Ikki ở Kaga trước cũng gây rối khá nhiều cho Kenshin nhưng đến năm 1576 thì họ chỉ lo tập trung đối phó với Oda Nobunaga nên coi như một hòa ước được tạm ký giữa 2 bên. Điều đó giúp Kenshin rảnh tay tiến vào làm chủ tỉnh Noto (bắc Etchu), tiêu diệt nhà Hatakeyama. Sau khi thu phục lòng trung thành của các tướng lĩnh ở Noto, Kenshin tiến tới Kaga. Nobunaga cũng đem binh đến Echizen (phía đông Kaga) hợp với bộ tướng Shibata Katsuie và Maeda Toshiie.
50000 quân Oda gặp 30000 samurai của Kenshin ở Tedorigawa. Kenshin giả vờ gửi một toán quân nhỏ lên thượng nguồn sông Tedori. Nobunaga cho rằng quân của Kenshin đã chia ra để bao vây, bèn nhân lúc trời hừng sáng, vượt sông Tedori đánh thẳng vào thành Matsuo. Kenshin đã chờ sắn với toàn quân và đánh bại Nobunaga giết hơn 1000 binh Oda. Nobunaga lui binh về tỉnh Omi. Kenshin xay dựng một vài pháo đài ở Kaga rồi cũng lui về Echigo, định mở một chiến dịch thứ 2 tiêu diệt Nobunaga vào năm 1577-78.

Cũng như Shingen, Uesugi Kenshin ko có cơ hội để làm điều đó khi qua đời ngày 15 tháng 4 năm 1578 ở tuổi 48. Trước đó 4 ngày, Kenshin dường như bị tai biến mạch máu khi đang đi nhà xí rồi ngả bệnh, từ đó người ta cho rằng Nobunaga đã dùng một Ninja núp trong nhà xí để tiêu diệt đối thủ lợi hại của mình. Các học giả hiện đại thì cho rằng Kenshin bị ung thư bao tử do uống rượu quá nhiều.

Uesugi Kenshin (Nagao Kagetora) là một trong những lãnh chúa cũng như samurai nổi tiếng nhất thời Sengoku với một sự yêu thích chiến trận cũng như một sự đam mê học tập và nghệ thuật cùng với tinh thần trọng danh dự võ sĩ đạo thuần khiết. Tam hùng của Kanto vẫn thường cất lời ngợi khen nhau (mặc dù 2 người kia khen Hojo Ujiyasu chắc là vì tài xây thành đắp lũy ^_^), trong đó thì Kenshin được 2 đối thủ của mình hết lòng ngợi khen vì tài năng và nhân phẩm của ông. Người ta nó Oda Nobunaga đã nhảy cẫng lên sung sướng khi nghe tin Kenshin qua đời, thông báo sự vô địch của nhà Oda khi 4 daimyo kiệt xuất của đảo Honshu (Mori Motonari, Hojo Ujiyasu, Takeda Shingen và Uesugi Kenshin) đều đã qua đời.

Uesugi Kenshin mất đi gây ra cảnh hỗn loạn của Echigo vì chưa định người kế vị trong 2 con nuôi là Uesugi Kagetora (1522-1579, con trai Hojo Ujiyasu) và Uesugi Kagekatsu (1555-1623, con trai Nagao Masakage, anh ruột Kenshin). Mặc dù Kagekatsu sẽ tiêu diệt được Kagetora vào năm 1579 nhưng nội chiến đã làm suy yếu thế lực của nhà Uesugi và tạo thời gian cho Nobunaga đánh chiếm Kaga và tiến tới tận biên giới tỉnh Etchu.
Kết cục của nhà Uesugi sẽ nằm cùng với tiểu sử Toyotomi Hideyoshi và Tokugawa Ieyasu…

 

Tiếp tục nào :
Takeda Katsuyori và trận Nagashino cho đến sự sụp đổ của nhà Takeda năm 1582

Takeda Katsuyori và trận Nagashino​

Takeda Katsuyori là con trai thứ ba của Takeda Shingen, người duy nhất còn lại của họ Suwa (bản thân Katsuyori chỉ đượcc công nhận là họ Suwa chứ không được xem là một người của Takeda). Năm 1542, Takeda Shingen đánh bại Suwa Yorishige và bắt con gái của Suwa làm con tin. Shingen đã yêu công nương Suwa và sinh hạ Katsuyori năm 1546. Điều này gây ra rất nhiều chuyện phiền phức cho Shingen : Thứ nhất, đây có thể xem là loạn luân vì theo vai vế, công nương Suwa là cháu gái của Takeda Shingen. Thứ hai : Công nương Suwa là con tin của một dòng họ bị đánh bại, không thể nào sánh với vợ chính thức của Shingen là phu nhân Sanjo - một công nương quý tộc. Mặc dù Shingen rất thương Katsuyori nhưng ông phải đặt tên Katsuyori theo họ Suwa là Suwa Katsuyori (tương đương với ý nghĩa là con hoang)
Nhưng Shingen vẫn thương Katsuyori nhất trong các người con có lẽ vì thương cho số phận của chú bé (Công nương Suwa chết vì bệnh lao khi còn rất trẻ, bản thân của chú bé Katsuyori còn bị săn đuổi bởi những samurai cũ của Suwa muốn giết chú bé để xoá đi vết ô nhục của họ Suwa). Shingen luôn mang theo Katsuyori trong các cuộc chiến và ở đó Katsuyori trở thành một chiến binh dũng cảm giỏi giang.
Năm 1565, Takeda Yoshinobu con trai truởng của Shingen (con phu nhân Sanjo) nguời kế vị chính thức của họ Takeda âm mưu nổi loạn và bị buộc phải tự sát. Đây là một sự kiện gây nhiều tranh cãi cho các nhà sử học : phải chăng Takeda Yoshinobu bị buộc phải tự sát vì nổi loạn hay là Shingen muốn Katsuyori kế vị (vì con thứ hai của Takeda bị mù và đã quy y)
Sau đó Shingen cho con trai của Katsuyori là Nobukatsu là nguời kế vị còn Katsuyori là nguời bảo vệ ngôi vị cho con mình (Katsuyori kết hôn với con gái nuôi của Oda Nobunaga)
Katsuyori rất giỏi trên chiến truờng,ở các trận chiến, Katsuyori chiến đấu rất dũng cảm. Nhưng cho đến 1573, Shingen chết đột ngột, Katsuyori bất ngờ phải thừa kế một bộ máy chiến tranh Takeda và một hệ thống cai trị đồ sộ mà Shingen tốn 30 năm để dựng nên (và có lẽ chỉ dành cho Shingen) . Katsuyori chấp nhận thử thách và gánh trên vai cuộc chiến với Tokugawa Ieyasu, Katsuyori định đánh hạ thành Taketenjin vào nâm 1974 và năm sau diệt luôn Tokugawa. Đầu tiên, Katsuyori đem quân đánh lấy thành Hamamatsu, do có nôi ứng trong thành sẽ mở toang cửa thành khi quân Takeda kéo đến. Nhưng thật không may cho Takeda vì Tokugawa đã phát hiện ra . Do đó, Takeda Katsuyori chuyển hứơng tấn công sang Nagashino. Nhưng Nagashino là một bức tường vững chắc, các tướng sĩ trong thành chiến đấu ngoan cường quyết giữ lấy thành.
Tokugawa Ieyasu muốn đến cứu Nagashino nhưng lúc này Tokugawa không thể chống lại Takeda một mình. Và Tokugwa Ieyasu đi một nước bài liều, gửi một lá thư cho Oda Nobunaga : Đại ý là hăm dọa Oda rằng Tokugawa sẽ hàng Takeda chống lại Oda (Thực chất là thư xin giúp đỡ). Oda không còn cách nào khác là phải đem quân đến cứu Tokugawa. Oda Nobunaga đem 30000 quân cùng với hầu hết các tướng giỏi nhất của mình kể cả Shibata Katsuie, Toyotomi Hideyoshi và Takigawa Kazumasu đi đánh Takeda. Còn về phần Tokugawa thì góp 8000 quaân.
Tháng 6 năm 1575, liên quân Oda - Tokugawa đưa Takeda vào tình thế khó khăn. Quân Takeda còn 14000 quân và hầu hết đã mệt mỏi, các tướngTakeda khuyên Katsuyori nên rút quân về. Katsuyori đã bỏ ngoài tai lời khuyên của các tướng, không thể trở về tay không đươc và cho rằng đây là một cơ hội tốt để tiêu diệt một lúc Oda lẫn Tokugawa luôn thể. Thực chất không phải là Katsuyori ngu hay là quaù tham chiến mà là không còn lựa chọn nào khác. Nếu Katsuyori rút quân về thì họ Takeda sẽ gặp khó khăn lớn, và đứng dứơi cương vị của một lãnh đạo, Katsuyori không thể trốn chạy được. (Điều này do ảnh hưởng của Shingen). Katsuyori vẫn hy vọng về chiến thắng của Takeda. Thực chất Katsuyori có cơ hội chiến thắng. Nhưng .... đáng buồn thay.
Katsuyori chia quân ra làm 2 : 2000 tiếp tục chiếm Nagashino, 12000 đem quân chống lại Oda - Tokugawa. Katsuyori dựa vào trời mưa để tấn công vì trời mưa súng của quân Oda không thể sử dụng được. Nhưng thời tiết thất thường tháng 6 cũng đã giết chết quân Takeda.
Đầu tiên, đêm 27, Sakai Tadatsugu (quân Tokugawa) tấn công vào trại Takeda, giết chết Takeda Nobuzane (chú của Katsuyori). Sáng hôm sau, trời không mưa. Katsuyori không còn cách nào khác, dựa vào sức mạnh kỵ mã của Takeda tấn công Oda - Tokugawa với 38000 quân với súng và một địa thế thuận lợi. Yamagata Masakage và Naito Masatoyo, hai người trong số các tướng giỏi nhất của Takeda tử trận, Yamagata thì bị chết dưới làn đạn còn Naito thì bị giáo đâm chết. Rồi đến các tướng giỏi khác của Takeda ngã xuống.
Oda cho Ashigaru tràn lên tiêu diệt quân Takeda. Cuộc chiến này gần như là một cuộc tàn sát thì đúng hơn. Sau hơn một giờ sau, Katsuyori buộc phải chạy và Baba Nobuharu (tướng Takeda) bảo vệ Katsuyori cho đến khi bị giết. Katsuyori đã bỏ lại 10000 quân Takeda chết tại Nagashino. Nhà Takeda không còn gượng dậy nữa.
Chính Tokugawa Ieyasu đã nói :" Nếu Takeda Katsuyori không nóng vội tấn công mà đóng quân ở ngoài sau sông Takigawa, tại đó có thể giữ vững được. Ta không đánh được tất phải rút về nghỉ ngơi thì Takeda có thể nhân cơ hội đó để tấn công chúng ta, lúc đó 1 có thể chọi lấy 10, ta sẽ thua. Takeda Katsuyori đúng là ngu" (Nguyên văn : He was such a fool)

Sự sụp đổ của Takeda​

Sau trận thua ở Nagashino, Katsuyori càng bị mất lòng tin ở người dân. Năm 1581, Taketenjin trở về tay Tokugawa. 1582, Kiso Yoshimasa nổi loạn ở Shinano. Vài tháng sau, liên quân 3 nhà : Oda - Tokugawa - Hojo tấn công Kai và Shinano. Đa số quân Takeda bỏ quên chủ tướng của họ, và Takeda Katsuyori đã thấy được đoạn cuối của đời mình, cùng với Takeda Nobukatsu con trai duy nhất tự sát tại Temmokuzan khi mà những tướng còn trung thành với Takeda chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Takeda không còn nữa.
Oda tỏ ra hả hê trước cái chết của Katsuyori. Ngược lại, Tokugawa Ieyasu tỏ ra thương tiếc cho Katsuyori, ra sức bảo vệ các tướng trung thành với Takeda không bị Oda xử tử
Takeda sụp đổ là lý do vì đâu ?
Phải chăng do Katsuyori ngu si. Không phải, có lẽ lý do lớn nhất là ở cái chết của Shingen. Nếu Shingen không chết đột ngột mà chỉ già đi rồi về hưu, truyền lại cho Katsuyori, lúc đó sẽ khác, Katsuyori rất có thể kế thừa tốt Shingen. Cái chết của Shingen là một cú sốc lớn cho chính Katsuyori và tất cả mọi người.
Có thể tổng kết 2 điều sau :
1 : Cái bóng quá lớn và cái chết của Shingen
2 : Những bước đi sai lầm của Katsuyori tại Nagashino (cũng do nguyên nhân 1 mà ra)

Về phần Hayashi tôi đây, không giấu gì các huynh đệ hôi vườn đào Hayashi thích 4 nhân vật trong thời này là:
1 : Toyotomi Hideyoshi (các bạn biết quá rõ)
2 : Date Masamune (One Eye Dragon)
3 : Chosokabe Motochika (biệt danh Công chúa nhỏ)
4 : Takeda Katsuyori
Khoâng phải tôi thích Katsuyori vì giỏi đâu mà tôi thấy được sự cảm thông cho nhân vật này. Katsuyori từ nhỏ đã mất mẹ, bị xem là con hoang. Lớn lên muốn chứng tỏ cho cha mình thấy là mình xứng đáng được cha kỳ vọng nhưng lại không vượt được cái bóng của cha mình. Bản thân kết hôn với con gái nuôi của Oda Nobunaga nhưng nàng cũng chỉ sinh hạ cho Katsuyori người con trai duy nhất là Nobukatsu rồi chết do sinh khó. Đến cuối cùng thì tự sát cùng con trai tai Temmokuzan. Cuộc đời của Takeda Katsuyori rất cô đơn, ông còn muốn học hỏi ở cha nhiều thứ - người cha mà ông rất kính yêu. Kế thừa vào ngôi vị của cha đã là một ức chế tâm lý rất lớn cho Katsuyori
Tôi nhớ trước đó trên HTV7 có chiếu phim Takeda Shingen tôi rất thích, tôi thấy trong phim có thằng nhóc (Takeda Katsuyori) trông khá thông minh, lanh lợ, tôi nghĩ thằng nhóc này rồi cũng là nhân vật không tầm thường taøi. Cũng vì xem phim này xong tôi mới bắt đầu tìm hiểu lịch sử Sengoku Jidai.
Tôi không biết các huynh đệ hội vườn đào có cùng suy nghĩ với tôi về Takeda Katsuyori không nhỉ.
(Còn tiếp)

 

hic,lịch sử quý thế mà để sau này mai một, thật là khói bụi nhận chìm anh hùng trong bể cát.
_Xin Mod Chip... sau này để cái topic lịch sử Sengoku này vào mục chú ý và lọc ra những bài viết về lịch sử,còn những bài khác thì xin del đi để mọi người đọc không bị gián đọan.
_Công việc tuy biết khó khăn mất thời gian nhưng nếu không làm vậy sau này là sao có người post bài viết tiếp cho hội,anh hùng cảm thấy bị xử bạt mà sẽ bỏ đi,thiết nghĩ nay nên cộng Exp hay Mp cho những người có công post những bài viết có giá trị như thế này, để quần anh hội ngộ,nhân tài phát huy,âu đó là phước của quốc gia vậy.
_Mong các Mod nghĩ lại cho,Lính bộ binh củng vì lo cho xã tắc vậy.

 

Toyotomi Hideyoshi-Kampaku thợ mộc huyền thoại(1536-1598)​

Huyền thoại ra đời:

Truyện kể rằng, con người huyền thoại này được sinh ra với cái tên Hiyoshimaru-“quà tặng của mặt trời”, (nông dân thường ko có họ) ở ngôi làng Nakamura, tỉnh Owari, năm 1536, ngay giữa thời Sengoku. Là con trai của một chiến binh nông dân hay ji-samurai, Hiyoshimaru thuở nhỏ sống trong chùa đến khi quyết định đi chu du. Và Hiyoshimaru đã phục vụ Imagawa Yoshimoto một thời gian rồi bỏ trốn về Owari (năm 1557) với một số tiền (^_^).

Tokichiro (đổi tên để trốn chủ nợ đa ^_^) nhanh chóng được nhận vào phục vụ Oda Nobunaga nhờ gây được chú ý trong mắt Nobunaga trẻ tuổi, trở thành đốc công trong việc xây lại thành Kiyoshu, công việc mang đến cho Tokuchiro danh hiệu thợ mộc (vốn học thuở nhỏ) cùng với sự đố kỵ của các tướng lĩnh nhà Oda. Tokichiro sau trở thành “người xách dép” cho Nobunaga và xuất hiện trong trận chiến Okehazama 1560, trận chiến thay đổi vận mệnh nhà Oda. Đến năm 1564, Kinoshita Hideyoshi thật sự làm cho Nobunaga ấn tượng về tài năng của mình khi thuyết phục (với một ít tiền bạc ^_^) được một số tướng lĩnh tỉnh Mino cho họ rời bỏ nhà Saito, sau đó lại 1 pháo đài gần Sunomata và phát hiện ra một con đường bí mật dẫn đến sau lưng thành Inabayama, dẫn đến việc đánh hạ Inabayama (kinh đô của nhà Saito) dễ dàng năm 1567.

Đến năm 1570, Hideyoshi được giao lãnh một đội quân trong trận chiến Anegawa giữa liên quân Oda-Tokugawa với liên quân Asai-Asakura và chính thức bước vào lịch sử năm 1573 với tên gọi Hashiba Hideyoshi (“Hashiba” được ghép chiết tự từ họ của Niwa Nagahide và Shibata Katsuie, đồng liêu của mình ở nhà Oda). Cùng lúc này, mẹ ruột của Hideyoshi tái giá, kết quả của cuộc hôn nhân thứ 2 này là Hidenaga,người em trai cùng mẹ thân thiết và tin cậy nhất của Hideyoshi, ra đời.

Hideyoshi là một người rất bất thường cả trong lịch sử lẫn trong diện mạo: thân hình lùn và ốm, gương mặt có hình dạng như khỉ đã làm cho Nobunaga gọi vui trợ thủ của mình là “Khỉ” hay “Chuột hói đầu”. Được kể là rất thích rượu và phụ nữ, Hideyoshi lúc trẻ rất dễ kết bạn - hầu hết tướng lĩnh của Oda đều là bạn của Hideyoshi hoặc ít ra là ko chán ghét. Tài năng của Hideyoshi ko phải ở lĩnh vực quân sự hay nội trị mà ở khả năng thu hút và hiểu ý người khác, một khả năng chắc hẳn đã đưa Hideyoshi nhanh chóng lên hàng trợ thủ thân cận của Nobunaga mặc dù có sử gia cho đó là “nịnh”.

Hashiba Hideyoshi:

Vào năm 1573 thì Oda Nobunaga đã diệt nhà Asai và giao 3 quận phía bắc tỉnh Omi cho Hideyoshi. Sau khi chuyển quân đến cảng Imahaba, Hideyoshi đạt thành tựu kinh tế đầu tiên của mình là tăng sản lượng của xưởng hỏa khí Kunimoto. Cùng với các chiến dịch liên tiếp của Nobunaga, Hideyoshi nhanh chóng nắm bắt được binh pháp cùng kinh nghiệm trận mạc, đưa biểu tượng “Hồ Lô Vàng” của mình đến các trận đại chiến Nagashima (với Ikko-Ikki năm 1573, 1574), Nagashino (với Takeda Katsuyori năm 1575) và Tedorigawa (với Uesugi Kenshin nổi tiếng năm 1577).

Hashiba Hideyoshi ko có nhiều thời gian nhởn nhơ ở tỉnh Omi vì sau khi tuyên chiến với nhà Mori năm 1576, Oda Nobunaga liền lệnh cho 2 trợ thủ đắc ý của mình là Hideyoshi và Akechi Mitsuhide đem quân tiến đánh nhà Mori. Akechi Mitsuhide sẽ đánh lấy các tỉnh phía bờ Bắc vùng Chugoku (tức “mạch Sanin” gồm Tamba, Tango, Tajima và Inaba) trong khi Hideyoshi sẽ chiếm các tỉnh phía Nam (“mạch Sanyo” gồm Settsu, Harima, Bizen và Bitchu). Mặc dù cả 2 đều muốn tự chứng tỏ mình nhưng Nobunaga ko bao giờ cho phép quyền hành tự tung của bộ tướng mình, ngoại trừ Shibata Katsuie là được toàn quyền chống cự với các Ikko-Ikki ở Echizen và Kaga.

(Nhà Mori dưới sự lãnh đạo của Mori Terumoto, cháu trai của Mori Motonari tài ba, đã giữ thế thụ động trong một thời gian dài, thỏa mãn với quyền kiểm soát 10 trong tổng 11 tỉnh của vùng Chugoku. Giờ đây, tuân di nguyện của ông nội, Terumoto tuyên chiến với Nobunaga và dùng hải quân phá vỡ vòng bao vây của Nobunaga ở Ishiyama Hongan-ji, toà thành-ngôi chùa trung tâm của các Ikko-Ikki sùng tín cực đoan. Nobunaga nổi giận và bắt đầu cuộc chiến với nhà Mori, ngay sau trận thắng Nagashino (làm suy yếu thế lực của nhà Takeda) và cái chết của kình địch Uesugi Kenshin năm 1578.)

Chiến dịch của Hashiba Hideyoshi bắt đầu dễ dàng với việc hạ thành Himeji (nhờ vào Kuroda Kanbei-bạn thân và trợ thủ đắc lực sau này của Hideyoshi) Kozuki và Sayo. Kozuki được giao cho chư hầu mới là Amako Katsuhisa (hậu duệ của nhà Amako vùng Chugoku) với trợ thủ trung thành là samurai “nguyệt thực” huyền thoại Yamanaka Shikanosuke. Giữa lúc đó thì Hideyoshi phải đem quân về vây thành Miki vì thủ lĩnh của nó, Bessho Nagaharu đã phản Nobunaga. Cùng lúc, Mori Terumoto, dường như nổi giận với việc kẻ thù ko đội trời chung của (ông nội) mình là nhà Amako đang hợp lực với Oda Nobunaga, nên đem binh tiến đánh thành Kozuki, cử động duy nhất của nhà Mori suốt cuộc chiến. Hashiba Hideyoshi dù đang vây thành Miki, vẫn cố gửi viện binh đến Kozuki nhưng bị Oda Nobunaga ngăn lại, bảo để cho nhà Amako tự giải quyết chuyện của họ, dẫn đến kết quả là thành Kozuki bị hạ, Amako Katsuhisa tự sát còn Yamanaka Shikanosuke qua đời sau đó (bị kẻ thù cũ là Kikkawa Motoharu ám sát). Còn Hideyoshi thì vây thành Miki đến tận năm 1580 thì Bessho Nagaharu mới chịu hàng và Hideyoshi mới rảnh tay tiếp tục cuộc chiến với nhà Mori. Ukita Naoie, chủ nhân tỉnh Bizen, ngay lập tức thấy vị trí nguy hiểm của mình khi ở ngoại vi nhà Mori nên chạy sang phe Oda, bảo đảm độ an toàn cho tỉnh Harima mới chiếm, điều đó giúp Hideyoshi đẩy nhanh chiến dịch “chậm chạp, chán nản nhưng ít ra là hiệu quả” của mình với nhà Mori. Hideyoshi ko tỏ ra tài ba trong quân sự nhưng tỏ ra kiên nhẫn và kiệt xuất trong các vấn đề như hậu cần, chi viện, tiếp lương, những điều đặc biệt quan trọng trong việc vây thành. Cho nên, mặc dù khá kiên cố nhưng thành Tottori của tỉnh Inaba cũng phải đầu hàng sau …200 ngày bao vây (nửa năm ^_^!).

Sự chậm chạp đó làm cho đến tận tháng 4/1582, Hashiba Hideyoshi mới tiến quân đến tỉnh Bitchu, bao vây thành Takamatsu, pháo đài tiền phương bảo vệ nhà Mori. Nếu Takamatsu thất thủ thì Bitchu và tỉnh Bingo kế cận cũng sẽ thất thủ, mở một con đường rộng rãi cho Hideyoshi tiến vào tỉnh Aki, quê hương của nhà Mori với kinh đô Koriyama. Từ đầu cuộc chiến vào năm 1578, Mori Terumoto tỏ ra là một Daimyo dường như quá cẩn trọng và thụ động, dựa chủ yếu vào các thành lũy ngoại vi để ngăn quân địch, cử động duy nhất của Terumoto là trong trận chiến Kozuki (ở trên). Điều đó đã phần nào giúp Hashiba Hideyoshi trong “chiến dịch đơn độc” với chỉ 15000 quân(vì nhà Oda lo đối phó với phía đông), đã đẩy lui (dần) một gia tộc mạnh nhất Nhật Bản. Giờ thì Terumoto ko còn nhẫn nại được nữa, đã khởi hết quân cả nước (tức là 8 tỉnh của vùng Chugoku!!!) đến cứu thành Takamatsu. Hideyoshi ngay lập tức nhận ra vị thế của mình, liền nghĩ ra một cách khá mới mẻ để công thành Takamatsu: khơi sông Ashimori gần đó để nước tràn vào đồng bằng quanh thành Takamatsu, tạo thành một cái hồ nhân tạo cô lập hoàn toàn Takamatsu. Khi Mori Terumoto cùng đội quân khổng lồ đến nơi (theo tính toán thì cũng phải hơn 40.000 quân!!!) thì bỗng trở nên do dự và đóng quân lại bên ngoài “hồ nước” đó. Hideyoshi biết rõ mình ko có nhiều thời gian trước khi Terumoto bị các quân sư thuyết phục tiến binh, nên ra sức tấn công thành Takamatsu bằng chiến thuyền, súng hỏa mai và cả đại bác! Đồng thời, Hideyoshi lập tức gửi thư về xin viện binh vì lúc này Oda Nobunaga đã tiêu diệt hoàn toàn nhà Takeda, mối lo lớn nhất ở phương Đông. Điều đó được đáp lại bằng một tin tức ko lấy gì vui mừng lắm!

Trận chiến Yamazaki:

Trong khi Hashiba Hideyoshi tiến hành chiến dịch chậm chạp của mình thì đồng liêu Akechi Mitsuhide có vẻ như ko thành công lắm. Năm 1578, sau khi tấn công nhà Hatano ở Tamba, Akechi đã thuyết phục được họ đầu hàng với sự bảo đảm an toàn tính mạng cho họ. Nhưng ko hiểu sao, Nobunaga sau đó lại xử tử daimyo của nhà Hatano, điều đó làm cho nhà Hatano giận dữ, bằng cách nào đó bắt được mẹ già của Akechi ở tỉnh Omi, hành hạ khốc liệt cho đến chết! Như để thêm dầu vào lửa, Nobunaga còn nhiều lần chỉ trích Akechi công khai, dường như vì sự thất bại trong chiến dịch ở Tango. Dù sao đi nữa thì điều đó cũng ko đem lại tình cảm tốt giữa 2 người. Và tháng 6/1582, khi Nobunaga nhận lời thỉnh cầu viện binh của Hashiba Hideyoshi thì ngay lập tức, điều động hầu như tất cả quân đội của mình trong điều kiện có thể để đến Bitchu, trong đó có Akechi Mitsuhide. Với một lí do bí ẩn tới nay vẫn chưa được biết, Akechi Mitsuhide đem binh tiến vào Kyoto, bao vây chùa Honno-ji, giết chết Oda Nobunaga và con trưởng Nobutada ngày 20 tháng 6 năm 1582.

Akechi Mitsuhide, ngay lập tức, tiêu diệt mọi thứ mang “mác” Oda trong tầm với, kể cả lâu đài Azuchi, rồi tự lập làm Shogun. Biết rằng chẳng mấy chốc phải đối diện với các tướng lĩnh “trung thành” của Nobunaga, đặc biệt là Shibata Katsuie, Hashiba Hideyoshi và Tokugawa Ieyasu (trốn kịp khỏi vùng kinh đô nhờ vào ninja Hattori Hanzo), Akechi lập tức tìm kiếm đồng minh trong kinh đô như nhà Minamoto (gia tộc mà Akechi nói là tổ tiên mình), hay “ông sui” Hosokawa Fujitaka nhưng đều bị khước từ, có lẽ vì việc tráo trở của Akechi là điều ko thể chấp nhận với một samurai hay họ đều nhìn thấy việc nguy hiểm khi đứng chung với một kẻ tạo phản!

Dù sao đi nữa, Akechi Mitsuhide vẫn còn một cơ hội trong tay: tin tức về cái chết của Oda Nobunaga sẽ là động lực rất lớn cho Uesugi Kagekatsu, đang giao chiến với Shibata Katsuie, và Mori Terumoto, đang giao chiến với Hashiba Hideyoshi, miễn là họ biết tin này, khi đó 2 kình địch lớn của Akechi chắc chắn sẽ bị trói chân. Chỉ trong 48 giờ, người mang tin đã đến tỉnh Bitchu và, thật ko may cho Akechi, rơi vào tay của Hideyoshi. Là một nhà ngoại giao tài ba, Hideyoshi ngay lập tức biết rằng, cơ hội duy nhất có thể đàm phán với nhà Mori để rút binh chính là phải hạ được thành Takamatsu, lợi dụng thời gian trước khi chuyện ở chùa Honno-ji lan đến đây. Hideyoshi, một lần nữa chứng tỏ tài ngoại giao kiệt xuất của mình, hứa với tướng Shimizu, người giữ thành Takamatsu, rằng sẽ bảo toàn tính mạng cho gia đình và tướng sĩ thành Takamatsu. Shimizu cảm thấy yên tâm, và leo lên một chiếc thuyền nhỏ, chèo ra ngoài thành rồi mổ bụng tự sát giữa sự chứng kiến của hàng ngàn binh sĩ: thành Takamatsu đã bị hạ. Mori Terumoto, vốn ko có chí tiến thủ, ngay lập tức nhận lời đàm phán với Hideyoshi, có lẽ nhờ vào tình bạn của Hideyoshi với 2 nhân vật quan trọng của nhà Mori là Kobayakawa Takakage (1 trong “Lưỡng Giang”, chú ruột của Terumoto) và Ankokuji Ekei (quân sư của nhà Mori từ thời Mori Motonari). Mori Terumoto thở phào nhẹ nhõm khi Hideyoshi chỉ đòi giữ lại phần đất các tỉnh đã chiếm và rút quân, mặc dù chính Hideyoshi mới là người thở phào nhẹ nhõm vì đã thoát khỏi cái lọng ^_^. Nhờ vào tài ngoại giao, Hideyoshi giờ mới chính là người làm cho Akechi Mitsuhide ko kịp trở tay khi tiến binh đến Settsu, trên đường đi thu thêm 2 tướng Niwa Nagahide và Takayama Ukon, đẩy quân số lên 20000, gấp đôi quân của Akechi. Akechi, quá bất ngờ, ko còn chọn lựa nào khác hơn là giao chiến với Hideyoshi ở Yamazaki vào ngày 2 tháng 7 năm 1582.

Akechi Mitsuhide dàn quân ở phía nam thành Shoryuji với sông Yodo bên phải và đỉnh Tennozan bên trái, vị trí có thể nói khá thuận lợi để thủ. Hideyoshi ngay lập tức cố chuyển bất lợi về cho Akechi bằng cách lệnh cho 3 tướng Kuroda Kanbei, Hashiba Hidenaga và Mikoda Masaharu tiến lên chiếm ngọn Tennozan, rồi dùng trung quân đánh thẳng vào quân của Akechi. Đội hình của Akechi gần như rối loạn khi chịu sức ép của quân Hideyoshi từ trên đỉnh Tennozan đánh xuống. Để đẩy nhanh chiến thắng, Hideyoshi lệnh cho Ikeda Nobutora vượt sông Yodo đánh vào cánh phải của quân Akechi, 3 mặt đánh dồn lại. Akechi toàn quân thất bại liền đào tẩu, trên đường bị bọn giặc cướp bắt được và đánh đến chết, trở thành “Shogun 13 ngày”. Hideyoshi giờ có thể long trọng dâng thủ cấp của Akechi trong tang lễ của Oda Nobunaga và trở thành trung tâm của mọi sự kiện kế tiếp.

Trận chiến Shizugatake và chiến dịch Komaki:

Hashiba Hideyoshi (tên sử dụng sau năm 1582), con trai của một nông dân, từng làm thợ mộc, người xách dép cho Nobunaga, giờ đã xếp vào hàng các gia tướng hàng đầu của nhà Oda cùng với Shibata Katsuie, Niwa Nagahide và Ikeda Nobutora (Tokugawa Ieyasu giống như chư hầu và đồng minh thân cận ở Mikawa hơn một gia tướng). Thực sự thì việc Hideyoshi thăng tiến cực nhanh trong hàng ngũ tướng lĩnh Oda đa phần nhờ tài năng và tính quyết đoán của mình nhưng một phần nữa cũng là vì Oda Nobunaga dường như ko còn tin tưởng vào các cựu tướng của nhà Oda nữa, có lẽ vì sự dính líu đến các âm mưu nổi dậy và Nobunaga e rằng lòng trung của họ nằm ở “nhà Oda” chứ ko phải bản thân Nobunaga! Vì vậy nên Nobunaga ra sức tìm kiếm các nhân tài mới, trong đó có đại tướng Shibata Katsuie, samurai trẻ tuổi Akechi Mitsuhide và chàng thợ mộc Kinoshita Tokichiro (tức Toyotomi Hideyoshi).

Giờ đây, tình hình trở nên căng thẳng về vấn đề người kế vị Nobunaga khi mà Shibata Katsuie ủng hộ con thứ 3 của Nobunaga là Nobutaka, người đã góp mặt trong trận Yamazaki, còn Hideyoshi lại cho rằng con trai của Nobutada, tức cháu trai của Nobunaga là Oda Samboshi(hay Hidenobu, tên sử dụng từ năm 1582), chưa đầy năm, hợp lệ hơn! Vây cánh của Shibata có vẻ yếu thế khi tại “hội nghị Kiyosu”, 2 quyền-nhiếp-chính Kyoto còn lại (cùng với Shibata và Hideyoshi) là Ikeda Nobutora và Niwa Nagahide ngả về phe Hideyoshi. Lãnh thổ của nhà Oda sẽ chia ra cho các tướng lĩnh, với Tamba, Yamashira, Kwatchi vào tay Hideyoshi, còn Shibata vẫn giữ Echizen và thêm vào phần phía bắc Omi.

Chiến tranh là điều ko thể tránh khỏi giữa các tướng lĩnh của nhà Oda và họ cật lực tìm kiếm đồng minh. Ngoài Niwa và Ikeda, Hideyoshi còn có 2 người ủng hộ dù chỉ trên tinh thần (nghĩa là họ sẽ ko tham chiến) là Maeda Toshiie, cha vợ mình, và Sassa, 2 thủ lĩnh của 2 tỉnh Noto, Etchu phía bắc Echizen. Tokugawa Ieyasu ở Mikawa tỏ ra trung lập, hay đang chờ đợi cơ hội để về phe chiến thắng. Về phần Shibata, Oda Nobutaka hiển nhiên là đồng minh đắc lực ở lâu đài Gifu (tỉnh Mino), ngoài ra còn có thêm Takigawa ở Ise, đang củng cố lại thành trì. Shibata ít ra là cũng ko thua Hideyoshi về quân lực và thậm chí còn hơn về khả năng điều binh. Biết rằng một khi Hideyoshi thất thế thì các lực lượng ủng hộ ngay lập tức sẽ biến mất, Shibata hăng hái chuẩn bị chiến tranh.

Thật ko may cho Shibata Katsuie là có các đồng minh ko thể tin cậy được. Tháng 12/1582, Oda Nobutaka tuyên chiến với Hashiba Hideyoshi, vì các lời đe doạ lộ liễu của Hideyoshi đến các gia tướng của mình. Takagawa ở Ise, ko còn chọn lựa nào khác là phải theo lao, trong khi Shibata ở Echizen ko thể nào xuất quân vì khắp nơi phủ đầy tuyết. Hideyoshi nhanh chóng dẹp yên Gifu, buộc Nobutaka phải hàng rồi tiến đến Ise bao vây Takagawa. Đến tháng 3/1583, Shibata Katsuie mới có thể xuất quân, sau khi 2 đồng minh đã bị giải giới, có lẽ vì vẫn tin vào đội quân cùng các tướng lĩnh thiện chiến của mình. Shibata lệnh cho đại tướng Sakuma Morimasa tấn công các thành luỹ phía bắc Omi của Hideyoshi, một việc Sakuma hoàn thành khá tốt khi Takayama Ukon bỏ trốn khỏi thành Iwasaki. Sakuma lập tức tiến đến thành Shizugatake và gặp sự chống cự quyết liệt ở đó mặc dù tướng giữ thành là Nakagawa đã tử trận. Lúc này Hideyoshi đã quay binh về và có đủ thời gian tiến đến Shizugatake vì Sakuma, từ chối lệnh rút quân của Shibata, cố lấy thành Shizugatake cho được. Trận chiến Shizugatake đơn giản chỉ là một cuộc chém giết của 20000 binh sĩ Hideyoshi dành cho 8000 quân của Sakuma. Trận chiến này đánh dấu một thế hệ tướng lĩnh mới, các tướng lĩnh của “nhà Toyotomi”, bằng việc “7 ngọn giáo” (tức 7 đại tướng của Hideyoshi như Kato Kiyomasa, Fukushima Masanori, Kato Yoshiaki,…) xông vào xé nát đội hình của Sakuma. Quân thất trận của Shibata bị đuổi chạy về tận thành Kit-no-sho ở Echizen. Shibata Katsuie nhận thấy cơ hội của mình đã hết, nhận lời của Hideyoshi, trao trả Oichi (em gái Nobunaga) cùng 3 người con gái lại, nhưng Oichi quyết định ở lại với Shibata và 2 người tự sát trong thành Kit-no-sho rực lửa. 1 trong 3 người con gái đó trở thành phu nhân Yodo, mẹ của Toyotomi Hideyori sau này.

Chiến thắng trước Shibata đã đặt Hideyoshi vào vị trí người kế vị của Nobunaga còn Oda Hidenobu nhanh chóng bị quên lãng ở lâu đài Gifu sau khi Nobutaka tự sát (vì nghe tin Shibata tự sát). Nhưng vẫn còn một thử thách cho Hideyoshi: Tokugawa Ieyasu, chư hầu mạnh nhất của Oda Nobunaga, giờ đang ủng hộ quyền thừa kế của Oda Nobuo, con thứ 2 của Nobunaga. Các đồng minh mà Ieyasu tìm kiếm được như Chosokabe ở đảo Shikoku, Sassa ở tỉnh Etchu và các Ikko ở Kii dường như ko giúp được gì nhiều, còn đồng minh mạnh nhất ở Mino là Ikeda Nobuteru lại nghiêng về phe của Hideyoshi. Ieyasu đành phải tự mình đi bước đầu bằng việc tiến binh vào tỉnh Owari, đóng quân ở thành Komaki. Ikeda Nobuteru liền lệnh cho con rể là Nagayoshi tiến đánh Komaki nhưng thất bại trước tướng Sakai Tadakatsu.

Ngày 7/5/1584, Hashiba Hideyoshi tiến quân khỏi kinh đô ở Osaka phát động chiến dịch chống lại Tokugawa Ieyasu mà được lịch sử gọi là chiến dịch Komaki. Hai bên đóng quân cách nhau chừng vài trăm dặm, chờ đợi cho bên kia tiến trước. Với một đội súng hỏa mai mạnh nhất Nhật Bản, Hideyoshi có lí do để mong Ieyasu tấn công trước rồi nhận kết quả của Takeda Katsuyori ở trận thảm bại Nagashino 1575. Nhưng Hideyoshi cũng dè chừng vì tài năng nổi trội của Ieyasu trong lĩnh vực quân sự. Kết quả của sự thận trọng ở cả 2 bên là gần cả tuần bất động. Đến cuối cùng, Ikeda Nobuteru dâng kế sách đi vòng qua tỉnh Owari đến đánh úp tỉnh Mikawa vì đa phần quân của Ieyasu đã tập trung ở Komaki. Hideyasu đồng ý và lệnh cho Ikeda Nobuteru cùng con trai, con rể tấn công Mikawa. Tokugawa Ieyasu, ko còn chọn lựa, phải lui quân về Mikawa và nhờ vào tình cảm của nhân dân dành cho Ieyasu, chủ nhân lâu đời của họ, Ieyasu đã về Mikawa trước đội quân tấn công của Ikeda, chuẩn bị sẵn sàng “tiệc đón mừng” Ikeda ở Nagakute ngày 15/5. Trận chiến kết thúc với hơn 2500 xác chết của quân Hideyoshi với cả Ikeda cùng con trai và con rể, trong khi quân của Ieyasu chỉ mất chừng 400 người. Ieyasu lui quân về phòng thủ ngay khi chiến thắng, ko kịp cho Hideyoshi đến gỡ gạc chút thể diện.

Kampaku huyền thoại:

Hashiba Hideyoshi quyết định quay lại đối phó với Oda Nobuo, kém tài và yếu hơn Ieyasu, vốn đã mất một số thành trì từ đầu chiến dịch. Đến tháng 12/1584, Nobuo “hăng hái” ký hòa ước với Hideyoshi, ủng hộ quyền thừa kế của Oda Hidenobu mới 2 tuổi, ít ra là Nobuo còn giữ được một phần lãnh thổ và cái thủ cấp của mình! Tokugawa Ieyasu ko còn chọn lựa nào khác hơn là đồng ý khuất phục Hideyoshi vào tháng 1/1584. Giờ đây, Hideyoshi ko còn đối thủ nào nữa và tiến dần đến việc củng cố địa vị của mình. Hideyshi chiếm lấy các tỉnh trung tâm (như Yamashiro, Kwatchi, Yamato,..) rồi đem phần đất ngoại vi giao cho các tướng lĩnh cũ của nhà Oda mà trung thành với mình (như Ikeda, Maeda, Niwa,…) và các bộ tướng của mình (như Kuroda Kanbei, Kato Kiyomasa, Ishida Mitsunari,…). Như vậy, Hideyoshi có thể tránh lãnh thổ của mình khỏi các cuộc nội lọan cũng như ngoại xâm.

Hideyoshi lại bắt đầu thể hiện tài ngoại giao của mình khi đàm phán thành công, biến nhà Mori và nhà Uesugi thành 2 chư hầu đắc lực của mình, mặc dù họ được đối xử như đồng minh. Trong nước, Hideyoshi tiêu diệt các Ikko ở Nerogoji nhưng tha cho các chiến binh thầy chùa ở Kii, buộc họ đầu hàng. Để tỏ ra ủng hộ Phật giáo, Hideyoshi cho phép trùng tu chùa Hongan-ji và Enryakiyu vốn đã bị tiêu hủy bởi Nobunaga. Điều này ko có nghĩa là Hideyoshi sùng Phật mà chỉ là ko muốn xung đột với một tôn giáo có tín đồ trên hầu hết nước Nhật, tất nhiên miễn là họ từ bỏ thói ham chiến của mình!

Hideyoshi giờ đã ổn định với hầu hết đảo Honshu (ngoại trừ phần phía Bắc Kanto của nhà Hojo và các tỉnh cực đông như Dewa, Mutsu) nên bắt đầu chú ý đến đảo Shikoku bằng việc lệnh cho Chosokabe Motochika, giờ đang làm chủ toàn bộ Shikoku, giao nộp 2 tỉnh Iyo và Awa. Chosokabe cố gắng đàm phán để chỉ giao tỉnh Awa, điều này chống lại quan điểm ko thỏa thuận một cuộc đàm phán ko đúng ý mình của Hideyoshi. Kết quả là một cuộc đổ bộ đông đảo nhất lịch sử cho đến thời điểm đó lên đảo Shikoku với 60000 quân tiên phong do Hashiba Hidenaga (em trai cùng mẹ của Hideyoshi) và con trai Hidetsugu chỉ huy cùng với viện trợ của 30000 binh sĩ nhà Mori do “Lưỡng giang” Kobayakawa Takakage và Kikkawa Motoharu thống lĩnh. Sau một hồi chống cự lèo bèo, chosokabe đầu hàng. Một điềm khác biệt trong quan điểm của Hideyoshi với Nobunaga, Hideyoshi chiếm Iyo, Awa, Sanuki nhưng chừa tỉnh Tosa và thủ cấp của Chosokabe lại, thậm chí cho tiếp tục giữ quyền daimyo! Nếu là Nobunaga thì sự việc có lẽ đã khác, khi ta nhìn lại các cuộc tàn sát nhà Asai, Asakura, Saito và đặc biệt là nhà Takeda. Nói cho công bằng thì Hideyoshi có lý do tha mạng cho nhà Chosokabe để có một đồng minh trung thành trên đảo Shikoku (cũng như sau này với nhà Shimazu trên đảo Kyusu). Và nếu nhìn lại thì Hideyoshi đã ko tha cho Shibata Katsuie vì chẳng hề có lí do gì cho việc đó cả, cũng như việc ủng hộ Phật giáo khác với Nobunaga chứng tỏ Hideyoshi có tầm nhìn chiến lược và ngoại giao hơn Nobunaga. Chỉ trong một tháng rưỡi, 4 tỉnh của Shikoku đã bị hạ dễ dàng với nhà Mori-gia tộc mạnh nhất Nhật Bản- làm tiên phong, Hideyoshi đã cho thấy tài năng của mình trong lĩnh vực ngoại giao và chính trị lợi hại như thế nào.

Ngày 6 tháng 8 năm 1585, Hashiba Hideyoshi được phong chức Kampaku (hoàng triều nhiếp chính). Một sự kiện làm cả nước Nhật chú ý vì từ thời Kamamura đó là chức danh chỉ dành cho gia tộc Fujiwara. Để làm cho chức danh của mình hợp lệ hơn, Hideyoshi xin làm con nuôi của Konoe Sakihisa, một quý tộc có dòng dõi thế gia. Hideyoshi nhanh chóng tiến hành các biện pháp kiểm soát kinh tế như ban hành 5 thượng thư trong coi công việc của Kyoto và sắc lệnh cấm các phường giao thương, đồng thời với lệnh khảo sát thực địa lãnh thổ. Như để đánh dấu quá trình bắt đầu phát triển kinh tế, Hideyoshi đổi họ lại thành “Toyotomi” một từ phát âm bao gồm từ “nhà kinh tế tài ba”, và Toyotomi Hideyoshi chính là cái tên nổi tiếng nhất của ông. Mọi việc giờ chỉ là thu nước Nhật trở lại với biên giới đúng của nó. Đầu tiên là đảo Kyushu với gia tộc Shimazu hùng mạnh.

(Nhà Shimazu bắt đầu phất lên kể từ khi Shimazu Yoshihisa lên nắm quyền lãnh đạo năm 1566. Ko phải là một nhà quân sự đại tài nhưng Yoshihisa đã phát huy được tài cầm quân của các tướng lĩnh nhà Shimazu, anh em mình, cùng với các samurai dũng mãnh nhất nước Nhật của tỉnh Satsuma như trong trận chiến Kizakihara, với chỉ 300 quân tiêu diệt 3000 quân của nhà Ito, chiếm lấy hoàn toàn tỉnh Osumi rồi chiếm luôn nửa nam tỉnh Hyuga, đẩy nhà Ito lên phía bắc cầu viện Otomo Sorin đem quân xuống nam. Trận chiến Mimigawa (năm 1578) là một trận chiến thay đổi cục diện Kyushu, với 30000 samurai nhà Shimazu đánh bại hơn 60000 quân của nhà Otomo, để lại trên bờ sông hơn 20000 xác chết, đồng thời chứng tỏ sức mạnh của các samurai tỉnh Satsuma. Trong khi đó, ở phương Bắc, nhà Ryuzoji đã lấn áp gia tộc Arima ở Hizen, làm họ cầu viện đến Shimazu Yoshihisa. Một lần nữa, các samurai nhà Shimazu chứng tỏ họ là các “bậc thầy dưới cơ” khi đánh bại 20000 quân Ryuzoji với chỉ 3000 người (Shimazu + Arima) trong trận chiến Okinawate, đem đến cái chết cho daimyo nhà Ryuzoji cùng với vị thế bá chủ của nhà trên đảo Kyushu. Giờ đây, năm 1585, Shimazu Yoshihisa tấn công tỉnh Bungo để đem lại 1 đảo Kyushu hợp nhất.)

Ngày 12/11/1585, nhận lời cầu việc của Otomo Sorin ở đảo Kyushu, Toyotomi Hideyoshi lệnh cho nhà Shimazu ngưng ngay các hành động thù địch với nhà Otomo. Shimazu Yoshihisa đáp lại bằng một lời từ chối ngụ ý miệt thị, quá đủ lí do cho Toyotomi Hideyoshi ban lệnh phát động chiến dịch tấn công đảo Kyushu. Và vào tháng 12 cùng năm, một đạo quân cứu viện do Chosokabe Motochika cùng với Sengoku Hidehisa lãnh đạo từ đảo Shikoku, đổ bộ lên đảo Kyushu ở tỉnh Bungo, quê hương của nhà Otomo với kinh đô Funai. Con trai của Otomo Sorin là Yoshimune quyết định cùng với Sengoku Hidehisa giải vây cho một pháo đài gần đó đang bị Shimazu Yoshihisa tấn công, bất chấp lệnh ngăn cản của Hideyoshi và sự phản đối của Chosokabe. Trận chiến Hetsugigawa đã đặt dấu chấm hết cho nhà Otomo. Shimazu Yoshihisa tiến binh vào Funai để tận hưởng chiến thắng cuối cùng của mình cũng như quyền làm chủ toàn bộ Kyushu, dù chỉ tạm thời.

Ngày 20/1/1586, Toyotomi Hidenaga dẫn 60000 quân đổ bộ lên Kyushu ở tỉnh Buzen cùng với 90000 quân của nhà Mori do Kobayakawa Takakage lãnh đạo. Đối diện với đội quân khổng lồ này thì Shimazu Yoshihisa dường như ko có chọn lựa nào hơn là phòng thủ và lui dần về phía nam. Tháng 2 năm đó, Toyotomi Hideyoshi đem thêm 30000 quân nữa đổ bộ lên Kyushu, bảo đảm chắc chắn sự đầu hàng của các lãnh chúa trên Kyushu đã bị nhà Shimazu chinh phục trước giờ như nhà Akizuki, Arima, Goto, Nabeshima, Omura và Ryuzoji. Quân Toyotomi tiến chậm chạp mặc dù quân Shimazu chỉ chống cự thật sự ở trận chiến bên sông bờ Sendai, một trận tử chiến của các samurai nhà Shimazu. Vài ngày sau, Shimazu Yoshihisa xuống tóc và đến gặp Hideyoshi để đầu hàng. Hideyoshi tha mạng cho Yoshihisa, chỉ bắt phải từ nhiệm để đi tu, giao quyền daimyo lại cho em trai là Shimazu Yoshihiro, thống lĩnh một lãnh thổ gồm 2 tỉnh Satsuma, Otsumi và phía nam tỉnh Hyuga.

Thời gian ở trên Kyushu của Toyotomi Hideyoshi được dùng để chia các lãnh thổ chiếm được cho tướng lĩnh của mình như Konishi Yukinaga (Higo), Kato Kiyomasa (Higo), Kuroda Kanbei (Buzen) và Kobayakawa Takakage (Chikuzen). Cùng thời gian đó, Hideyoshi nhận ra sự ảnh hưởng của Thiên Chúa giáo trên đảo Kyushu. Không chấp nhận nguy cơ về một cuộc xung đột tôn giáo trên đất nước, Hideyoshi thảo sắc lệnh “Trục xuất Thiên Chúa Giáo” (sắc lệnh 1) buộc mọi giáo sĩ truyền giáo phải rời khỏi Nhật Bản trong 20 ngày. Trong sắc lệnh ban hành trước đó vẫn cho phép người dân bản địa tại Nhật theo Thiên chúa giáo, chỉ cấm mọi hình thức ép theo đạo nhưng Hideyoshi ko tăng thêm sức ép lên vấn đề nữa, một phần có lẽ vì vài đại tướng của Hideyoshi (như Kuroda Kanbei, TakayamaUkon,…) theo đạo.

Giờ đây, trên toàn nước Nhật chỉ còn có đồng bằng Kanto của nhà Hojo và một vài lãnh chúa ở Dewa, Mutsu là nằm ngoài kiểm soát của Hideyoshi (trong đây đáng chú ý nhất là Date Masamune và Mogami Yoshiakira). Nhưng Hideyoshi ko tỏ ra vội vàng, chỉ tập trung vào các vấn đề kinh tế và làm quen với một số sở thích quý tộc, đặc biệt là kịch Noh, thậm chí Hideyoshi còn tự viết một vài vở với mình đóng vai chính (1593-94), mời các lãnh chúa đến xem, trong đó có cả Tokugawa Ieyasu! Năm 1585, Hideyoshi còn tổ chức buổi lễ hội trà lớn nhất nước Nhật, một số thực khách được chính tay vị Kampaku quyền lực nhất nước pha trà! Năm 1585, Hideyoshi ban hành một sắc lệnh sẽ thay đổi toàn bộ kết cấu xã hội Nhật cho đến tận cuối thời nhà Mạc (Tokugawa): sắc lệnh trưng thu Kiếm. Mọi vũ khí dưới mọi hình thức nằm trong tay các chiến binh nông dân (Yaemon) và cảc ji-samurai (samurai nông dân) bị tịch thu để dùng làm nguyên liệu đúc bức tượng Phật Tổ khổng lồ. Rồi sau là “Sắc lệnh đổi vị trí xã hội” ko công nhận các samurai đã bỏ đi hoặc trở về làng là samurai, ngăn cấm nông dân chuyển lên thành thị và tham gia buôn bán. Từ nay về sau, chỉ có các samurai mới được mang vũ khí, và tôn ti trật tự trong xã hội ko thể nào thay đổi, cũng có nghĩa là sẽ ko bao giờ có Toyotomi Hideyoshi thứ 2 nào xuất hiện!

Năm 1590, Hideyoshi gửi thư mời Hojo Ujimasa đến kinh đô dự tiệc, một lời từ chối là quá đủ cớ cho Hideyoshi phát động chiến dịch cuối cùng của thời Sengoku, đem đồng bằng Kanto về với nước Nhật, với nhà Toyotomi. Tokugawa Ieyasu, giờ đang có một lãnh thổ rộng lớn gồm lãnh thổ của mình với lãnh thổ cũ của nhà Takeda, lập tức trở thành mũi nhọn tiên phong của chiến dịch. Ieyasu sẽ lãnh quân đánh tới từ bờ biển Tokaido trong khi nhà Sanada và Uesugi sẽ tiến công nhà Hojo từ tỉnh Kozuke, còn Chosokabe ở Shikoku cùng các đội quân khác thì dùng đường biển đổ bộ lên tỉnh Izu. Hojo Ujimasa, con trai của daimyo kiệt xuất Ujiyasu, đã dùng lại phương pháp “gia truyền”: lui binh vào sau bức tường kiên cố của thành Odawara, hi vọng vấn đề lương thực sẽ làm cho Hideyoshi phải rút quân. Nhưng rất ko may cho Hojo Ujimasa, Toyotomi Hideyoshi là một thiên tài trong lĩnh vực hậu cần và chi viện, nên trận bao vây Odawara trở thành một cuộc ăn chơi phè phởn của binh sĩ Toyotomi! Thậm chí Hideyoshi còn cho phép tướng sĩ đem theo tỳ thiếp và vợ con vào doanh trại, chẳng khác gì một chuyến picnic nghỉ hè! Ngày 12/8/1590, Hojo Ujimasa tự sát, thành Odawara đầu hàng. Nhờ sự can thiệp của Tokugawa Ieyasu, vốn đã kết bạn với Hojo Ujimasa trong lúc còn là “láng giềng” trước chiến dịch, Hojo Ujinao được tha mạng nhưng tước hết bổng lộc đất đai, trở thành một gia tộc tự do! Đến lúc đó thì Date Masamune của tỉnh Mutsu mới đến trình diện, sau khi thấy rõ phe chiến thắng, trở thành mũi nhọn trong chiến dịch ngắn ngủi, thu phục nốt phần còn lại của Bắc Nhật. Tháng 1 năm 1591, Nhật Bản hoàn toàn thống nhất.

Hideyoshi dành thời gian để củng cố quyền thống trị của gia tộc Toyotomi với mối lo duy nhất chính là Tokugawa Ieyasu, kỳ phùng địch thủ của Hideyoshi. Hideyoshi bèn truềyn cho Ieyasu rời khỏi tỉnh nhà Mikawa, chuyển đến vùng đồng bằng Kanto đang bỏ trống do nhà Hojo bị tước hết quyền lực. Một quyết định có vẻ lợi trên giấy tờ khi Ieyasu đổi quyền sở hữu 5 tỉnh để giữ 8 tỉnh của đồng bằng Kanto nhưng thực chất 3 tỉnh Awa, Hitachi và Shimotsuke đã có chủ! Hideyoshi sau đó chia vùng đất trống đó cho các bộ tướng trung thành của mình như Asano Nagamasa (Kai), Kyogoku Takamoto (Shinano), Ikeda Terumasa (Mikawa) và Yamaouchi Kazutoyo (Totomi). Hideyoshi ra lệnh xây dựng thành Osaka trở thành thành trì đồ sộ nhất Nhật Bản, nơi tập trung quyền lực của nước Nhật bấy giờ.

Hồi kết thúc:

Cuối đời của Hideyoshi là 2 cuộc chinh phạt Triều Tiên thất bại (1592-94 và 1597-98), nhưng đó là một khoảng ko đáng chú ý lắm bằng việc tranh chấp ngôi vị sau đó. Hideyoshi đến mãi năm 1591 chỉ có một con trai Tsurumatsu nhưng lại mất bất ngờ vào tháng 9/1591. Hideyoshi phải trông cậy vào 2 người kế thừa đúng lý là em trai cùng mẹ Hidenaga và cháu trai Hidetsugu, vấn đề tranh chấp của họ được giải quyết nhanh chóng khi Hidenaga qua đời vì bạo bệnh cùng năm. Nhưng vấn đề lại nảy sinh khi đứa con thứ 2 của Hideyoshi, Toyotomi Hideyori ra đời và trước đó Hideyoshi đã trao chức Kampaku lại cho Hidetsugu, trở thành Taiko của Nhật Bản (Nhiếp chính về hưu). Hidetsugu phải bị đày và tự sát sau đó.

Mùa hè năm 1598, Hideyoshi ngã bệnh và cho triệu 5 nhiếp chính (Tokugawa Ieyasu, Maeda Toshiie, Mori Terumoto, Ukita Hideie và Uesugi Kagekatsu) để gửi gắm con trai Hideyori mới 4 tuổi, hi vọng 5 người sẽ kiềm chế lẫn nhau. Đặc biệt, Hideyoshi trông cậy vào daimyo hùng mạnh của Kaga là Maeda Toshiie, cha vợ của mình, sẽ có thể ngăn cản Tokugawa Ieyasu nếu có ý đồ gì khác. Ngoài ra Hideyoshi còn đặt thêm 5 quản sự thượng thư ở kinh đô Kyoto lo việc nội trị, mà trong đó nổi nhất là Ishida Mitsunari. Mọi việc đã ổn thỏa , có vẻ như vậy trong mắt Hideyoshi, và Toyotomi Hideyoshi qua đời ngày 18 tháng 9 năm 1598.

Từ một người nông dân bình thường, Toyotomi Hideyoshi đã vươn lên nhờ vào tài năng và tính quyết đoán để trở thành người định đoạt số phận của Nhật Bản. Thường được mô tả như một anh hùng, hơn là hình ảnh ác quỷ của Nobunaga, Hideyoshi rất khác biệt với các daimyo kiệt xuất như Takeda Shingen hay Uesugi Kenshin. Hideyoshi ko nổi trội trong lĩnh vực quân sự cũng như kinh tế, chỉ dựa vào tài ngoại giao bẩm sinh cùng với sự khôn khéo mà tạo lập nên một giang sơn vững chắc, một xã hội ổn định cho nhà Mạc sau này. Mặc dù vẫn có nhiều điều cần phải tranh cãi nhưng dù sao cũng ko thể phủ nhận đóng góp của Hideyoshi trong việc thay đổi Nhật Bản mãi mãi, bằng vào tài năng của một chàng trai bình thường của làng quê Nakamura tỉnh Owari.